[Ayşegül Yüksel’in Cumhuriyet’te yayımlanan yazısını okurlarımızla paylaşıyoruz.]
Aydın’da yaşayan Serkan Fırtına “Tepegöz” adlı kitabında (Klaros Yay., Ankara, 2021) tiyatro yazılarını toplamış. Lisans ve yüksek lisans diplomalarını Süleyman Demirel Üniversitesi Sahne Sanatları Bölümü’nden alan Fırtına, basılı ortamda ve internette tiyatro üstüne sıkça yazan bir meslektaşımız. Kaleme aldığı oyunlarla çocuk tiyatrosuna da katkıda bulunan Fırtına’nın “Tepegöz”ünde, tiyatroya ilişkin farklı türlerden metinler yer alıyor.
Yazar, ilk bölümlerde tiyatro üstüne düşüncelerini içeren yazıları yanında, başka yazarların yayımlanmış kuramsal kitaplarını da inceliyor. Daha sonra, tiyatro üstüne çalışmalarda -önsözler dışında- pek sık yapılmayan bir işi üstlenerek oyun kitaplarına eğiliyor. Bu bağlamda yalnız oyunları değil, yerli ve yabancı birçok yazarı da okurlara tanıtıyor. Onur Erbilen’den “Yangınlar Denizi” (Dramatik Yay.), Hülya Karakaş’tan “Shakespeare’in Kerimeleri” (Sıfırdan Yay.), Hüseyin Erdoğan’dan “Kadeş Gelini”, “Ateş Su Aşk Yunus” (Mitos-Boyut), Ali Cüneyt Kılcıoğlu’ndan “Pirananın Kırık Dişleri”, “Dilek Ağacı”, “Mumyalar” (Mitos-Boyut) örneklerden yalnızca birkaçı.
ANADOLU’DA SUNULAN OYUNLARIN AYRINTILI ELEŞTİRİSİ YAPILMIŞ
Yazar Fırtına, “Tepegöz”ün son bölümlerinde, büyük kentlerden Anadolu’ya ulaşmış, Anadolu turneleri ya da Anadolu’daki küçük yerleşik tiyatrolar için çalışılmış yirmi dolayında sahne olayını ayrıntılı eleştiri yazılarıyla değerlendiriyor. Bu yazılar arasında amatör çalışmalara ilişkin olanlar da yer alıyor.
Amatör topluluk oyunlarından en ilgi çekici olanı Seher Çenesiz’in yazdığı ve köylü kadınların oynadığı “Neymiş Bu Jeotermal” adlı yapım. Kurulması amaçlanan jeotermal enerji santralına karşı Aydın’ın Efeler ilçesinde yürütülen savaşıma katkıda bulunan bu sahne olayı, artık çok ünlü olan Arslanköy Kadınlar Tiyatrosu’nun yıllardır süren sahne eylemini çoğaltan bir oluşum.
Fırtına’nın eleştirileri arasında turne topluluklarından Mask-Kara’nın Yılmaz Güney’in romanından uyarlanmış “Salpa”, Ankara Ekin Tiyatrosu’nun Semih Çelenk imzalı “Memleketin Birinde” uyarlaması yer alırken Cengiz Toraman’ın yazıp yönettiği ve Levent Üzümcü’nün geleneksel tiyatromuzun göstermeci biçemiyle yorumladığı “Anlatılan Senin Hikâyendir” de ayrıntılı olarak değerlendiriliyor.
Küçük yerleşik tiyatroların yapımlarına ise sıklıkla yer verilmiş. Örnekler arasında: Sinan Küçüköz’ün Aeskylos ve Sophokles’ten uyarladığı “Zincire Vurulmuş Antigone” (Bergama Belediyesi Şehir Tiyatrosu), Ergun Sav’dan “Bir Başkası” (Aydın Asem Sanat Tiyatrosu), Çek yazar Oldrich Danek’ten “Savaş İkinci Perdede Çıkacak” (Karşıyaka Belediye Tiyatrosu) var.
BÜYÜK KENT TİYATROLARININ YAPIMLARI DA DEĞERLENDİRİLMİŞ
Büyük kent tiyatrolarının yapımları arasında ise Diyarbakır DT’nin sunduğu Kieran Lynn’in “Parkta Güzel Bir Gün”, İzmir DT’nin Necati Cumalı imzalı “Gömü” oyunuları yer alıyor.
Kitapta İstanbul’un özel topluluklarından da ikisi var: Tiyatro Ayna’nın, İpek Kadılar’ın Ayşe Kulin’den uyarladığı, Dilek Türker’li “Türkan Işık Yolcusu” ve Dostlar Tiyatrosu’nun Genco Erkal uyarlaması, yeni “Kerem Gibi” yapımı.
Çeşitli yayın organlarında ya da internette çıkmış yazıların farklı formatlarda sunulması okuma zorluğu yaratsa da “Tepegöz”deki metinler, büyük-kentli eleştirmenlerin gözünün ve gönlünün sıklıkla değmediği sahne çalışmalarıyla, renkli bir pencere açıyor tiyatromuza. Serkan Fırtına, Anadolu’da yer alan tiyatro olaylarından Ege Bölgesi’ne ulaşanları gözler önüne sererken önemli bir eleştirmenlik görevini yerine getiriyor. 2000’li yıllarda İstanbul ve Ankara dışında yer alan sahne çalışmalarının bir bölümünü belgelemiş oluyor.
Serkan Fırtına örneğinden yola çıkarak, Anadolu’nun çeşitli kentlerindeki üniversitelerin sahne sanatları bölümlerinden mezun eleştirmenlere, yörelerindeki tiyatro olaylarını değerlendirerek belgelemeleri yolunda çağrı yapalım…
