Sündüz Adilak
Sahne Sanatlarında Spolin Devrimi
Viola Spolin’in tiyatroya kazandırdığı teknik, sahne performanslarının yanı sıra tiyatro eğitiminde de köklü bir değişim yaratmayı amaçlayan bir yaklaşımdır. “Herkes oyunculuk yapabilir” mottosuyla geliştirilen Spolin Tekniği, yaratıcılığı oyun temelli bir düşünce yapısıyla öne çıkarmayı hedefler. Ege Maltepe’nin de belirttiği gibi ” Şu anda, burada, akan zamanın içinde ve birlikte olmak, bilinmeyenin içinde rahat olmak üzerine bir taoist felsefeyle de birleşince hayatın her kıyısından insanı tiyatro deneyimiyle buluşturabilen bir metot olmuş Spolin.”
Maltepe’nin Spolin Tekniği ile tanışması, Fulbright bursu aracılığıyla New York’ta ünlü yönetmenler Mike Nichols, Paul Sills ve George Morrison’ın okulundaki çalışmalara dayanmaktadır. “2007’de Fulbright bursuyla New York’ta bir okula kabul edilmemle başladı Spolin’le tanışmam. Okuldaki ilk aylarımdan itibaren doğaçlama dersleri benim oyunculuğumda büyük atlamalar gerçekleştirmeme yol açtı,” diyen Maltepe, bu metodu daha sonra Türkiye’ye taşıyarak tanıtmayı bir görev olarak görmektedir.
Spolin Tekniği’nin temel unsurları olan oyun ve doğaçlama, bireyleri yaratıcı katılımcılara dönüştürerek sahnede spontane bir canlılık oluşturur. Maltepe, bu noktada şu yorumu yapıyor: “Bu teknik, yalnızca sahnedeki anları zenginleştirmez; hayata dair farklı bir bakış kazandırır.”
Spolin Tekniği’nin Türkiye’deki Yansımaları
Türkiye’de tiyatro eğitimi, yıllar içerisinde çeşitli akımlardan ve tekniklerden beslenerek gelişse de doğaçlama tiyatroya yönelik algı genellikle sınırlı kalmıştır. Doğaçlama, çoğu zaman eğlenceli ve anlık bir performans türü olarak algılansa da aslında oyunculuk sanatının temel taşlarından biridir. Viola Spolin’in geliştirdiği doğaçlama tekniği, oyuncuların sahnedeki yaratıcılığını arttırırken aynı zamanda anlık durumlara organik tepkiler verebilmeleri için özgürleşmelerini sağlar. Bu anlayışın Türkiye’de yaygınlaşmasında önemli bir rol üstlenen isimlerden biri de Ege Maltepe’dir.
Maltepe Spolin Tekniği’ni ülkemize kazandırarak doğaçlamanın sadece komedi ile sınırlı olmadığını, oyuncuların sahnedeki gerçekliklerini derinleştiren bir yöntem olduğunu ön plana çıkarmaktadır. Ayrıca Spolin Tekniği’ni Türkiye’ye getirerek ve Spolin’in “Tiyatro İçin Doğaçlama” kitabını Türkçeye çevirerek, tiyatro eğitiminde eksik bir alanı doldurmuştur. 2009 yılında İstanbul’da başlattığı atölyelerle bu metodun yaygınlaşmasına katkı sağlamıştır. Maltepe “Bugün doğaçlama tiyatro sadece komediye indirgenmiş durumda ve bu herkesin olayı yanlış anlamasına sebep oluyor. Doğaçlama çalışmış bir aktör, birçoklarının tiyatrodan nefret etmesine yol açan kalıplaşmış ses ve hareket dünyasının dışına çıkan oyuncudur çoğu zaman.” diye vurguluyor.
Spolin Felsefesiyle Yaratıcı Bireyler
Spolin felsefesi, oyuncuları sadece sahne performanslarında değil, yaşamın her alanında daha bilinçli ve yaratıcı bireyler olmaya teşvik eder. Bu felsefenin merkezinde oyun oynama ve doğaçlama yeteneği yer almaktadır. Oyuncular, doğaçlama aracılığıyla anı yaşarken hem bireysel olarak hem de topluluk içinde daha etkileşimli hale gelirler. Spolin’in yöntemi, bireylerin yaratıcılıklarını açığa çıkaran ve hem sahnede hem de gündelik yaşamda daha esnek düşünmelerini sağlayan bir yaklaşım sunar.
Spolin Tekniği, oyuncuları sahne üzerindeki ezberci tutumlarından uzaklaştırarak, anı yaşamaları yönünde teşvik eder. “Oyuncuların kariyer planlarındaki en önemli adımların sosyal medyaya fotoğraf koymak üzerine kurulu olduğu bir dünya bana trajikomik geliyor,” diyen Maltepe, tiyatro eğitiminin yaratıcı, özgür ve kolektif bir deneyim hâline dönüşmesini savunuyor.
Ege Maltepe’nin Oyun Sanatı Metodolojisi
Maltepe, “Oyun Sanatı” adını verdiği sistemiyle oyunculuğun yanı sıra yazarlık, yönetmenlik ve film tasarımı gibi alanları da kapsayan yenilikçi bir yöntem geliştirdi. “Oyunlarla yaratıcı potansiyelimizi açmak üzerine başlayan süreç, zamanla yazarların dünyasını tanımak, kendimiz de yazarlık yapmak, Spolin’le oyun kuruculuğu, ses ve beden üzerine aktörlük teknikleriyle derinleşiyor.” diyor.
Maltepe’nin atölyelerinde, katılımcılara bireysel ve kolektif yaratıcı süreçlere nasıl rehberlik edebilecekleri öğretilmektedir. Bu çerçevede, “Oyun Sanatı” hem bir oyunculuk tekniği hem de bir yaşam felsefesi olarak kabul edilmektedir.
Gelecek Perspektifi: Yeni Projeler ve Tiyatro Eğitiminde Dönüşüm
Maltepe, Spolin Tekniği’nin Türkiye’de daha geniş kitlelere ulaşması için çalışmalarını sürdürmeyi planlıyor. Yakında yayımlanacak olan “Oyun Sanatı” kitabı, tiyatro eğitmenleri ve oyuncular için önemli bir başvuru kaynağı olacak. Bunun yanı sıra, uluslararası iş birlikleri ile Türk tiyatrosunun yenilikçi bir şekilde temsil edilmesi hedefleniyor. Ege Maltepe’nin liderliğinde Spolin Tekniği, Türkiye’de tiyatro sahnesine yeni bir soluk getirdi. Bu teknik, oyunculuk eğitimini yaratıcı, özgür ve kolektif bir deneyim hâline dönüştürerek sanatın toplumsal etkisini artırıyor. Maltepe’nin “Oyun Sanatı” vizyonu, hem bireysel hem de toplumsal yaratıcılığı destekleyen bir tiyatro anlayışını yaygınlaştırmayı hedefliyor. Maltepe “Sanatçının işi herhangi bir endüstride çalışan bir kişinin işiyle kıyaslanabilecek türde bir iş değildir,” diyerek sanata olan bakışını da ortaya koyuyor.
Sanatseverlerin ve edebiyat tutkunlarının kalbini fethedecek iki harika yapım da izleyiciyle buluşmaya devam ediyor. Ege Maltepe’nin yaratıcı dokunuşlarıyla hayat bulan Geveze Piyanist Bach’ın Bilmecesi ve Chopin Zamanı, müzik ile tiyatral anlatının büyüleyici uyumunu gözler önüne seriyor. Bu eşsiz teatral konserlerde, yalnızca müziğin melodik büyüsü değil, aynı zamanda tarih ve sanatın gizemli derinlikleri de izleyicileri içine çekiyor. Her bir notanın ardında saklı hikâyeler, sahneye yansıyan etkileyici performanslarla hayat bulurken, seyirciler adeta zaman ve mekân kavramlarını aşan bir deneyime davet ediliyor. Bu yapımlarda, müziğin ruhuna dokunan bir anlatı ve sahnedeki incelikli mizansenler sayesinde izleyiciler hem sanatın ilham veren yüzüyle hem de geçmişin büyüleyici sırlarıyla karşılaşıyor.
Bunun yanı sıra, edebiyat dünyasına fantastik bir dokunuş getiren Çömlekteki Sır okurları tarihin gizemleriyle dolu büyüleyici bir maceraya davet ediyor. Fantastik bir macera romanı olarak okurlara hem akıl dolu bilmeceler hem de nefes kesen bir hikâye sunuyor. Jeuxdart.com’da satışa sunulan bu eser, hayal gücünü zorlayan ve sınırları aşan bir serüven vadediyor.
İzmir, 2025
