Taslak: Sanatta yetkiler 11 kişilik ‘Türkiye Sanat Kurulu’nda olacak. Devlet Tiyatroları ile Devlet Opera ve Balesi yasaları kalkacak.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ’ın tiyatroların özelleştirileceğini açıklamasıyla birlikte hükümette başlayan yasa çalışmaları devam ediyor. Bu kapsamda üç ayrı taslak hazırlanırken, Radikal, çalışmaların yoğunlaştırıldığı yasa taslağına ulaştı. Taslak, hem Devlet Tiyatroları’nı hem de Devlet Opera ve Balesi’ni kapatırken sanatla ilgili tüm konularda yetkiyi bakanlar kurulu tarafından atanacak 11 kişilik ‘ Türkiye Sanat Kurulu’na veriyor. Kurul, hangi projenin hangi düzeyde destekleneceğini belirleyecek, şartlara uyulmazsa desteğini geri çekebilecek. Kurul gerekli görürse sanat alanında hizmet alımı yoluyla da proje alabilecek. Taslağın aynen yasalaşması halinde tiyatrocular, opera ve bale sanatçıları ile Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü bünyesinde görev yapan sanatçılar halen görev yapmakta oldukları ilin kültür ve turizm müdürlüğü emrinde görevlendirilmiş sayılacak.
Son dönemde sanat çevrelerinin gündeminde Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın üzerinde çalıştığı taslaklar var. Bakanlık, başta Avrupa olmak üzere dünyadaki örnekleri de inceleyerek Türkiye’ye en uygun modeli araştırıyor. Bakanlık yetkilileri, “Üç ayrı taslak var, henüz son şeklini vermedik” derken, Radikal’in ulaştığı ve üzerinde en çok durulan taslağın ana başlıkları şöyle:
TÜRKİYE SANAT KURUMU KURULUYOR
Sanat projelerinin değerlendirilmesi, desteklenmesi ve yaptırılması için idari ve mali özerkliğe sahip, Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı Türkiye Sanat Kurumu kurulacak. Kurumun karar organı ‘Türkiye Sanat Kurulu’ olacak. Kurul 11 üyeden oluşacak. Kurul üyelerinin altısı desteklenen sanat dallarında öğrenim görmüş, görev yapmış veya temayüz etmiş (seçkinleşmiş) kişiler arasından seçilecek. Kurul üyeleri Kültür Bakanı’nın teklifi üzerine bakanlar kurulu kararıyla atanacak.
DESTEKLENECEK PROJELERE KURUL KARAR VERECEK
Görsel ve işitsel yapımlar ile tiyatro, opera, bale, dans, halk dansları, uyarlamalar, müzik, plastik sanatlar ve geleneksel sanat dallarında kültür ve sanata katkı sağlayacak nitelikteki projelerin desteklenmesine kurul karar verecek. Ayrıca kurul gerekli görürse hizmet alımı yoluyla da projeler yaptırabilecek. Özel nitelikteki proje ve yapımlar ile yaşayan insan hazinelerinin ve maddi desteğe ihtiyacı olan sanatçıların doğrudan desteklenmesine de kurul karar verecek. Üstün yetenekli çocukların eğitimi konusundaki destek için de kurul kararı belirleyici olacak.
DESTEK, PROJENİN YÜZDE 50’SİNİ GEÇMEYECEK
Kurul projeleri değerlendirirken tiyatro, müzik, opera, bale, dans, halk dansları, uyarlamalar, diğer görsel ve işitsel sahne sanatları, plastik sanatlar ve geleneksel sanatların geliştirilmesi-yaygınlaştırılması, çağdaş ve verimli bir iletişim ortamının oluşturulması gibi kriterlere dikkat edecek. Kurulca verilecek destek miktarı, projenin yüzde 50’sini geçemeyecek. Kurulun gelir kaynaklarının başında ise Milli Piyango İdaresi olacak. Bilet gelirlerinin bir kısmı kurul bütçesine gidecek.
GELENEKSEL TÜRK TİYATROSUNA DA DESTEK
Verilecek destekler; ‘yazım desteği, salon, sanat galerisi-sergi salonu desteği, sahneleme ve sergileme desteği, geleneksel Türk tiyatrosu desteği ve geliştirme desteği’ olacak. Sahneleme ve sergileme desteği adı altında sahip oldukları veya kiraladıkları binayı bu amaçla düzenleyen ve işleten kişilere; salonlarının Türkiye Sanat Kurumu veya kanun kapsamındaki başvuru sahibi kişiler tarafından kullanılması karşılığında destekleme verilecek. Amaç dışı kullanılan destekler geri istenebilecek.
GEÇİNEMEYEN SANATÇIYA DA DESTEK VERİLECEK
Türkiye Sanat Kurulu, talep üzerine ailesini veya kendisini geçindirmeye yetecek geliri bulunmayan, telife konu fikir ve sanat eseri üretenleri de destekleyebilecek.
EMEKLİLİĞE TEŞVİK
Devlet bünyesinde görev yapan ve yaş haddinden emekliliğine az kalan sanatçılar için teşvikli emekli ikramiyesi olacak. Yaş haddinden emekliliğine en fazla üç yıl kalanlara yüzde 40, üç-altı yıl kalanlara yüzde 50, altı yıldan fazla kalmış olanlara yüzde 60 fazla ikramiye ödenecek.
Tiyatro ve opera binaları Sanat Kurumu’na geçecek
Taslağın aynen yasalaşmasının ardından 5441 sayılı Devlet Tiyatrosu Kanunu ile 1309 sayılı Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü Kanunu yürürlükten kaldırılacak. Bu kurumlara ait, binalar ve taşınmazlar da Türkiye Sanat Kurumu’na devredilecek. Böylece tiyatro ve opera salonları da kuruma geçmiş olacak.
Sanatçılar konservatuvara
Kültür Bakanlığı, Devlet Tiyatroları, Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü sanatçılarından en az 15 yıl görev yapmış konservatuvar mezunları, isterlerse konservatuvar ve güzel sanat fakültelerine öğretim görevlisi olarak atanabilecek.
Tüm üst düzey bürokratlar görevden alınmış sayılacak
Taslak yasalaşırsa Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü, Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü, Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü’nde genel müdür, genel müdür yardımcısı, daire başkanı ve şube müdürü kadrolarında olanların görevi bitecek.
Belediyelerden ödenek
Taslağın yasalaşmasının ardından büyükşehir ve il belediye bütçelerinde de sanat faaliyetlerinin desteklenmesi için ödenek ayrılması zorunluluğu gelecek.
Sanatçılar il kültür müdürlüklerine ‘devredilecek’
Devlet Tiyatroları ile Devlet Opera ve Balesi genel müdürlüklerinde istihdam edilmekte olan ‘sanatkâr memur’ unvanlı sözleşmeli personel, pozisyonlarıyla birlikte Kültür ve Turizm Bakanlığı’na devredilmiş sayılacak. Bu personel ile Kültür ve Turizm Bakanlığı’nda aynı unvanlı çalışmakta olan personel, halen görev yapmakta oldukları ilin kültür ve turizm müdürlüğünde görevlendirilmiş sayılacak. Ayrıca Kültür ve Turizm Bakanlığı veya bağlı kuruluşlarında çalışan sanatçılar da il kültür müdürlüklerine aktarılacak. Bu personele aylık sözleşme ücretlerinin dört ikramiye ve iki teşvik ikramiyesi hariç kısmı aylık olarak ödenmeye devam edilecek. Sanatçılar, izin almak kaydıyla sanatsal faaliyetlerde çalışabilecek.
Dünyada örnekleri var
Yetkililerin verdiği bilgiye göre, İngiltere , İtalya ve Avustralya gibi ülkelerde de sanat faaliyetleri ve sanat kurumları çeşitli mekanizmalarla destekleniyor. Türkiye’de de buna benzer bir yapı kurmak istediklerini belirten yetkililer, böylece plastik sanatlar ve geleneksel Türk sanatlarına destek verilmesinin de yasa kapsamına alındığını belirtiyor. Yetkililer, devlet bünyesinde sanat kurumlarının faaliyetleriyle sınırlı kalan sanat üretimini daha da yaygınlaştırmak istediklerini söylüyor.
Hacer Boyacıoğlu – hacer.boyacioglu@radikal.com.tr
