Dr. Esra Dicle tarafından yayıma hazırlanan “Osmanlı Sahnesi” adlı kitap Dergâh Yayınları tarafından yayımlandı.
19. yüzyıl Osmanlı tiyatrosunda farklı cemaatlerin modernleşme deneyimlerini yansıtan ve daha önce yayımlanmamış üç komedya metni Dergâh Yayınları tarafından yayımlandı. Üç oyun; Osmanlı modernleşme sürecinin derinlikli olarak anlaşılması, dönemin kültürel, edebî, teatral etkileşimlerinin kavranması, döneme ve sürece dair bütüncül ve zengin bir bakış açısı geliştirilmesi için yeni bir kapı açıyor.
Esra Dicle’nin yayıma hazırladığı derlemede yer alan ilk oyun, Dobri Voynikov’un Yanlış Anlaşılan Medeniyet’i (Krivorazbranata Tsivilizatsiya) Hüseyin Mevsim Bulgarcadan çevirdi. 1871 tarihinde basılan ve sahnelenen, Bulgar komedyasının en önemli, kurucu metni sayılan beş perdelik Yanlış Anlaşılan Medeniyet oyunu, modernleşme sürecinin çelişkilerini, çatışmalarını ve çarpıklıklarını sergiliyor. Dönemin pek çok eserinde görüldüğü gibi aile ve eş seçimi konusu üzerinden modernleşmenin aksayan ve gülünç yanlarını konu ediyor.
Misak Koçunyan’ın Ermeni harfleriyle Türkçe kaleme aldığı tek oyunu olan 1880 tarihli Mezarda Bir İzdivaç’ı Arif Tapan, Ermeni harflerinden Latin harflerine aktardı. Mezarda Bir İzdivaç, modernleşmenin getirdiği farklı yaşam tarzlarının çatışmasını, modern bireyin yeni taleplerini yine evlilik konusu üzerinden tartışıyor.
Osman Hamdi Bey’in 1872 tarihinde İstanbul’da “Ben” imzasıyla basılan ve aynı yıl Osmanlı Sahnesi’nde sahnelenen İki Karpuz Bir Koltuğa Sığmaz adlı oyununu Betül Sürücü, Arap harflerinden Latin harflerine aktardı. Ermeni cemaati içinde geçen; Ermenice ifade, söyleyiş ve kullanımlara sıkça yer verilen oyun, modernleşme sorunlarını merkeze almasa da yine aldatma, aşk ve evlilik konuları etrafında kurulmuş bir dolantı komedyasıdır.
