“Hukuk sanatçıları baskılamak için bir araç olarak kullanılıyor”
Sanat Özgürlüğünü İzleme Platformu (SÖZ) Türkiye’nin 2023 yılının ilk altı ayında sanatsal ifade özgürlüğü açısından değerlendirmesini yaptı.
Rapor’da sanatsal ifade özgürlüğüne dair ihlaller Sansür/Otosansür ve Cezalar, hedef göstermeler-hakaret ve tehditler-saldırılar, etkinlik iptalleri ve yasakları, etkinlik iptalleri ve yasakları, kitap yasakları, ekonomik baskılar, davalar- hukuksal engeller, telif hakkı ihlalleri- kazanımları, mekansal kısıtlamalar, sınır dışı kararları- yurt dışı yasakları- vize engelleri başlıkları altında toplandı.
“Sanatsal ifade özgürlüğü genel politik atmosferle direkt bağlı”
Altı aylık süreçte sanata ve sanatçıya yapılan baskıların artarak devam edildiği belirtilen raporda, “Bu altı aylık süre boyunca özellikle dizilere yönelik sansür/ceza uygulamaları, sanatçıların sosyal ve geleneksel medya üzerinden hedef gösterilmeleri, yine sanatçıların sosyal medya hesaplarında
belirttikleri görüşleri nedeniyle kendilerine dava açılması gibi baskı ve yıldırma politikalarının artarak devam ettiğini fark ettik. Sanatsal ifade özgürlüğünün genel politik atmosferle olan direkt bağı, özgürlüğün oldukça kırılgan bir zeminde ilerlemesine neden oluyor. Bu bağlamda altı aydır Türkiye’de yaşanan sanatsal ifade özgürlüğü ihlallerini, ihlalin yapısı ve konusu bağlamında analiz etmek gerekiyor.” ifadeleri kullanıldı.
Raporda altı aylık dönemde 11 sansür, otosansür ve cezalandırma yoluyla sansür olayının yaşandığı tespit edildi. Hedef gösterme, hakaret, tehdit ve saldırılara dair de veriler yayınlayan platform, yılın ilk altı ayında 27 olayın gerçekleştiğini belirtti.
Rapora göre, Türkiye’de 2023’ün ilk altı ayında sanatsal ifade özgürlüğü ihlallerinin özellikle Kürt, azınlık/göçmen ve kadın sanatçılara yönelik olarak yükselişe geçti ve 2023’ün ikinci yarısında da ihlallerin artarak devam edeceğini öngörülüyor.
“Hukukun sanatçıları baskılamak için bir araç olarak kullanılması, 2023’ün ilk altı ayında en çok karşılaştığımız sanatsal ifade özgürlüğü “
Direkt sansür olmasa dahi hedef göstermeler, davalar, saldırılar ve cezalarla sanatçıların ve sanat yapımcılarının yıldırılmaya çalışıldığı belirtilen raporda şu ifadelere yer verildi:
“Özellikle hukukun, sanatçıları baskılamak için bir araç olarak kullanılması, 2023’ün ilk altı ayında en çok karşılaştığımız sanatsal ifade özgürlüğü ihlali oldu. Bunun dışında kitaplara yönelik yasaklama/toplatma kararlarının önceki yıllara göre arttığını ve Muzır Kurulu’nun yetişkin kitapları için de karar almaya başladığını belirtmek gerekiyor.”
Kazanımlar
Olumsuz gelişmelerin yanı sıra sanatçıların mücadelesiyle belli kazanımların da elde edildiğini hatırlatan platform, 2023’ün ilk altı ayında, telif hakları konusunda olumlu gelişmeler yaşandığını, turizm sezonunun açılmasıyla birlikte müzikte saat sınırının kalkmasını da pozitif bir adım olarak değerlendirdi.
Sanatçıların meslek birlikleri gibi örgütlü hareket edebilecekleri alanlarda kendi alanlarında haklarını ve taleplerini dile getirmelerinin belli olumlu sonuçlar doğurduğunu da belirten platform, 2023’ün ikinci altı ayında da gün gün sanatsal ifade özgürlüğü ihlallerini takip edecek, konuyla ilgili paydaşlardan görüşler alacak ve Türkiye’de sanatsal ifade özgürlüğünün gelişebilmesi için çabalayacaklarını belirtti.
