Bahar Çuhadar
Talimhane’den başlayıp, İstiklal Caddesi’ni aşıp Meşrutiyet Caddesi’ne doğru 100 yıllık sanal bir yürüyüşe var mısınız? Yol üstünde sizi Beyoğlu’nun ihtişamlı tiyatro günlerine götürecek, devasa bir tarih bekliyor. Mesela Çiçek Pasajı önceki hayatında İstanbul’un ikinci büyük tiyatrosu, özel locasına atıyla padişah geliyor.
Hrant Dink Vakfı tarafından hazırlanan KarDes Beyoğlu Çevrimiçi Tiyatro Turu, Tanzimat Fermanı’nın ilanının ardından Beyoğlu’nun kültür, sanat ve eğlence alanındaki dönüşümünün en etkili ayaklarından tiyatroya odaklanıyor. Bilhassa Ermeni tiyatro emektarlarının çabalarıyla doğan Osmanlı tiyatrosunun hikâyesini, Talimhane-Meşrutiyet hattındaki mekânlar üzerinden anlatıyor.
Bilinen bir kafeyken 1870’lerde 2 bin kişilik bir tiyatroya dönüşen Talimhane’deki Croissant ile başlıyor tur. Ünlü Benliyan Topluluğu’nun evi olan bu devasa mekân yabancı ekipleri ve ramazanda da yerli grupları ağırlıyor.
Semtin efsanevi binalarından, 19’uncu yüzyılda inşa edilen Cercle d’Orient’in arkasındaki (Evet, bildiniz, olduğu gibi kalması için uzun süre mücadele ettiğimiz Emek Sineması’nın bulunduğu alan) ‘Skating Palas’, en ilgi çekici noktalardan. Burası gençlere canlı caz eşliğinde paten kaydıkları pist olarak hizmet eden bir mekân. Önce sinemaya, sonra da 1.300 kişilik ‘Yeni Tiyatro’ya dönüşüyor.
KADIN TİYATROCULAR DÖNEMİ
12 mekânın hepsini bugün bambaşka kimlikleriyle tanıyoruz. Müstehcen oyunlar sahnelenen, ilerleyen dönemlerde ‘bohem batakhane’ olarak anılmaya başlayacak ‘Condordia Tiyatrosu’, bugünkü St. Antuan Kilisesi örneğin. Çiçek Pasajı önceki hayatında İstanbul’un ikinci büyük tiyatrosu ‘Naum’ olarak, özel locasına atıyla gelen Padişah Abdülmecit’in de aralarında olduğu seyircileri ağırlıyor. Sonra Avrupa Pasajı (Cafe des Fleurs Tiyatrosu), Elhamra Pasajı (Fransız Tiyatrosu), Hacopulo Pasajı (Opera Tiyatrosu), Tokatlıyan İş Merkezi (Şark Tiyatrosu)… Ve elbette bugünkü TRT stüdyolarının bulunduğu Tepebaşı’ndaki alan (tiyatro tarihimizin önemli yapısı, 1970’lere dek ayakta kalan, 50 sene Şehir Tiyatroları’nca işletilen Tepebaşı Dram Tiyatrosu)…
Tur bizi Beyoğlu’nun görkemli tiyatro çağına, dikkatlice dinlersek bugün bile duvarlarından binlerce temsilin fısıltılarını duyabileceğimiz hafıza köşelerine götürüyor.
