Mimesis Çeviri / Kalitesiz sinema sıkıcı, vasat filmler berbat olabilir ama sadece kötü tiyatro sizi fiziksel bir acı içinde bırakıyor.
Guardian. 5 Aralık 2013, Çeviri: Piri Kaymakçıoğlu
Boya asla kurumaz …? Vasat bir müzikal sanki “birisi bacaklarınıza iğne batırıyor” hissi verebilir. Fotoğraf: Tristram Kenton, Guardian
Guardian’dan John Crace’in geçen hafta ortaya koyduğu üzere, David Hare, Julian Barnes and John Eliot Gardiner’ın bile canlı performanslar esnasında bazen canları sıkılabiliyorlar. Can sıkıntısının tiyatroya gitme deneyiminin nasıl önemli bir parçası olduğuna dair bir yazı yazmıştım. Ve bu can sıkıntısı her zaman kötü bir şey değil: Kısa bir can sıkıntısı, bir sanat yapıtını anlamak ve takdir etmek için gerekli eşiğe ulaşmada sık sık öncü rol üstlenebilir.
Ancak bazı gösteriler sadece sıkıcı değil, aynı zamanda tahammül edilemez durumda. En küçük kızım daha çocukken onu tiyatroya götürdüğümde, bu gezinin benim için bir iş olduğunu ve bu yüzden eğer gösteriden nefret ederse, acı çekse de sessiz bir biçimde beklemesi gerektiğini en başından itibaren açık bir şekilde söylüyordum. Her zaman sessizce otururdu, fakat yüzündeki ızdırap dolu ifade seyirlik bir görüntüydü, Edvard Munch’un Çığlık bakışını yapıyordu, eğer bir fark aranacaksa: daha sakindi. Aslında birçok durumda onun bu içten tepkisi, izlediği şeye tam isabet ediyordu.
Tiyatroda kötü prodüksiyonları izlemek neden bu kadar acı verici? Sıkıcı bir kitap basitçe yarıda bırakılabilir ve bir galeride bir enstelasyon ya da bir resim eğer canınızı sıkıyorsa yürüyüp oradan uzaklaşabilirsiniz. Bazı sıradan filmleri fazla stres yaşamadan sonuna kadar izleyebiliyorum; ancak berbat bir tiyatro oyununa katlanması bazen fiziksel olarak acı veriyor. Bir hafta önce bir arkadaş bir gösteri hakkında şu yorumu yaptı: “İlk yarım saatten sonra sanki birisi kollarıma ve bacaklarıma iğne batırıyor gibiydi.”
Tiyatro canlı olduğu için oyundan çıkmanın kabalık olarak hissedildiğinden şüpheleniyorum. Oysa bir klasik müzik konseri için de aynı durum geçerli, yine de gerçekten hoşlanmadığın bir konsere katlanmak daha kolay geliyor –hayallere dalabilirsin. Bir tiyatro oyununda işitsel ve görsel uyarıcıların birleşimi, dikkatinin sürekli ayakta tutulması anlamına geliyor, sen bu durumu istemiyor olsan bile.
Fakat diğer taraftan bazı kötü tiyatro prodüksiyonu türleri diğerlerinden daha katlanılmaz. Oturarak izlenen sıkıcı ve yorucu bir oyunda üç saat kalmaktansa, ayakta izlenen berbat bir gösteride dört saat kalmayı tercih ederim; çünkü hareket etmenin sağladığı fiziksel özgürlük biraz rahatlamaya imkan sağlıyor. Vasat bir müzikal ya da berbat bir pandomime tahammül etmek düz bir oyuna tahammül etmekten daha zor. Belki de bir müzikalde ya da pandomimde gerçekten güzel zaman geçirme beklentisi var ve oyuncular ne fazla ve umutsuzca çabalarsa, beklenti ile gerçeklik arasındaki uçurum da o kadar genişliyor.
Eğer tiyatronun neden katlanılması en güç sanat formu olduğu hakkında teorileriniz varsa, lütfen bize iletin. Ve eğer hafızanızdan silmediyseniz, en acı verici tiyatro dakikalarınızı bizimle paylaşın. İyileştirici krem uygulamaya çalışacağız.
