Tülay Yıldız Akgül
Aslında konuyla ilgili olanların bildikleri üç değerli kitaptan, Prof. Dr. Özdemir Nutku (“Tiyatro Yönetmeninin Çalışması” Eksik Parça Yay. Aralık 2017) ve Prof. Dr. Hülya Nutku (“Oyun Yazarlığı”, Eksik Parça Yay. Mayıs 2017, “Dramaturgi” Eksik Parça Yay. Aralık 2017) hocalarımın yeniden geliştirilerek basılan ve yılın son gününde yayınlanan kitaplarından söz etmek istiyorum. Hem kitapların kapsamı hem de yeni baskılarındaki eklemelerinden bahsederek yeni okurlara küçük bir tanıtım yapmak yararlı olur diye düşünüyorum. Çünkü düşünen toplumların vazgeçilmezi olan tiyatroya hizmet edenlere hizmet etmek de kutsaldır.
Özdemir Nutku hocamın “Tiyatro Yönetmeninin Çalışması” kitabı yönetmenliği, sahneyi, metne yaklaşımı, oyuncunun beden kullanımını, sahnenin değerlerini öğrenmek isteyenler için kılavuz niteliğinde bir kitap. İlk basımı 1974 yılında yapılan kitap tiyatro okullarında temel bir ders olan “Sahne Bilgisi ve Uygulaması” alanında herkesin okuması gereken bir yapıt. Özdemir Hocanın da dediği gibi “yönetmenlikte tek bir bakış asla olamaz, her yönetmen kendi kurallarını kendi getirir; ama bunları getirebilmesi için her şeyden önce temel bilgileri edinmiş olması gerekir. Yeni kuralları bilmek için temel kuralları bilmek zorunludur.” Temel bir bakışa sahip olmak, sahneyi ve metni bilmek, estetik ve teknik ilkeleri öğrenmek için yeniden basımı yapılan bu kitap biz hocalar ve öğrencilerimiz için bulunmaz bir rehber niteliğinde. Özdemir hocanın bilgi birikimini sürekli yazarak ve anlatarak kendinden sonraki kuşaklara aktarması, eserler vermesi alanı boş bırakmaması biz öğrencilerine aynı zamanda sonraki kuşak hocalara örnek olması anlamında çok değerli. Yeni basılacak kitaplarını sabırsızlıkla bekliyor ve çalışmalarına ara vermeden devam ettiği için de kendisini minnetle buradan selamlıyorum. (O almaya açık öğrencilerine her fırsatta bir değer kazandıran gerçekten filozof bir hocadır. Bir gün Genco Erkal’ın “Aymazoğlu ile Kundakçılar” oyununu onun yanındaki koltuktan izliyordum. Oyun içinde kulağıma eğilip “Bir süre Genco’nun yalnızca ellerini izle” demişti. Oyun arasında oyuncunun ellerini kullanması üzerine anlattıklarını hala unutamam.)
Sevgili Hülya Nutku hocamla geçirdiğim yüksek lisans ve doktora dönemi içinde çok şey paylaştım. Gerçekten bir bilgisayar hafızası olan, öğretmeyi, anlatmayı ve öğrenmeyi çok seven bir hoca olarak kendisini örnek almamak elde değil. Yeni basımı yapılan “Oyun Yazarlığı” kitabı hem dramatik yazarlık bölümü öğrencilerine hem de yazma eylemini yaşam biçimi edinenlere yol gösteren bir kitap. Kendisinin de önsözünde belirttiği üzere “ tiyatro oyunu yazmayı düşünen yetenekli gençlerin teknik bilgi, tiyatral anlatım ve dramatik malzemeyi tanımaya dönük bir eğitimle desteklendiklerinde, kendilerini ifade etme olanağı verildiğinde ve birikimlerine yönelik bir dünya görüşü kazandıklarında daha da başarılı olacakları inancı taşımaktayım.” Bu inancı biz öğrencilerine derslerde ve şimdi de onun çalışkanlığını örnek alan ardılı olan hocalara her zaman aşıladığını ve bir hoca olarak öğrencilerinin üzerinden elini çekmediğini bunu yaşayan biri olarak söylemek isterim. Oyun Yazarlığı kitabının ilk baskısı 1999 yılında yapılmış. 2017 yılında yapılan ikinci baskıda Hülya Hoca kendini geliştiren, yenilikleri takip eden, geçmişte öğrendiklerinin üstüne hep en yeniyi ekleyen bir hoca olduğu için kitabın yeni baskısına gelişen son dönem Postdramatik tiyatronun tiyatro algısını, çizgisini değiştirdiğinden, ek bir bölüm yazma gereği duymuş. Günümüz oyun yazarlığı üzerine düşüncelerini de ekleyerek yazdığından bu bölüm gerçekten yol ve zihin açıcı bir değerlendirme olmuş.
Hülya Nutku hocanın yeniden basımı yapılan bir diğer kitabı “Dramaturgi” ismini taşıyor. İlk basımı 2001 yılında yapılan kitap “Oyun Sanatbilimi” alt başlığıyla sunulmuştur. İkinci basımında yeniden ele alınan kitap çağdaş tiyatroda dramaturga duyulan ihtiyacın ne kadar önemli bir yerde durduğunu anlatıyor. Dramaturg ve dramaturji kavramlarının açımlandığı, oyunla oyun oynayabilmenin ustalığının, bir oyun metnini sahneye taşırken gereken inceliklerin anlatıldığı kitap, bu konuyla ilgilenenler için (tiyatro mesleğinin dışında iyi bir okur ve izleyici olmayı arzulayanlar da dahil) okuması keyifli, bilgi dolu iyi ki basılmış dedirten bir yayın olma özelliği taşıyor.
Burada her üç kitap için söylenmesi gereken önemli bir yan da anlatım dilinin taşıdığı güzelliktir. Her üç kitap okunurken keyif veren bilgileri dilindeki sadeliğin çekiciliği ile anlatıyor. Özdemir Hoca’nın dil ile ilgili olarak şair yanı, 1959’dan beri Türk Dil Kurumu üyesi olduğu ve bu konuda ayrıca araştırmaları olduğu bilinir. Ama konuşma dilindeki cömertliği, uzun sohbetleriyle hepimizin sevgilisi Hülya Hoca’nın iş yazmaya geldiğinde dildeki ekonomisi, sözcük kullanımındaki titizliği dikkat çekiyor.
“Eksik Parça” yayınlarının Türk tiyatrosu için önemli olan ve hep yan yana olan değerli hocalarımızın kitaplarını basması hem sevindirici hem de bir eksiği tamamladığı için önemlidir. Özellikle az sattığı söylenerek ötelenen tiyatro kitaplarını büyük bir cesaret ile yayınladıkları için ayrıca teşekkür etmek istiyorum. Tiyatro iki bin beş yüz yıldır bu topraklarda yaşıyor. Çünkü düşünürleri, yazarları, oyuncuları ve izleyicileri hiçbir dönem tamamen yok edilemiyor. İyi ki varlar ve daha da önemlisi, toplumlar düşünce ve duygu kanallarını tiyatronun bu unsurları ile yeniledikleri için var olmaya devam edecekler.
