Yaşam Kaya
Can Yücel’ in 85. doğum yılında Kemal Kocatürk tarafından tiyatro sahnelerine aktarılan Can oyunu, hızını kesmeden tiyatro seyircisiyle buluşmasını sürüdüyor. Türkiye Tiyatrosu’ nun yaşayan en iyi oyuncularından birisi olan Genco Erkal, Can Yücel’ in şiirlerinden şairin yaşam öyküsünü oyunlaştırarak, yaşamını sol ve sosyalizm uğruna, baskılara boyun eğmeden geçiren bir şairi ölümsüzleştirmiş. Tiyatro Kumpanyası’ nın yaratıcısı Kemal Kocatürk ise sahnede Can Yücel’ i öylesine güzel oynamış ki, yakın sol tarihimiz açıkça ortaya çıkmış.
Can Yücel, Türkiye’ nin gelmiş geçmiş en büyük şairlerinden bir tanesi. Sözünü sakınmadan yazdıkları, kendine özgü hayat öyküsü, yaşamını fikirleri uğruna harcaması O’nu edebiyat alanında farklı kılan ayrıntılar. Özellikle ‘sol’ literatürün şiirde, tiyatroda kendisini geliştirip büyütmesi için tüm benliğini ortaya koymuş. Can Baba, taşlamalardan, toplumsal problemlerden oluşturduğu şiirleriyle, döneminin en büyük hiciv ustalarından bir tanesine dönüşmüş, argo şiirlerinin vazgeçilmezini oluşturmuş, edebi eserlerinde açık yüreklilikle fikirlerini savunmuş, 1999 yılının Ağustos ayında yaşama veda edene dek, başından birçok dava geçmiş, dönemin sağ görüşlü politikacılarının korkulu rüyası haline dönüşmüş!… O’ nun kalemi öyle sıradan bir kalem değil. İroni kültürünü edebiyatın içine öylesine güzel yerleştiriyor ki, insan Can Yücel’ in anlattıklarıyla hayatı ‘sol’ bakış açısından rahatlıkla görebiliyor.
Genco Erkal, Can oyununda şairin şiirleriyle yaşamını kronolojik biçimde birleştirirken, tiyatro seyircisine mücadelerle geçen koca bir çınar sunuyor. Bu çınarın her bir dalı olaylarla dolu. 1940’lı yıllardan 1990’lara kadar öylesine yaşanmışlıklar var ki! Sosyalist mücadeleler, Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının devrimci düşünceleri, 1980 faşist darbesi, Sivas katliamı oyun boyunca tiyatro seyircisini derin düşüncelerin içine sokuyor. Can Baba, gerçek bir devrimci olduğu için yaşanılanlara kayıtsız kalmadan, çoğu kez küfrederek içindekleri anlatıyor. “Küfür işçi sınıfının ağzında bir çiçektir” diyerek şiirlerinde kullandığı üslubu devrimci bir ruhla bütünleştiriyor.
Sahnede Harikalar Yaratan Bir İsim!
Genco Erkal’ ın yazdıklarını sahnede canlandıran Kemal Kocatürk, bazen bir meddah gibi olanları anlatıyor bazen de Can Yücel’ in eşine az rastlanır ses tonuyla şiirlerine hayat veriyor. Modern meddahın bizlere anlattıkları sahnede şekilden şekile giren bir merdivenle gerçekleşiyor. Hasan Ali Yücel’ in politik serüveni, Can Baba’ nın çocukluğu, gençliği, hapishane ve aşk dolu yılları öylesine güzel canlandırılıyor ki, oyuncunun performansı konu ilerledikçe zirveye tırmanıyor. Kemal Kocatürk Can Yücel’i birebir özümsemiş bir isim. Fikirsel düşünce yapısıyla aynı parelellikte bir oyuncudan bahsediyorum. Şairin yaşamını, böylesi mükemmel bir oyuncunun bizlere aktarıyor olması büyük şans! Oyunda Can Baba’ nın Adana’da hapishanede yattığı yıllar ve yaşadıkları dikkatlerden kaçmıyor. Kendisine kötü davranan kimseye kırgın ve kızgın olmadan, kin duygusunu bir kenara iten, barış özlemini devamlı biçimde dile getiren şair, bugün içinden geçtiğimiz karanlık günlere de büyük örnek oluşturuyor.
Kemal Kocatürk’ ün sahne performansına destek olan oyunun diğer ayrıntınları Can’ ın ne denli usta isimlerin elinden geçtiğini bizlere kanıtlıyor. Ayça Kocatürk’ ün bölümler arasına yerleştirdiği şahane müzikler, Mehmer Güleryüz’ ün sahneye yansıyan video desenleriyle mükemmel bir armoni oluşturmuş. Kemal Kocatürk, Can’a can katarak oynarken teknik ekibin desteğiyle performansından ödün vermiyor.
Can Yücel, yani edebiyat dünyasındaki adıyla ‘Can Baba’, Türkiye şiirinin vazgeçilmezlerinden! Şairin sola ve sosyalizme inancı öylesine büyük ki, Can oyununda sol değerler uğruna harcanmış bir ömür iki saatte akıp gidiyor. Edebiyat dünyasının ‘sol’ kimlikte yazar ve şairlerden yoksun kalması, liberal düşünce yapılarının popüler kültürle insanların beyinlerini zehirlemeleri Can Yücel gibi şairlerin önemini bir kez daha gözler önüne getiriyor. Can Baba’yı öğrenme, öğretme, anlama, anlatma adına gösteriyi mutlaka izleyin!
Can, 7 Aralık Muammer Karaca Tiyatrosu’nda – 9 Aralık CKM’de 20 – 30’ da…
