Pandemiyle çıkmaza sürüklenen özel tiyatroların durumunu çarpıcı rakamlarla gözler önüne seren rapor yayınlandı. Tiyatro Kooperatifi tarafından hazırlanan raporda, özel tiyatroların üçte ikisinin borçlanarak yaşama savaşı verdiği belirtildi.
İstanbul Bilgi Üniversitesi Kültür Politikaları Yönetimi ve Araştırma Merkezi ve ortaklarının katılımıyla yürüttüğü araştırma sonucu ara rapor yayınlayan Tiyatro Kooperatifi, dikkat çekici tespitler yaptı. Raporda, salgın sürecinde ek destek alamadıkları takdirde özel tiyatroların yarısının sahnelerini kapatmak zorunda kalacakları belirtildi. Bu süreçte birçok sahne emekçisinin yaşamını sürdürmek için alanının dışında mesleklerde çalışmak zorunda olduklarına dikkat çekilen raporda, pandemi döneminde özel sektörden destek alabilen özel tiyatro oranının sadece yüzde 10 olduğu aktarıldı.Özel tiyatroların gelirinin yüzde 90’ını bilet satışından elde ettiği bilgisine yer verilen raporda, özel tiyatroların yüzde 63’ünün toplam bilet gelirinin 500 TL’nin altına düştüğü vurgulanıyor. Araştırma, Tiyatro Kooperatifi ortaklarının üçte ikisinin (yüzde 60) borçlanma zorunluluğu içinde olduğunu da ortaya koydu. Raporda, borçlanan tiyatroların yaklaşık üçte ikisinin 2019-2020 sezonunda herhangi bir kamu fonundan faydalanmadığı, destek alanların ise borçlarının ancak yüzde 23’ünün karşılandığı tespitine yer verildi. Salgın sürecinde hiçbir şekilde gelir elde edemeyen tiyatroların herkes gibi fatura, personel maaşı, vergiler gibi tüm finansal yükleri devam ederken, kira ödemeye devam etmek zorunda olan özel tiyatro oranının da yüzde 87 olması, yaşanan durumun zorluğunu bir kez daha gözler önüne seriyor.
Bilet, hatıra, eşya…
Raporda önerilere de yer verildi. Hem seyircilerin hem de kurumların, gerek özel tiyatroların çevrimiçi ve fiziksel oyun gösterimlerine bilet alarak, gerek hatıra eşyalarından satın alarak gerekse yürütülen kitlesel fonlama kampanyalarına bağış yaparak maddi destekte bulunabileceğini belirtti. Tiyatro Kooperatifi, özel tiyatroların güncel etkinlik ve kampanyalarının sosyal medyada duyurulması, özel tiyatrolara ve projelere sponsor olunması, verilen desteklerin görünür kılınarak diğer kurumlara da kültür sanat alanında destek verme konusunda ilham olunması gibi katkıların da büyük önem taşıdığına dikkat çekti.
64 ortak yapı var
Tiyatro Kooperatifi, mesleki alanda özel tiyatroları temsilen, tiyatro sektöründeki tüm üretim ve uygulama süreçlerinin iyileştirilmesi ve profesyonelleştirilmesi amacıyla, 26 Haziran 2019’da İstanbul’daki özel tiyatroların bir araya gelmesiyle kuruldu. Yönetim kurulu başkanlığını Iraz Yöntem’in, başkan yardımcılığını Yeşim Özsoy’un üstlendiği kooperatifin 64 ortağı bulunuyor.
Tiyatrolara destek olun
Öte yandan Pandemide tiyatroların yaşadığı sorunları anlatan “Perde Kapanmasın Diye” belgeselinin tamamlanabilmesi için destek kampanyası başlatıldı. Yönetmenliğini Mennan Yılmaz ve Sertaç Yıldız’ın yaptığı belgesele https://fongogo.com/Project/perde-kapanmasin-diye linkinden destek olmak mümkün. Yılmaz ve Yıldız, pandemiden en çok zarar gören sanat dallarından birinin tiyatro olduğunu anımsatarak, şu görüşleri ifade ettiler: “Pandeminin başlamasıyla birlikte kapanan tiyatrolar temmuz ayında açılmasına rağmen pandemi tedbirleri nedeniyle beklenen seyirciye ulaşamadı. Birçok tiyatro kapandı ya da kapanma tehlikesi ile karşı karşıya. Birçok tiyatro salon kirası, fatura, personel maaşları, vergi gibi temel ödemelerini yapamıyor. Yeni bir tiyatro yasasıyla, bu zor dönemin aşılmasını sağlayacak yasal düzenlemelerle, tiyatronun geleceğinin kurtarılması en temel talepleri. Bu tiyatroların varlığını sürdürmesi ülkenin sanatının geleceği açısından çok önemli. Bu nedenle ivedilikle tiyatro emekçilerinin yaşadığı sorunları ortaya koyan bir çalışma yapmaya karar verdik. Hazırlayacağımız belgesel projesi ile salgının başlamasından günümüze kadar tiyatrocuların ne yaşadığını ortaya çıkarmak ve kamuoyundaki farkındalığı artırmak istiyoruz.”
