Yaşam Kaya
Zengin Mutfağı’ İstanbul Şehir Tiyatroları’nın yeni dönem repertuarına dahil olunca ŞT yönetiminin demokratik adımlarla tiyatroyu yöneteceği inancım artmıştı. 1977 yılında ilk kez sahnelenen, Vasıf Öngören’in yazdığı oyun, 1970’li yıllardaki sağ-sol çatışmasına ayna tutarken, işçi hareketinin önemli viraj olduğunu göstermesi açısından mühim bir eserdir. 1988 yılında Başar Sabuncu’nun sinemaya aktardığı oyun, teatral haline dokunulmaksızın beyazperdede kendisine yer bulmuş, Şener Şen’in konudaki başrolü oynaması bir anda tüm dikkatleri bu oyunun üstüne çekmiştir. Aslı Öngören’in yeniden tiyatro sahnesine aktardığı ‘Zengin Mutfağı’ bir grup ülkücü tarafından kurt işaretleri yapılarak geçtiğimiz hafta sözde protesto (!) edilmiş, oyun esnasında yapılan sözlü tacizle oyunun oynanması engellenmeye çalışılmış… Bir grup tiyatro düşmanının yaptığı saldırı sonucu, belki de tiyatro tarihimize altın harflerle yazılması gereken eser, şimdilerde sahnelerden kaldırılma tehlikesiyle karşı karşıya!
Geçtiğimiz hafta yapılan saldırıdan sonra altı ocak pazar günü gösterinin matinesi için Harbiye Muhsin Ertuğrul Sahnesi’ne geçtik. Demokrasi düşmanlarının hedef tahtası haline getirdiği, 1970’li ve 80’li yıllarda anti demokratik yaklaşımlarla sosyalistleri bu ülkeden tamamen silmeyi hedefleyen siyaset anlayışının uzantısı insanlar halen sol kültüre büyük nefretle bakıyor. Tiyatro salonlarında dönem eleştirilerine dahi tahammül edemeyen bu kişilerin düşünsel uzantısına baktığımız zaman, kafatasçı milliyetçi tutumları görürüz. Hitler Almanya’sında olduğu gibi oyunları yasaklatmak adına her türlü yolu kendisine mubah sayanlar, Vasıf Öngören’in ‘Zengin Mutfağı’ eserini oynatmamak için var güçleriyle uğraş gösteriyor.
‘Zengin Mutfağı’ Bir Ekip Başarısı!
‘Hedda Gabler’ ve ‘Vişne Bahçesi’ oyunlarından başka dişe dokunur bir proje ortaya koyamayan İstanbul Şehir Tiyatroları maalesef geçtiğimiz yıldan daha kötü bir duruma doğru ilerliyor. Pazar günü izlediğim ‘Zengin Mutfağı’ oyunundan sonra tiyatronun üçüncü önemli projesinin bu oyun olduğuna karar verdim. Aslı Öngören oyunu çok geniş alana yaymadan, konunun özüne bağlı kalarak sahneye koymuş. Murat Garipağaoğlu’nun başarılı Lütfi Usta yorumu oyunun en can alıcı noktası. Özellikle 15-16 Haziran işçi olaylarını, 1971 asker cuntasının toplumda yarattığı savaşı, insanları muhbir olarak kullanan ulusalcı asker zihniyetini kıyasıya eleştiren ‘Zengin Mutfağı’, işçi olaylarının göbeğinde, zengin bir malikanede çalışan fakir insanların dramını konu edinir. Dramın içine öylesine etkili kişiler dahil olur ki, zamanında yaşanılan işçi katliamları, sosyalistlere karşı yapılan işkenceler birer birer ortaya çıkar. Faşist asker diktasının, kafatasçı İttihat Terakki zihniyetinin ürünü olan rejim koruyucuları oyunun görünmeyen, ama her dakikasında hissedilen asıl karakteridir.
Kültür Bakanı Sayın Ertuğrul Günay’a Sesleniyorum
1970’li yıllarda Fatih’te İstanbul Şehir Tiyatroları oyuncularının ‘Zengin Mutfağı’ oyununu prova alırken bombalı saldırıya uğradığını eminim Sayın Ertuğrul Günay da hatırlıyordur. Tiyatroya atılan bomba oyunculara bir zarar vermez, ama tiyatronun fuaye alanında tüm camlar iner, o bölge kullanılmaz hale dönüşür. Sanata yapılan saldırı sonrasında olayı kınayan açıklamalar yapılır, ama saldırıyı gerçekleştirenler bir türlü yakalanmaz. Fakat bugün İstanbul Şehir Tiyatroları’nda oyun esnasında yapılan saldırı açıkça yüzlerce insanın gözleri önünde gerçekleşmiştir. Hakaretlerle, tehditlerle oyuncuları hedef alan saldırı sonrası oyunun kadrosu diken üzerinde beklemektedir. Oyun altı ocak Pazar günü, yani bizim izlediğimiz gösteri sonrası bir haftalık araya giriyor, ardından Fatih’teki Şehir Tiyatroları sahnesinde oynamayı sürdürecek. En azından biz böyle biliyoruz. Kültür Bakanı Sayın Ertuğrul Günay’a buradan sesleniyorum; Sayın Bakanım oyun eğer İstanbul Şehir Tiyatroları tarafından kaldırılırsa Türkiye Tiyatrosu büyük yara alır, 1970’li yıllardaki eski, karanlık günleri yeniden yaşamış oluruz. Biz aldığımız duyumlara göre Şehir Tiyatroları oyunu kaldırmayı düşünüyormuş. Umarım bize söylenenler yanlıştır. Ben Türkiye’de eşine az rastlanır projelere imza atan Kültür Bakanı Sayın Ertuğrul Günay’ın bu olayın takipçisi olacağına inanıyor, tiyatronun bir kez daha ‘sansür’ denilen durumla karşılaşacağını düşünmüyorum.
‘Zengin Mutfağı’ oyununa karşı yapılan saldırıyı oyuncusundan yönetmenine; seyircisinden tiyatro sevdalılarına herkesin kınaması lazım. Yoksa sanatı tehditle, hakaretle susturmak isteyenlere güç vermiş oluruz.
