Metin Boran
Hagop Baronyan 1891 yılında tüberkülozdan öldüğünde geride bir tanesi İtalyan oyun yazarı Goldoni’den adaptasyon olmak üzere beş oyun ve çeşitli konularda yazılmış bir yığın dergi yazısı bıraktı. Yaşadığı dönemde yazdığı oyun ve denemeleri ile Osmanlıda saray yönetiminin tepkisini çeken ve sansüre uğrayan Baronyan yazdıkları ile yaşadığı dönemin toplumsal sorunlarını mizah ve hicivle ele alan yoksul bir edebiyat emekçisi olarak tarihe geçti. Yaşadığı dönemde hiçbir oyunu sahnelenmeyen Baronyan’ın yazdığı Bağdasar Ağpar (Bağdasar Kardeş) adlı oyunu ancak ölümünden sonra sahnelenir.
Cumhuriyet döneminde de hiçbir oyunu sahnelenmeyen Baronyan’ın 1870’li yıllarda yazdığı ikinci oyunu Şark Dişçisi yazılışından 140 yıl sonra İstanbul Şehir Tiyatroları’nda deneyimli yönetmen Engin Alkan’ın sahne yorumu ile ilk kez seyirci ile buluşturuluyor. Boğos Çalgıcıoğlu’nun Türkçe çevirisi ile sahnelenen Şark Dişçisi’nin müzikleri Selim Atakan’a, koreografisi ise Selçuk Borak’a ait. Müzikal bir yorumla sahnelenen oyunda şarkı sözleri Engin Alkan tarafından yazılmış, dramaturjisini Sinem Özlek, dekor ve ışık tasarımını Cem Yılmazer, kostüm tasarımını ise Tomris Kuzu yapmış. Engin Alkan oyunda ayrıca kalabalık bir orkestra kullanıyor ve müzikleri canlı olarak seyirciye sunarken sahnede büyülü bir atmosfer yaratıyor.
Şark Dişçisi, ele aldığı konu ve anlatım tarzı olarak geleneksel Osmanlı tiyatrosunun biçim ve biçeminden yararlanarak kotarılmış bir dolantı komedyası. Engin Alkan sahne yorumunda oyunun komedi unsurunu öne çıkararak geniş bir kadro ile görsel bir şölen hazırlamış. Orkestra, şarkılar, danslar, makyaj ve oyunculuk atraksiyonları özenle düşünülmüş bir gösterinin parçası olarak uyumlu bir bütünü oluşturuyor. Yanı sıra Cem Yılmazer’in gösterim tekniklerine uyumlu olarak tasarlanmış dekor ve Tomris Kuzu’nun dönemin gündelik giyimine koşut hazırlanmış kostüm yorumu oyunun görsel yorumuna özel bir renk olarak çeşitlik ve zenginlik katıyor.
Diş teknisyenliği yapan bir adamın karısını aldatması ve bu olayın etrafında gelişen olaylarla kurulan oyunun anlatımında Engin Alkan geleneksel gösterim tekniklerini ustaca kullanarak bir çeşit sentez yapıyor. Oyunda İtalyan halk tiyatrosu geleneği olan Comedia Dell Arte’den geleneksel Osmanlı tiyatrosunun gösterim tekniklerine uzanan bir buluşturma gerçekleştiriyor.
Yönetmen Engin Alkan sahnede anlatım tekniği olarak oyuncuyu en iyi değerlendiren yönetmenlerimizden birisi. Alkan, geçtiğimiz sezonlarda sahnelediği ve gösterimleri bu sezonda devam “Tarla Kuşuydu Jüliet ve İstanbul Efendisi’nde olduğu gibi Şark Dişçisi’nde de oyuncuları en yetkin noktada kullanıyor. Oyuncuların hareket, mimik, ses ve tavırlarını abartıya kaçmadan her sahnenin kendi anlamına uygun bir düzenle sahneye getiriyor. Oyuncular gerek danslarda gerekse de şarkı söyledikleri bölümlerde rejinin anlatım tarzına uygun bir titizlikle öyküyü canlı tutuyor ve anlatımı güçlendiriyorlar. Oyuncular Kolbaşı’nda Selçuk Borak, Taparnigos’da Çağlar Çorumlu, Sofi’de Sevinç Erbulak, Marta’da Sevil Akı, Yeranyag’da Selin Türkmen, Tovmas’da Ümit Daşdöğen, Markar’da Hüseyin Tuncel, Levon’da Salih Bademci, Nigo’da Emrah Özertem ve Giragos’da Tuğrul Arsever, özenli oyunculukları ile göz dolduruyorlar. Oyunculardan özellikle Çağlar Çorumlu ve Sevinç Erbulak ses ve tavırlarındaki inandırıcı uyumla müzikalin öne çıkan oyuncuları arasında yer alıyorlar. Şark Dişçisi, biraz uzun bir oyun olmasına karşın bu sezon sahnelerde görülen en sahici ve samimi bir yapım olarak karşımıza çıkıyor. Oyunsu bir şenlik, görsel bir şölen ve entrika sevenlerin keyifle izleyeceği bir müzikal olmuş Şark Disçisi.
Son olarak başta İstanbul Şehir Tiyatroları ve yönetmen Engin Alkan’a bir asır sonra da olsa Hagop Baronyan’ı seyirci ile buluşturdukları için tebrik etmek gerekiyor. Anadolu’nun tarihsel ve kültürel birikiminin önemli bir parçası sayılması gereken Ermeni kültürünün önemli bir temsilcisinin alın teri bir oyunu duyarlı bir yönetmen tarafından nihayet sahnelere taşınıyor. Tebrikler.
