Serkan Fırtına
Sevgili tiyatro eleştirmeni ve yazar Ayşegül Yüksel 3 Ocak Salı günü Cumhuriyet gazetesindeki köşesinde, beş yıl önce 9 Ocak’ta aramızdan ayrılan müstesna insan, değerli Hoca’mız Türkiye’nin en önemli tiyatro insanlarından Yılmaz Onay’ı yazdı. Yüksel’in keyifli ve bilgilendirici yazısını okuyunca ben de Yılmaz Onay’la ilgili bir şeyler yazmak istedim.
Daha önce Tiyatro Gazetesi’nin Şubat 2018 sayısında “Gerçekçiliğin Yılmaz Savaşçısı” başlıklı yazıyla, Yılmaz Onay’ın yayımlanan son incelemesi, “Gerçekçilik, Yeniden!” (Yordam Kitap) yapıtını merkeze alarak bir yazı hazırlamıştım. Lafı gelmişken tekrar hatırlatayım. Sanat ve edebiyatla ilgilenen herkesin kesinlikle okuması gereken benzersiz bir çalışma.
Tiyatro yönetmeni, oyun yazarı ve çevirmen olarak Türk tiyatrosuna birçok nitelikli işler armağan eden Yılmaz Onay, toplumcu gerçekçi bakış açısını tiyatromuzda başarıyla savunan ve bu doğrultuda çalışmalar yürüten biriydi.
1955-60 arasında İstanbul Teknik Üniversitesi’nde okurken Genç Oyuncular Topluluğu’nda sahne yaşamına adım attı. İnşaat mühendisi olarak Bayındırlık Bakanlığı’nda çalışırken tiyatro yaşamını da sürdürdü. Bir süre Almanya’da bulundu ve orada tiyatronun kuramsal ve uygulamalı yanlarını öğrenme ve bu alanda çeşitli denemelere katılma fırsatı buldu.
Türkiye’ye döndükten sonra Ankara Deneme Sahnesi ve Ankara Sanat Tiyatrosu’nda çalıştı. Bertolt Brecht’in Hitler Rejiminin Korku ve Sefaleti adlı oyununu sahneye koydu ve Brecht’in oyunlarını Türkçeye çevirdi.
Şarkılarımız Ölmesin! adlı, barışın önemini anlatan çocuk oyunu Berlin’deki Theater Manufaktur am halleschen Ufer tiyatrosunca Almanca’ya çevrilip Sechs Verrückte und ein Lied adıyla sahnelendi.
Nazım Hikmet’in birçok oyununu sahneye koydu. 1993 ve 2002 yıllarında Devlet Tiyatroları’nda yönetmenlik yaptı.
Sanatçının Ölümü adlı oyunu Tülay Eratalay tarafından TRT’ye uyarlandı. Yazılar: Filmatik romanı, Altuğ Savaşal tarafından sinemaya uyarlandı. Filmde Tamer Levent, Şebnem Taçal ve Cevdet Arıcılar gibi isimler yer aldı.
Yılmaz Onay sanat yaşamı boyunca birçok ödüle değer görüldü. Toplumcu gerçekçi sanat anlayışınım Türkiye’deki en büyük isimlerinden biri oldu. Tiyatro ve sanatın en önemli görevinin toplumun ilerlemesine yaptığı katkı olduğunu savundu. İnandığı değerleri hiç kaybetmedi. Daha iyi bir dünya umudunu yaşamının sonuna kadar korudu.
Yılmaz Onay’la hem İstanbul’da hem Gündoğan’da çok güzel zamanlarımız geçmişti. 2012-2013 yıllarında Yılmaz Onay’ın Şarkılarımız Ölmesin! adlı çocuk oyununu Aydın’da sahneye koymuştum. İncelik göstererek prömiyerimize gelmişti. O gün hayatım boyunca gurur duyacağım şeyler söylemişti.
Tiyatro yaşamımda ondan öğrendiklerimin etkisi çok fazladır. Yılmaz Onay’ı saygı ve sevgiyle anıyorum…
Tiyatro Gazetesi (Şubat 2023) ve Berfin Bahar dergisinde (Mart 2023) yayımlanmıştır.
