Mimesis Haber / Çağımızın en önemli oyunculuk kuramcılarından, ‘Eric Morris Metodu’nun yaratıcısı, oyuncu, yönetmen ve eğitmen Eric Morris ve 26 yıllık eşi ve çalışma partneri oyuncu ve eğitmen Susana Morris; Meltem Cumbul Stüdyo, Bahçeşehir Üniversitesi ve Bahçeşehir Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezi tarafından düzenlenen ve Oyuncular Sendikası’nın desteklediği organizasyon kapsamında 2-7 Mayıs 2015 tarihleri arasında İstanbul’daydı. Bu organizasyon kapsamında Eric ve Susana Morris Bahçeşehir Üniversitesi’nde iki farklı grupla atölye çalışması yaptılar. Sadece profesyonel oyunculara açık olan birinci grupla 2-3 Mayıs tarihlerinde iki günlük, profesyonel-amatör oyuncular ve oyunculuk öğrencilerine açık olan ikinci gruplaysa 5-6-7 Mayıs tarihlerinde üç günlük bir atölye çalışması yapıldı. İkinci grupla yapılan üç günlük çalışma ayrıca sınırlı sayıda kişinin seyirci olarak katılımına açıldı. Bunun dışında, gerek maddi imkansızlıklar gerekse zaman sıkıntısı yüzünden atölye çalışmalarına katılamayanlar da düşünülerek, 4 Mayıs Pazartesi sabahı Bahçeşehir Üniversitesi Fazıl Say Salonu’nda Eric Morris ile ücretsiz bir söyleşi düzenlendi. Katılımın yüksek olduğu bu söyleşide birçok oyuncu, oyunculuk öğrencisi ve üniversiteli genç Eric Morris’e sorular yöneltti.
Eric Morris 55 yıldır kendi geliştirdiği oyunculuk sistemini öğretiyor. Son 26 yıldır eşi Susana ile birlikte yönettikleri okulları ABD’nin Los Angeles şehrinde ancak Eric ve Susana, New York başta olmak üzere tüm Amerika Birleşik Devletleri’nde ve Dünya’nın pek çok yerinde yüzlerce, binlerce öğrenciye sistemlerini öğretmişler. İkisi de Türkiye’ye ilk kez geliyorlar ancak daha önce pek çok Türk oyuncuya Los Angeles’da eğitim vermişler. Bu sistemin Türkiye’deki resmi eğitmeniyse Eric ve Susana ile uzun yıllar çalışmış olan oyuncu, yönetmen ve eğitmen Meltem Cumbul. Bilindiği gibi Meltem Cumbul, Eylül 2014’den bu yana Oyuncular Sendikası Genel Başkanlığı görevini de üstleniyor.
Eric ve Susana hala çok yoğun şekilde eğitim ve oyuncu koçluğu faaliyetlerini sürdürüyor. Öğrencileri ve koçluk yaptıkları oyuncular arasında pek çok Hollywood yıldızı ve Oscar ödüllü oyuncu var. Eric Morris’in, oyunculuk sisteminin ayrıntılarını anlattığı yedi kitabı ve bir de ‘My Hollywood Stories’ adlı Hollywood anılarını anlattığı bir kitabı var. Ancak bu sekiz kitaptan sadece ikisi henüz Türkçeye çevrilmiş durumda; Joan Hotchkis ile birlikte yazdığı ‘Rol Yapmayın Lütfen’ (No Acting Please) ve ‘Fütursuz Oyunculuk’ (Irreverent Acting). Bu kitapları dilimize kazandıransa kendi de bir dönem Eric Morris ile çalışmış olan oyuncu, yönetmen ve eğitmen İpek Bilgin. İpek Bilgin’e tiyatro ve oyunculuk eğitimi literatürüne olan bu katkısından dolayı teşekkür etmek gerek. Ancak oyunculukla ilgili diğer beş kitabın Türkçeye çevrilmemiş olması büyük kayıp. Umarız bu konuda yakın zamanda yeni gelişmeler olur. Türkçeye çevrilmeyen diğer beş kitap ve basım yılları şu şekilde;
Acting From the Ultimate Consciousness (1992)
Acting, Imaging and the Unconscious (1908)
Being and Doing (2005)
The Diary of a Professional Experiencer; An autobiographical journey into the evolution of an acting system (2007)
Freeing the Actor; An actor’s desk reference (2011)
Eric Morris’in sistemi oyuncuların hem sahne üzerinde hem de hayatlarında onları etkileyen gerilimlerden kurtulup, tek malzemeleri olan kendi ‘enstrümanlarını’ özgürleştirmeleri fikrine dayanıyor. Böylece oyuncu ister sahne üzeri ister kamera önü, nerede olursa olsun, yerine getirmesi gereken sorunlulukları, yani seyircilere aktarması gereken duyguları, tamamen doğal bir yerden, kendi içindeki organik bir yerden ilham alarak oluşturabilir duruma geliyor. Yani hem ‘fütursuzlaşıyor’ hem de ‘rol yapmayıp’ organik bir şekilde ‘olma’ noktasına ulaşarak vermesi gereken duyguyu seyirciye veriyor. Bu amaca ulaşmak için Morris sistemi iki temel noktayı geliştiren bir alıştırmalar bütünü sunuyor; 1- oyuncunun enstrümanı ve onun özgürleşmesi, 2- işçilik. İşçilik, enstrüman gerginliklerinden kurtulup çalışmaya hazır olduğu anda devreye girip oyuncunun zorunluluklarını (yani seyirciye aktarması gereken metindeki duygular) yerine getirebilmesi için ona çeşitli ‘seçimler’ ve ‘seçim yolları’ sunuyor. Bu seçim ve seçim yolları da oyuncuyu ‘olmak’ istediği duygusal alana götürmeyi amaçlıyor.
Eric Morris sistemi hakkındaki bu çok çok kısa ve temel düzeydeki tanıtımdan sonra; hem 4 Mayıs’taki söyleşiye hem de 6 Mayıs’taki atölye çalışmasına seyirci olarak katılmış ve Eric ve Susana ile uzun bir söyleşi yapma fırsatı bulmuş bir tiyatrocu olarak sizlerle kişisel birkaç gözlememi paylaşmak isterim. Buradaki atölyelerde Eric Morris kısa zaman zarfında daha ağırlıklı olarak enstrüman alıştırmaları ve bazı işçilik çalışmalarını katılımcılara deneyimletti ve bu çalışmaları daha sonra kendilerinin nasıl devam ettirebileceklerinden söz etti. Susana ise özellikle kendi geliştirdiği bir koçluk tekniği aracılığıyla oyuncuların, ellerindeki bir metnin zorunluluklarını nasıl belirleyebilecekleri ve daha sonra o metinle nasıl organik bir bağ kurabileceklerini gösteren özel bir çalışma yürüttü.
Öncelikle şunu belirtmek isterim ki hem Eric hem de Susana son derece profesyonel, ne yaptığını çok iyi bilen, sevgi dolu, sabırlı, harika birer eğitmen. Eric Morris sistemi hakkındaki görüşünüz ne olursa olsun, Eric ve Susana Morris’in eğitmen olarak tüm yaptıkları ve ortaya koyduklarıyla büyük saygıyı hak ettikleri kesin. Bu sistemle ilgili zaman zaman büyük kutsallaştırmalar zaman zaman da büyük eleştirilere rastlamak mümkün ancak benim naçizane görüşüm bu sistemle ilgili görüşümüz ne olursa olsun o görüşü oluştururken muhtemelen şu an sahip olduğumuzdan daha fazla bilgiyi haiz olmamız gerektiğidir. Yani bu sistemi sevmek için de eleştirmek için de önce daha iyi bilmeye ihtiyacımız var. Daha sonra size gerçekten faydalı olup olamayacağına daha doğru karar verebilirsiniz. En azından benim için durum böyle.
Bu kısa bilgilendirme ve izlenim yazısına son verirken, ‘Eric Morris Türkiye’de’ organizasyonunu gerçekleştiren ve çağımızın en önemli oyunculuk kuramcılarından biriyle yaşarken tanışma ve çalışma fırsatını Türkiyeli oyunculara sunan Meltem Cumbul Stüdyo, Bahçeşehir Üniversitesi ve Bahçeşehir Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezi’ne çok teşekkür etmek istiyorum. Ama en özel teşekkürü, tam yedi yıllık uğraşları sonucunda Eric ve Susana’yı çok yoğun programları içinde Türkiye’ye gelmeye ikna eden Oyuncular Sendikası Genel Başkanı Meltem Cumbul’a borçluyuz. Ve elbette Eric ve Susana Morris’e hem Türkiye ziyaretleri hem katılımcılarla paylaştıkları hem de sadece Mimesis’e özel gerçekleşen harika sohbet için kişisel olarak ve Mimesis okuyucuları adına çok teşekkür ederim.
Sercan Gidişoğlu / Mimesis Haber
