Mimesis Haber / Sanat Meclisi’nin Mart 2020 sanatta hak ihlalleri raporu şöyle:
Dünyamız ve ülkemiz büyük bir salgın hastalık günleri yaşıyor. Sanatsal gösterilerin ve etkinliklerin tümü ayın ikinci haftasında durdu. Sanata yapılan baskılar ise bu arada sürüp gidiyor. İşte Mart 2020 de sanat alanının yaşadığı baskı ve engellemeler:
- Şili’deki feminist grup Las Tesis’in kadına şiddetle mücadele günündeki danslı eylemin benzerini İstanbul’un Kadıköy ilçesinde yapan altı kadın hakkında üç yıla kadar hapis istendi. Kadın Meclisleri’nin çağrısıyla çok sayıda kadın 8 Aralık 2019 günü Kadıköy iskele meydanında toplanarak eylem yapmaya başlamış, ancak gruba izin vermeyen polis “dağılın” anonsunun ardından müdahale etmişti. Dava ‘kanuna aykırı toplantı ve yürüyüşe silahsız katılarak ihtara rağmen kendiliğinden dağılmama’ suçundan açıldı. Ayşen Ece Kavas, Fidan Ataselim, Nisa Kör, Seda Elhan Barbaros, Sevda Yeniköylü ve Yaprak Okatalı hakkında altı aydan üç yıla kadar hapis cezası talep edildi.
- Berna Laçin’in oyunu Hayal Satıcısı, Samsun’dan sonra Ordu’da da iptal edildi. Cemal Enginyurt isimli MHP’li vekil , Twitter’dan Berna Laçin’i hedef göstermiş ve “Hükümete hakaret eden Berna Laçin Ordu’da ağırlanıyor. Ordu’yu AK Parti mi, CHP mi yönetiyor şaşırdık” ifadelerini kullanmıştı. CHP Ordu Milletvekili Seyit Torun, Ordu’da Berna Laçin’in oyun sergilemesinin valilikçe “teknik nedenler” gerekçe gösterilerek engellendiğini belirterek, “Sudan gerekçelerle oyun yasaklamak, oyun iptal etmek Ordu’ya hakarettir. Karanlık zihniyet kirli ellerini kültür ve sanattan, tiyatrodan çeksin. Tiyatro yasaklayanlarla kitap yakanlar aynı zihniyettedir. Oyun yasaklayanlar da kitap yakanlar da tarihin çöplüğüne gitti. Herkes bunu bilsin. Bu yasak da sökmemiş, valiliğin vermediği salonu özel bir işletmemiz vererek Ordu halkının tiyatroyla buluşması sağlanmıştır. Ordu’ya yakışan da budur. Yasakçı zihniyeti kınıyor, cesur işletme sahibine, büyük sanatçı Berna Laçin’e kadınlar günü dolayısıyla Ordu’da oyun sergilediği için teşekkür ediyorum. Ordu Barosu’nu hem oyunu Ordu’ya davet ettiği için hem de oyunun sergilenmesi için aldığı kararlı tutum için tebrik ediyorum” diye konuştu.
- Merhaba Sanat Tiyatrosu’nun Selahattin Demirtaş’ın öykülerinden oyunlaştırdığı “Seher” oyunu Konya Cihanbeyli İlçesinde salon engeli ile karşılaştı. Tiyatro ekibi, “tiyatro her alanda oynanır” diyerek, karşılaştığı engeli aştı ve küçük bir salonda oyunu izleyicilerle buluşturdu. Tiyatronun Genel Sanat Yönetmeni Ramazan Velieceoğlu, “Günler önce salon tutulmuş, afişler asılmıştı. Afişte Selahattin Demirtaş’ın adını gören belediye başkanını arıyor. Bunlar kimdir, niye geliyorlar, ne yapmak istiyorlar vb şeyler söylüyorlar. En sonunda belediye salonu vermekten vazgeçiyor. Arkadaşların bütün çabalarına rağmen salonu vermiyorlar. Biz de Merhaba Sanat Tiyatrosu olarak HDP’nin küçük salonunda oynadık. Tiyatroya daha çok emekçi kadınlar gelmişti. Tiyatro asıl sahipleri ile buluşmuştu. Hep birlikte, 8 Mart ‘Dünya Emekçi Kadınlar Günü’nü kutladık, hep birlikte oyunumuzu oynadık, hep birlikte ağladık, hep birlikte güldük. Cihanbeyli’de oynadığımız oyun, bu zamana kadar oynadığımız oyunlar içinde bizi en çok mutlu eden oyundu.
- Dışarıdan bakıldığında modern görünümüyle dikkat çeken Bornova Kültür Sanat Merkezindeki proje eksiklikleri ve teknik aksaklıklar sanatçıları ve izleyicileri mağdur ediyor. Son olarak Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğünün 2020 programında yer alan “Carmina Burana” balesinin 8 Şubat’taki Necdet Aydın Sahnesinde yapılan gösteriminde birçok sorun yaşandı. Salonun yeteri kadar ısıtılamaması sahnede ilginç görüntülere neden oldu. Sanatçılar sahneye mont ve polarla çıktı. Havasız, penceresiz ortamdaki atölyeler ve genel sorunlarla ilgili görüşlerine başvurduğumuz bir sendika yöneticisi, “15 saate varan çalışma saatleri ve olumsuz koşulların olmasından dolayı burada sanatçılar sanatlarını yapamaz hale geldi” dedi. Çalışma koşullarına ilişkin görüştüğümüz sanatçılar ise, Carmina Burana öncesi olumsuz koşullar nedeniyle birim yöneticilerinin genel provayı iptal ettiğini söyledi. 17 Mart 2019 tarihinde geçici teslim işlemi yapılarak hizmete açılan Kültür Merkezi bünyesinde İzmir Devlet Opera Balesinin kurucusu olan Necdet Aydın’ın adının verildiği opera sahnesi, Bozkurt Kuruç adı verilen tiyatro sahnesi ve klasik koro salonu bulunuyor.
- Sosyal medya hesabından tehdit edildiğini duyuran HDP Parti Meclisi Üyesi Veli Saçılık’ın tweet’ine yorum yaparak destek olan Tiyatro Eğitmeni Cenk Şengül ülkücüler tarafından Esenyurt’ta saldırıya uğradı. Saçılık’ın “Beni tehdit ediyor” dediği Ülkü Ocakları Genel Başkan Yardımcısı Aşkın Dinçer tarafından tehdit mesajları almaya başlayan Şengül’e farklı Twitter hesaplarından da tehditler yağdı ve çalışmalarını yürüttüğü Esenkent Çarşı AVM’deki atölyesinde 15 kişilik bir grubun saldırısına uğradı. Esenyurt Kent Konseyi Kültür Sanat Çalışma Grubu, Veli Saçılık’a destek veren Tiyatro Eğitmeni Cenk Şengül’e yönelik saldırıyı kınadı. Yapılan açıklamada “Toplumuzun barışa ve birliğe en çok ihtiyaç duyduğu bir dönemde bu tür provokatif saldırılar kentimizin huzuruna doğrudan saldırıdır. Bunu yapanlar bilmelidir ki tiyatro eğitmeni ve yürütme kurulu üyemiz Cenk Şengül yalnız değildir denildi. Kent konseyinin yaptığı açıklamanın ardından söz alan Cenk Şengül “Twiter’da kimseyle diyaloğa girmedim gelen mesajlara cevap vermedim. 16.30 gibi kalabalık bir grup atölyeme geldi. Ardından tek şey hatırlıyorum hepsi bir ağızdan vurun diyordu. İlk başta kurumla bağdaştırmadım ancak olayın hemen ardından mesaj atan Aşkın Dinçer ‘Şimdi konuyu anladın mı zibidi’ yazınca saldırının oradan geldiğini anladım. Şikâyette bulunduk, sürecin takipçisi olacağız” dedi.
- Büyükşehir Belediyesi (İBB) Meclisi, geçtiğimiz yıllarda ihraç edilen Şehir Tiyatroları personelinin geri dönüş talebini reddetti. AKP grubunun oylarıyla reddedilen 11 kişinin geri dönüş talebine CHP grubu evet oyu verdi. Oyuncu Levent Üzümcü ve yönetmen Ragıp Yavuz’un da aralarında bulunduğu, işten çıkarılan İBB Şehir Tiyatroları sanatçılarının geri dönüş talebi İBB Meclisi’nde görüşüldü. İBB İnsan Kaynakları Müdürlüğü’nün teklif üzerine meclis gündemine gelen taleple ilgili olarak, Hukuk-Temel Haklar-Kültür ve Sanat Komisyonu ortak rapor hazırladı. Rapor, Komisyonlardan geldiği şekliyle İBB Meclisi’nde oylanarak kabul edildi. Şehir Tiyatroları’na dönmesi beklenen tiyatro personeli ise şöyle: Yönetmen; Ragıp Yavuz, Oyuncular; Levent Üzümcü, Cem Baza, Elvan Boran, Ceren Hacımuratoğlu, Pervin Bağdat, Ümit Bülent Dinçer, Irmak Örnek, Ahmet Gürkan Başbuğ, Çimen Baturalp, Özgür Efe Özyeşilpınar, Yasemin Güvenç… Müzisyenler Burçak Çöllü, Aydın Yıldız… Ve özel efekt uzmanı Gökçe Selim.
- Türkiye Yayıncılar Birliği, PEN Yazarlar Derneği ve Türkiye Yazarlar Sendikası, Buket Uzuner’in ilk baskısı 34 yıl önce yapılan ve bugüne dek 19 baskı yapan “Ayın En Çıplak Günü” adlı kitabının “muzır neşriyat” kararıyla sansürlenmesine tepki gösterdi. Açıklamada özetle şu söylendi: “Anayasal bir hakkı kısıtlayıp engelleyen bir kararın bakanlık tarafından atanmış beş birim amiri tarafından verilebilmesi ifade, bilim ve sanat ile açıklama ve yayımlama özgürlüklerinin ihlal edilmesidir. Demokratik toplum ilkesinin esas alındığı bir sistemde bunun kabulü mümkün değildir. Yetkilileri acilen, Türkiye’de ifade ve yayınlama özgürlüğünü engelleyen ve tarafı bulunduğumuz uluslararası sözleşmelere aykırı düşen ahlakçı ve yasakçı zihniyetle alınan ‘muzır neşriyat’ kararlarını önleyecek somut adımlar atmaya çağırıyoruz.”
- 03. 2020 tarihinde Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre, sinema sektörü mücbir sebep hali kapsamına dâhil edilmiştir. Bu durumu da göz önünde bulundurarak salgının yol açabileceği ekonomik tahribata karşı kamera önünde ve arkasında çalışan tüm meslektaşlarımızın haklı kaygısını ve talebini kamuoyuna açıklıyoruz: 1-) Çalışanların asgari yaşamlarına devam edebilmeleri için kira, elektrik, su, doğalgaz, telefon, internet vb faturaları devlet tarafından karşılanmalı, tüm kredi ve kredi kartı borçları en az 6 ay ertelenmeli, ertelenen bu borçlar en az 12 ay taksitlendirilmeli ve gecikme faizleri silinmelidir. Temizlik malzemeleriyle temel gıda ürünlerinde KDV kaldırılmalıdır. 2-) Ara verilen veya durdurulan işlerde, işten çıkarmalar ve ücretsiz izinler yasaklanmalı, ücretli izin verilmelidir. Çalışanların bu ücreti devlet tarafından karşılanmalıdır. Sektörümüzün proje esaslı çalışma koşulları düşünülerek ‘Kısa Çalışma Ödeneği’ uygulamasında sigorta prim şartı kaldırılmalıdır. 3-) Dizi çalışanlarının hak ettikleri bölüm ödemeleri planlandığı şekliyle aksamadan ödenmeye devam etmelidir. Sinema, reklam, belgesel, kısa film, klip projelerinde ve televizyon programlarında çalışanların varsa alacakları ivedilikle ödenmelidir. 4-) Sektörümüzün proje esaslı çalışma koşulları düşünülerek çalışmayan sektör çalışanlarına hiçbir koşul aranmaksızın işsizlik fonu üzerinden işsizlik maaşı bağlanmalıdır. Bu işsizlik maaşı asgari ücretten az olmamalıdır. Temel yaşam giderlerini sağlayacak gelirleri garanti altına alınmalı, çocuklu olan ailelere ayrıca çocuk yardımı yapılmalıdır. 5-) Kısa Çalışma Ödeneği uygulaması vergi mükellefi ve 4B statüsünde olan çalışanları da kapsayacak şekilde genişletilmelidir. 6-) Çalışmayan arkadaşlarımızın varsa GSS (Genel Sağlık Sigortası) borçları ertelenmeli ve faizsiz yapılandırma imkânı sunulmalıdır. GSS ödemesi yapılmasa dahi önümüzdeki 6 ay içinde tüm sağlık hizmetlerinden ücretsiz faydalanmaya devam etmelidir.
BİROY (Sinema Oyuncuları Meslek Birliği)
ÇASOD (Çağdaş Sinema Oyuncuları Derneği)
GYD (Görüntü Yönetmenleri Derneği)
KAD (Kamera Asistanları Derneği)
KısaFilmDer (Kısa Film Yönetmenleri Derneği)
Oyuncular Sendikası
Sahne, Perde, Ekran, Mikrofon Oyuncuları Sendikası
PostProDer (Post Prodüksiyon Çalışanları Derneği)
SenaristBir (Senaryo ve Diyalog Yazarı Sinema Eseri Sahipleri Meslek Birliği)
Sinema TV Sendikası
Sinema, Reklam, Dizi ve TV Programı Çalışanları Sendikası
SineSen (Sinema Emekçileri Sendikası)
SO-DER (Sinema Oyuncuları Derneği)
SYD (İstanbul Sanat Yönetmenleri İstanbul Derneği)
YönBir (Yönetmenler Birliği Platformu)
Sanat insanlarından kimileri dünyayı ve ülkemizi saran salgın hastalık ortasında iktidarların zalimliklerinden vazgeçeceğini, sanata emekçilere saldırıdan geri duracağını sandı. Ancak ülkemizde de dünyada da iktidarlar bir yandan göstermelik tedbirler alınır bir havada görünürken aslında tüm insanlığı “kader”ine terk etti. Zulüm uygulamalarını sanatın da emekçilerin de üzerinde aynı şiddetle sürdürdü. Sanat insanlarının bir kısmı kenara çekilip salgın günlerinin geçmesini beklerken bir kısmı da sosyal medya üzerinden seslerini insanlara duyurmaya çalışıyor. Grup Yorum talepleri için direnişini hala sürdürüyor. İnsanlık geçen yüzyıl içinde rastlaşmadığı çapta bir atmosferin içinde çıkış arıyor. Zulüm oldukça direnişler de sürecek.
