Mimesis Çeviri – İranlı bir oyuncu, Avustralya yapımı My Tehran for Sale [Benim Satılık Tahran’ım] isimli filmdeki rolü yüzünden bir yıl hapis ve 90 kırbaç cezasına çarptırıldı.
The Age, 11 Ekim 2011, Çeviri: Ömer Ongun
Muhalif görüşlere yer veren İranlı bir site olan kalameh.com’a göre Marzieh Vafamehr, film senaryosundaki bazı bölümlere dayanılarak Temmuz ayında tutuklandı ve hafta sonunda ise cezası onaylandı.
Tam olarak neden gözaltına alındığı ve suçunun ne olduğu belirsiz, Kanbera’daki İran konsolosluğu ise The Age’in açıklama talebine cevap vermedi. Vafamehr film boyunca genellikle kafası tıraşlı olarak, başörtüsüz görünüyor. Film ayrıca İran’daki kültürel baskıyı ve uyuşturucu kullanımı gibi tabuları irdeliyor.
Filmin Avustralyalı yapımcılarından biri olan Adeliade Yapım-Cyan Films’den Kate Crosser, cezayı doğruladı. Vafamehr ailesinin, davanın resmi kanalları izlemesine dair istekleri üzerine yapımcılar ve filmin Melbourne’lü yönetmeni İranlı-Avustralyalı Granaz Moussavi, konuyla ilgili açıklama yapmaktan kaçınmışlardı. Vafamehr ise temyize gidecek.
Yerel bir ekiple 2008 yılında İran’da gizlice çekilen, My Tehran for Sale, kurgusal bir çalışma. Ancak Moussavi’yle daha önce yapılan bir söyleşide yönetmen, hikâyenin hem kendi hem de Woomera Gözetim Merkezi’nde çevirmen olarak çalışırken tanıştığı insanların deneyimlerine dayandığını söyledi.
2008 yılında The Age’e yaptığı bir açıklamada “İran’da yazı yazmak ya da film çekmek gibi bağımsız bir şeyler yaptığınız vakit eleştirilmek ya da hakkınızda olumsuz değerlendirilmeler yapılması kaçınılmaz oluyor” diyor.
Film, Moussavi’nin çocukluk arkadaşı Marzieh Vafamehr’in oynadığı, devletin sanat üzerindeki baskısından ötürü zorluklar yaşayan bir aktris olan “Marzieh”i merkezine alıyor. Devlet Marzieh’in işlerini yasaklıyor ve İranlı-Avustralyalı bir göçmenle (Amir Chegini) yaşadığı aşk onu İran dışındaki yaşamı düşünmeye itiyor.
Öte yandan film, İran gençliğinin gizli hayatına da değiniyor. Dokunaklı bir sahnede, gizlice düzenlenen bir dans partisinde gözaltına alınan gençler cezalarını çekmeyi beklerken fonda bir kırbacın şaklaması duyuluyor.
Film, İran’da resmi olarak hiç gösterilmedi ancak Avustralya’daki ilk gösterimi 2009 yılında Adelaide Film Festivali’nde gerçekleşti. Uluslararası galası ise Uluslararası Toronto Film Festivali’nde gerçekleşti ve geçen yıl İnsan Hakları Sanat ve Film Festivali kapsamında ülkeyi dolaştı. Filmin yapımcıları 2009 Inside Film Ödülleri’nde Bağımsız Ruh ödülünü aldılar.
İnsan Hakları Film Festivali direktörü Matt Benetti, Vafamehr’in tutuklanması haberinin şok etkisi yarattığını belirtti.
Benetti “Bu olay, en çok onun kendi memleketini vuruyor.” diyor ve ekliyor: “ İran, politik içeriği olan birçok sanat çalışmasını sansürlüyor ve ben bu çalışmaların dışarıda yayınlanmasının çok önemli olduğunu düşünüyorum.”
Adelaide Film Festival’i direktörü Katrina Sedgwick ise Vafamehr’in tutuklanması haberini “gerçeküstü” olarak yorumluyor. Festival, Moussavi’ye filmi oluşturmasında destek olmuş ve filmin yapımına 125.000 dolar katkıda bulunmuştu.
Film bu yıl Uluslar Arası Af Örgütü Kadın Hakları Film Festivali’nde gösterilecek.
Uluslararası Af Örgütü Ortadoğu ve Kuzey Afrika sözcüsü James Lynch film sektörü çalışanlarının İran otoritelerince hedef alınan son grup olduğunu söylüyor ve Vafamehr’in kırbaç cezasını “ acımasız, insanlık dışı ve aşağılayıcı” olarak tanımlıyor.
