[Işıl Çalışkan’ın BirGün’de yayımlanan yazısının bir kısmını okurlarımızla paylaşıyoruz.]
AKP iktidarının kültürel hegemonyayı sağlama pratiği 2023’te de geleneksel silahı ‘yasaklama’larla oldu. Sansür, usülsüz atamalar, hedef göstermeler bu yılın sanat gündemini oluşturdu. Sanatçılar ise dayanışma yoluyla direndi.
Kültür ve sanat olaylarının neredeyse hiç olmadığı kadar konuşulduğu bir yıldı 2023. ‘Sanat üretimlerinin tartışıldığı bir yıldı’ demek isterdik ancak öyle olmadı. AKP iktidarı muhakkak kazanılması gereken bir alan olarak gördüğü kültür alanına yaklaşımı yasaklamalarla oldu. Hedef gösterilen sanatçılar, yasaklanan konserler, sansüre uğrayan filmler ve hatta saldırıya uğrayan eserlerle gündeme geldi sanat. Ancak tüm engellemelere rağmen umut hep vardı. Çünkü 2023 aynı zamanda sanatçıların büyük bir dayanışma örneği gösterip birbirine kenetlendiği bir yıl oldu. Yılın en çok tartışılan ve sansürle gündeme gelen Altın Portakal’da önce jürinin daha sonra yönetmen ve yapımcıların tepki olarak filmlerini çekmesi bunun en güzel örneğiydi. Öte yandan sanat dünyasında kadın dayanışması da ön plandaydı ve sanatçı kadınlar hedef gösterilmelerine tepki olarak bir şeyleri değiştirmeye kararlıydı. Öyle de oldu. Ankara Film Festivali, hakkında taciz suçlamaları bulunan kurgucu Mustafa Preşeva’yı tepkilerin ardından jüri üyeliğinden çıkardı örneğin. Üretimler de tüm engellemelere rağmen sürdü. Başarılar ödüllerle taçlandırıldı. Merve Dizdar, Kuru Otlar Üstüne’deki performansıyla dünyanın en prestijli festivallerinden Cannes Film Festivali’nden ‘En İyi Kadın Oyuncu Ödülü’ ile döndü ülkemize. Türkiye, Suna Kan Erkin Koray ve Can Gürzap gibi ustalarına veda etti. Kayıplarla, tartışmalarla geçen 2023’ü derledik.
ESERLERE GERİCİ SALDIRISI
İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB)’nin Feshane binasını yeniden kullanıma açarak oluşturduğu Art İstanbul Feshane’de yer alan “Ortadan Başlamak” isimli sergiye 27 Haziran’da ‘LGBTİ propagandası’ yaptığı iddiasıyla bir grup tarafından saldırı girişiminde bulunuldu. Sergide yer alan bir eser bir ay sonra yeniden kimliği belirsiz bir kişi tarafından yere düşürüldü, eser zarar gördü. Güvenlik ekiplerinin müdahale ettiği şüpheli hakkında İBB tarafından suç duyurusunda bulunuldu. Sergide eserleri yer alan sanatçılar, Eyüpsultan’da bulunan Feshane’deki sergi alanında basın açıklaması yaparak saldırıyı kınadı.
ALTIN PORTAKAL’DA SANSÜR
60. Antalya Altın Portakal Film Festivali bu yıl sansürle gündeme geldi. “Kanun Hükmü” filmi, belgeselde yer alan kişilerden birinin yargı sürecinin devam ettiği iddiasıyla festivalin yarışma seçkisinden kaldırıldı. Yönetmen Nejla Demirci, bu yaptırımı “hukuka aykırı” olarak değerlendirdi. Ardından festivalin jüri üyeleri, bu şekilde görevlerini yerine getiremeyeceklerini duyurup çekilme kararı aldı. Daha sonra ise tam 27 yönetmen ve yapımcı filmlerini festivalden çekti. Belgeselin seçkiden çıkartılmasına yönelik tepkilerin çığ gibi büyümesinin ardından geri adım atan festival yönetimi aldığı yeni bir kararla filmi yeniden seçkiden çıkardı. Yönetiminin açıklamasında, “Herhangi bir terör örgütünün destekçisi olarak tarif edilmeyi kabul etmemiz mümkün değildir. Bu aşamada yeni bir karar alarak ‘Kanun Hükmü’ adlı belgeseli 60. Antalya Altın Portakal Film Festivali seçkisinde çıkarıyoruz” denildi. Kültür ve Turizm Bakanlığı da aynı gün bir açıklama yayımlayarak “Böylesi önemli bir festivalde, sanatın gücü kullanılarak mağduriyet algısı üzerinden FETÖ terör örgütü propagandası yapılmasına vesile olunması son derece üzücüdür” diyerek festivalden çekildiğini duyurdu. Antalya Altın Portakal Film Festivali, daha önce 1979’da sansür, 1980’de ise darbe nedeniyle gerçekleştirilememişti. Böylece Antalya Altın Portakal 42 yılın ardından ilk kez gerçekleştirilememiş oldu.
Devamı için tıklayınız.
