Yaşam Kaya
İzmir Bağımsız Tiyatrolar İnisiyatifi’nin geçtiğimiz ay gerçekleştirdiği tiyatro festivali kapsamında, Toprak Sahne Tiyatrosu’nun sahneye koyduğu Ayça Üzüm imzalı ‘Sığınamayanlar’ adlı oyun, içinden geçtiğimiz şu günlerde kadın haklarını irdelemek açısından çok önemli yerde duruyor. İstanbul Sözleşmesi’nden çıkan Türkiye’nin kadın hakları konusunda karnesi bir hayli zayıf. Serkan Baştürk’ ün yönettiği oyunda İlknur Beyazıt Çatal, Gamze Coşkun, Gizem Alp ve Aybers Kayan sahnede rol alan isimler. Asfalya Records’un müziklerini yaptığı gösteri; konusuyla, anlatımıyla, sahne yapısıyla dikkatleri üzerine çekiyor.
Yirmi bir senelik eleştirmenlik hayatımda kadın hakları üzerine yazılan oyunlarda genel olarak ‘slogan tiyatrosu’ sıkıntısıyla karşılaştım. Gerçeklikten kopuk, hayatın reel doğasını sahnede işlemeyen yapıtlar yüzünden devamlı ‘kadın hakkı’ dediğimiz olgunun gaspı ile karşı karşıya kaldık. Toprak Sahne Tiyatrosu’nun sahnelediği ‘Sığınamayanlar’ adlı oyun bu yaptığım genellemeyi tersyüz ederek, kadın haklarına gerçekçi bakış açısıyla sahnede bir devrimi gerçekleştiriyor.
Konuda dört kadın var. Aslında üç kadınla başlıyor öykü. Üç kadın sığınma evinde yaşama bağlı kalmaya çalışırken, bir yandan hayatın derin analizleri içerisinde kendi benliklerini sorguluyor. Sonra dördüncü kadın geliyor, çaresiz. Aslında anlatılan öyküler farklı olayları içinde barındırsa da, sonuç olarak aynı kapıya çıkıyor: ‘kadının elinden alınan özgürlüğü!’ İnayet, Nezihe, Hayriye ve Ayşe. İşte bu dört kadın toplumun aynası konumunda. Cinsel olarak kullanılan, kocasından şiddet gören, toplumsal baskılar yüzünden ne halt edeceğini bilemeyen, evinden kaçarak çaresizce özgürlüğünü arayan kadınların hikayesine derin bir giriş yapıyoruz.
Yönetmen Serkan Baştürk, oyunu didaktik ögelere boğmamak adına Mehmet Ali Zeren’ in sahne yapısını çok ama çok iyi değerlendirmiş. M. Ali Zeren soyut tasarımıyla ortada duran öykünün fazlaca gerçekçi yapısını esnetirken, oyuncular ışıklı kare tasarımın içinde kendi ışıklarını arayan kadınların aynası oluyor. Toprak Sahne Tiyatro ekip olmanın nasıl bir duygu olduğunu oyun içinde ince ince işliyor. İnayet, Nezihe ve Ayşe kadın sığınma evinde hayatta kalma mücadelesi verirken Hayriye’nin gelişi ile ne yapacaklarını bilemiyor. Nezihe rolünde İlknur Beyazıt Çatal rolünün psikodinamik yapısını öylesine muhteşem oynamış ki, sahnede duran kadınların tam merkezi halinde, olayları yöneten Nezihe’nin sert duruşunu muhteşem resmetmiş. Ayşe rolünde Gizem Alp ise oyunculuk bağlamında parlıyor, gelecek vaat ediyor! Hayriye ve İnayet rollerinde Aybers Kayan ile Gamze Coşkun’ un sahnedeki performansları gerçekten insanı sarsıyor.
İstanbul Sözleşmesi’nden çıktığımız bu karanlık günlerde Toprak Sahne Tiyatrosu’nun ‘Sığınamayanlar’ adlı oyunu toplumun aynası oldu. Gösteri her açıdan çok başarılı! Sahnede birbirinden muhteşem oyuncuları izlemek istiyorsanız gösteriyi kaçırmayın!
Oyun, 10 Temmuz Cumartesi 21-00’da, Güzelbahçe Açık Hava Tiyatrosu’nda İzmir yolculuğunu sürdürüyor.
