Radikal Gazetesi’nde 01.02.2013 tarihinde yaynlanan habere göre okulların tiyatro kulüplerine kötü haber Almanya ’dan geldi. Bertolt Brecht’in ‘Sezuan’ın İyi İnsanı’ adlı eserini sahneleyen Boğaziçi Üniversitesi Oyuncuları grubuna telif uyarısı geldi. Brecht’in telif haklarını koruyan Almanya’daki ‘Suhrkamp Verlag’, Boğaziçi Üniversitesi Oyuncuları’ndan temsilin durdurulmasını istedi ve aksi durumda yasal yollara başvuracaklarını bildirdi.
Sezuan’ın İyi İnsanı oyununu TAKSAV 17. Uluslararası Ankara Tiyatro Festivali için hazırladıklarını ifade eden Tülin Ebcioğlu, oyuna üç hafta kala, biletlerinin yarısından fazlası satılmışken kendilerine telefonla telif hakları talebi geldiğini belirtti.
Telif hakkını koruyan yayınevinin Boğaziçi Üniversitesi Rektörlüğü’ne gönderdiği yazıda ise oyunun oynanmasının telif hakları yasasına aykırı olduğu belirtilerek temsil durdurulmazsa yasal yollara başvurulacağı anlatılıyordu. Suhrkamp Verlag ile yapılan görüşmede, Boğaziçili oyunculara Almanya’da amatör ya da profesyonel tiyatroların fark gözetilmeksizin telif uygulamasına tabii olduğu söylendi. Ebcioğlu, rektörlüğün mahkemelik olmak istemediğini ve festivalde oyunun sergilenebilmesi için telif ücretini ödediğini söyledi. Önce 450 TL+KDV, oyunun oynanmasından sonra da 150 euro ödeme yapıldı.
Vallahi Ücretsiz Oynadık!
Benzer bir olay Yıldız Teknik Üniversitesi’nde de yaşandı. Peter Shaffer’ın Karanlıkta Komedi adlı oyunu ile 1. İzmir Uluslararası Tiyatro Festivali’ne başvuran Yıldız Teknik Oyuncuları, turneden 3 gün önce, oyunun telif haklarını elinde bulunduran ajanstan izin alınmadığı için oyunu oynayamayacakları yönünde bir telefon aldılar. Oyunun ücretsiz sergilendiğini bildirmelerine rağmen ajans, festivalin bilet sattığını bildirdi. Festival yönetimiyle iletişime geçen öğrenciler, bu oyun için kendilerine herhangi bir ödeme yapılmayacağını belgeleyerek ajansa faks çekti. Bir gün sonra ajanstan arayarak festival yönetimiyle görüştüklerini, oyunu ücretsiz oynayabilecekleri bildirildi.
‘Telif Yasamız Değiştirilmeli’
Telif hakları uzmanı Av. Cahit Suluk: Yasa gereği telif hakkı sahibi haklı. Zira temsil eğitim-öğretim amacı taşımıyor. Konservatuvar öğrencileri temsili gerçekleştirselerdi kâr amacı güdülmedikçe para talep edilemezdi. Somut olayda bilet kesildiği için yine para talep edilebilecekti. Ancak yasamızda değişikliğe gidilerek okulların bünyelerindeki amatör tiyatro grupları teliften muaf tutulabilir.
Telif Hak ama Durum ‘Vahşi’
Elif Karaman (BÜO): Başta ödemeye karşı olmamıza rağmen biletlerin tükenmek üzere olması nedeniyle okul parayı ödedi. Hatta ajans, kampus içinde oynadığımız önceki oyunların parasını bile istedi.
Murat Gün (Marmara Üniversitesi Tiyatro Kulübü): Avrupa’daki amatör tiyatroların devletten aldığı bir destek söz konusu. Dolayısıyla telif ücretlerini ödeyebiliyorlar. Tarihte, toplumsal sorunlara değinen yazarların oyunlarından bile telif ücreti istenmesi, amatör tiyatroların hareket kabiliyetini kısıtlayacağı gibi bu yazarların izleyiciye ulaşmasını engelleyecektir.
Kuntay Göktuğ Doğan (İTÜ Sahnesi): Açıkçası telif bana mantıklı geliyor. Yazarın da bir hakkı olduğunu düşünüyorum ama son zamanlarda yaşanan tüm bu olaylar vahşi bir mücadeleye dönmüş gibi.
Emre Öztekin (Pamukkale Üniversitesi Hayal Perdesi Oyuncuları): Eğer amatör ekiplerin elini kolunu bağlarsanız Türkiye ’de tiyatro ne şekilde gelişir, işte orası muamma.
