Metin Boran
Gazeteler sansürleniyor, sergiler yasaklanıyor, tiyatrolar engelleniyor… Asayiş tesis ediliyor. Melih Cevdet Anday, zaman ve coğrafya vurgusu yapmadan olağanüstü hal yaşayan hayali bir toplumsal durumu yazdığı Gizli Emir adlı sıra dışı romanında sanki bugünleri yazmış gibidir. Gizli Emir şimdi de tiyatro sahnelerinde.
Usta şairin 1969 yılında yazdığı ve aynı yıl yayımlanan romanı tıpkı diğer yapıtları gibi dilde ve kurguda deneysellikler içerir. Anday, gerek oyunlarında gerekse de romanlarında geleneksel ve ahlaki yerleşik değerlere kıyısından köşesinden dokunur. Bireyi sınırlayan ve tahakküm altına alan tüm değerler yazarın taciz atışına maruz kalır. Bu değerler sosyal, idari ve siyasi olsun fark etmez…
Gizli Emir romanı içerik ve kurgu olarak yazıldığı dönem dikkate alınırsa cesurca düşünülmüş, yazılmış denebilir. Romanda hayali bir ülkede, düşsel bir sıkıyönetim durumu yaşanmaktadır… Asayişi temin etmek iddiasıyla kurulan bu ceberut idareyle birlikte baskı, şiddet, sansür, haksız müdahale ve yasaklamalar da peşi sıra gelir…
Düşle gerçeğin birlikte kurgulandığı sıra dışı roman Gizli Emir, Tiyatro Alesta tarafından titiz bir çalışmayla sahneye uyarlanarak seyirci karşısına çıkarılıyor. Uyarlamayı ortak bir anlayışın ürünü olarak Elif Sözer, Mehmet Şerif Tozlu ile Nevra Ayşem Savaşçı birlikte yapmışlar.
Gizli Emir’in yönetmenliğini ise Elif Sözeri üstleniyor. Burada kısaca bir bilgi; Tiyatro Alesta beş yıl önce kurulmuş bir topluluk… Sahnelediği oyunlar ve sanatsal heyecan ve duyarlı duruşlarıyla tiyatro ortamında kendine yer arayan inançlı bir topluluk. Sahnelediği oyunlar içinde uyarlamalar da var. Geçtiğimiz yıl Pınar Selek’in Sürüne Sürüne Erkek Olmak adlı kitabını sahneye uyarlayarak gösterime sundular. Önceki sezon Mine Söğüt’ün romanı Beş Sevim Apartmanı’nı sahneye taşıdılar.
Bu yıl ise usta Şair, Roman ve Deneme Yazarı Melih Cevdet Anday’ın Gizli Emir adlı romanını oyunlaştırarak seyirci ile buluşturuyorlar. Gizli Emir içerik ve üslup olarak sahnelenmesi zor roman ancak Tiyatro Alesta’nın kadrosunun özenle, öznel yaklaşımdan kaçınması ve derinlikli düşünce arayışı Anday’ın ve metnin biçimsel üslup ve içeriğinin korunarak bugüne taşınmasını sağlıyor. Sahnelenen metin, tıpkı Anday’ın kaleminden çıkmış gibi…
Oyunun Yönetmeni Elif Sözeri, sahne yorumunda güncel faşizan, otoriter ve totaliter idarelerin korkunç yüzünü deneysel bir biçemle yorumlayarak, hareket tiyatrosu örneğiyle metnin düşsel içeriğini yaşadığımız günlerle ustaca buluşturuyor. Sözeri, Anday’ın zamansız ve uzamsız olarak hayal ve gerçekle iç içe kurguladığı absürt ve sürreel durumları, yaşadığımız günlerin gecesine gündüzüne taşıyarak söz konusu durumların uzantısı olan kırılma, eziklik ve travmatik halleri alenileştiren özel bir çalışma ortaya koyuyor. Bu ortak uyarlamaya ve Sözeri’nin reji yorumuna genç oyuncuların özenli oyunculuk ve performanslarıyla birlikte ölçülü hareket düzeni ve uyumlu bir ritmi yakalamış olmaları da özel bir katkı sunuyor. Oyuncular Eray Bekir Mursal, Gamze Bayraktaroğlu, Orçun Uçal, Leman Aydın, Nevra Ayşem Savaşçı, Oğuz Gülen, Onur Sarıaltın, Sinem Kotiloğlu, Tara Hacikoğlu ve Yasin Çıray ölçülü ve samimi performanslarıyla anlatımda dikkat çeken bir görev üstlendiler.
Oyuncuların oyun kişilerinin duygu ve düşünce dünyalarını ve ruh hallerini zamana, mekana ve olayların gelişimine göre içselleştirerek takım oyunculuğu disiplininde sunmaları metnin hem düşünsel yanına hem de seyirlik yönüne önemli bir estetik nitelik kazandırıyor. Yanı sıra Hilal Polat’ın metnin ruhuna uygun kostüm tasarımı ve Mehmet Şerif Tozlu’nun ışık yorumu görsel anlatımı daha da güçlü hale getiriyor.
İçinde yaşadığımız dönemin katı, gaddar ve ceberut idari karakterini görmek, anlamak ve yorumlamak ve titiz bir sahne çalışması görmek isteyenlerin kaçırmaması gereken bir oyun Gizli Emir.
