Microsoft’un kaldırdığı videoyu yayına aldığı gün, bir grup komplo teorisyeni film yapımcısı 78 dakikalık “Out of Shadows” (Gölgelerden Çıkan) adında bir film yayınlayıp Abramovic ile ilgili eski iddiaları gündeme getirdiler, hatta daha da ileri gidip Abramovic’in zihin kontrol tekniğini pop yıldızı Lady Gaga üzerinde kullandığını savundular. Bu video şu ana kadar 9 milyondan fazla kez izlendi. Abramovic ise artık susmuyor: “Ben bir sanatçıyım, satanist değilim.”
Microsoft, Abramovic’e ait bir filmin geniş çaplı bir online protestoya neden olmasının ardından videoyu yayından kaldırdı; Abramovic ise “Ben bir sanatçıyım, satanist değilim” açıklamasını yaptı. Abramovic daha önce de benzer suçlamalara maruz kalmıştı.
Microsoft, 10 Nisan’da kurumsal YouTube sayfasında, bedeninin sınırlarını zorlayan işleriyle tanınan Sırp performans sanatçısı Marina Abramovic ile ilgili bir film yayınladı.
Abramovic’in işleri şiddet içerebiliyor, bazen kan da içeriyor ama Microsoft’un videosu çok daha zararsızdı. “The Life” (Yaşam) adını taşıyan ve hayatın kendisine odaklanan videoda, müze ziyaretçileri özel kulaklıklı başlıklar taktıklarında Abramovic’i başlığın ekranından görebileceklerdi.
Ekim ayında Christie’s tarafından müzayede ile satılmak üzere hazırlanan bu film aslında teknoloji şirketinin sanat dünyasındaki rolünü anlatmayı hedefleyen, beceriksiz bir halkla ilişkiler çalışmasıydı. Ancak internetin bir ucunda, tamamen başka bir şey olarak anlaşıldı: Satanist bir komplonun kanıtı!
Videonun yayınlanmasından sonra, Reddit ve diğer sosyal medya platformlarında bu türden tartışmalar yapıldı. Komplo teorileriyle ünlü internet sitesi Infowars’da yayınlanan bir makalede Microsoft, bir “cadı”, bir “kara büyücü” ve “şeytani” bir birey ile çalışmakla suçlandı.
Online tartışmalar alevlendikçe YouTube’da 24 binden fazla kişi beğenmeme butonuna tıkladı. Microsoft filmi 14 Nisan’da sayfasından kaldırdı. Microsoft sözcüsü, e-posta ile yaptığı açıklamada, “Bu proje için yaptığımız işbirliğinin online saldırılar için katalizör olduğunu görüyoruz” diyor.
Abramovic ise telefonla yaptığımız röportajda, komplo teorisyenlerini cesaretlendirmek istemediği için onlar yüzünden maruz kaldıklarına dair nadiren şikayette bulunduğunu belirterek, Microsoft’un videoyu yayından kaldırmadan önce kendisine danışmadığını söyledi. Artık sessizliğini bozuyor çünkü boğazına kadar dolmuş durumda.
“Ben kalbimi açmaya mecburum” diyen Abramovic şunları ekledi: “Bu insanlara gerçekten sormak istiyorum. Artık durabilir misiniz? Beni taciz etmeyi bırakır mısınız? Bunun, hayatımın 50 yılı boyunca yaptığım şeyin sadece sanat olduğunu anlayamıyor musunuz?”
PODESTA İLE AKŞAM YEMEĞİNDE RUH PİŞİRME
Bahsi geçen komplo teorisi, sonradan Hillary Clinton’ın başkanlık kampanyasını yürüten John Podesta’nın hack’lenmiş e-postalarını Wikileaks’in yayınladığı Ekim 2016’da üretilmişti. Abramovic’ten gelen e-postada, Podesta’nın Abramovic’in evine akşam yemeğine “Spirit Cooking” (Ruh Pişirme) için gelmesini içeren daveti konusunda anlaşmaya varılmaya çalışılıyordu.
Bazı internet kullanıcıları, bu e-postayı daha geniş bir komplo teorisi olan #PizzaGate ile Abramovic’in bağlantılı olmasının kanıtı olarak yorumladılar. PizzaGate adlı komplo teorisinde, Podesta’nın, bir pizza salonunda iş yapan çocuk kaçakçılığı şebekesiyle bağlantısının olduğu iddia ediliyordu.
Abramovic, “Spirit Cooking” (Ruh Pişirme) akşam yemeğinin, daha önce aynı ismi taşıyan bir performansı ve kitabını kast ettiğini söylüyor. Bu performans, İtalya’daki bir galerinin duvarlarına kanla absürt yemek tarifleri yazmasını ve yaklaşık 20 kişilik bir grubun önünde gerçekten de basit birkaç yemek pişirmesini içeriyordu. Yemek pişirmeyi içeren performansını, onun sanat enstitüsüne bağış yapanlar için gerçekleştirmişti.
Bu performansı konusunda, “O zaman çok eğlenmiştik. İnsan kanı yoktu, bebek yedirmek ya da grup seks yoktu” diyor. Bu yüzden komplo teorileri ortaya çıkmaya başladığında, Abramovic bunların “sadece çılgınlık” olduğunu düşündüğünü ekliyor.
“Ben bir sanatçıyım, satanist değil!” diyen Abramovic, dedikoduların sadece birkaç hafta süreceğini ve sonrasında kaybolup gitmesini beklediğini anlatıyor. Ancak dört yıl sonra bu komplo teorisi halen ortadan kalkmış değil.
O zamandan beri Abramovic çok sayıda ölüm tehdidi aldı, bazen günde üç kez tehdit geldiğini belirtiyor. Şovlarını organize edenlere de tehditler yapılmış. Abramovic’in belirttiğine göre bu yıl retrospektif sergisini açmayı planlayan Londra Kraliyet Akademisi ile yeni bir opera sahneye koymayı umduğu Münih’teki Bavyera Devlet Operası tehditlere maruz kalan kurumlar arasında.
Microsoft’un videoyu yayına aldığı gün, bir grup komplo teorisyeni film yapımcısı 78 dakikalık “Out of Shadows” (Gölgelerden Çıkan) adında bir film yayınlayıp Abramovic ile ilgili eski iddiaları gündeme getirdiler, hatta daha da ileri gidip Abramovic’in zihin kontrol tekniğini pop yıldızı Lady Gaga üzerinde kullandığını savundular. Bu video şu ana kadar 9 milyondan fazla kez izlendi.
SAVAŞ KARŞITI PERFORMANSI ÇARPITTILAR
Abramovic, komplo teorisyenlerinin onun performanslarından görüntüleri kesip kendi iddialarını desteklemek adına bu görüntüleri çarpıtarak yorumlamalarından dolayı büyük kırgınlık duyduğunu söylüyor. Komplocuların kullandığı görüntülerden birinde, Abramovic kanlı inek kemiklerinden oluşan bir tepenin üzerinde oturuyor. Bu görüntü, 1997’de Venedik Bienali’nde sergilediği ve En İyi Sanatçı dalında Altın Aslan kazandığı “Balkan Baroque” (Balkan Baroğu) adlı performansından.
Bu performansta Abramovic, beş gün boyunca Venedik’teki cehennem gibi sıcak bir bodrum katında inek kemiklerinden etleri kazımaya uğraştı. Abramovic, bu performansın 1990’lı yıllardaki Balkan savaşlarına yönelik olduğunu, bir kere kan döküldüğünde, dökülen kanı kimsenin nasıl temizleyemeyediğini anlatan bir yorum olduğunu belirtiyor.
“Bu nasıl satanistlik olabilir? Söyleyin bana!” diyor.
KANLI BOYNUZ VE KOMÜNİST BEŞ KÖŞELİ YILDIZA SATANİST DİYORLAR
Komplo teorisyenlerinin filminde sürekli tekrarlanan bir başka görüntüde, Abramovic bir koçun kanlı boynuzunu tutuyor. Bu fotoğraf, Vogue dergisinin Ukrayna edisyonu için 2014’te yapılan özel bir çekimden ve Abramovic, bu görselin de ülkedeki savaşa gönderme olduğunu belirtiyor. (Bu fotoğrafın gerçekten de “Satanist bir filmden alınmış gibi” göründüğünü kahkaha atarak söylüyor ama kesinlikle amacın bu olmadığını ekliyor.)
Komplo teorisyenleri iddialarını desteklemek için Abramovic’in daha eski ve en iyi bilinen işlerini de kullandı. Bunlardan biri, beş köşeli yıldız şeklindeki alevlerin ortasında yere yattığı görüntü, bir diğeri ise göbeğinin üzerine beş köşeli yıldız çizerek kendini yaraladığı performansından. Abramovic, bu performanslardaki yıldızların, büyüdüğü dönemin Yugoslavya’sının komünist rejiminin sembolüne gönderme olduğunu, satanist pentagram olmadığını söylüyor.
Abramovic, online tacizlerin onu profesyonel anlamda etkilemediğini ifade ediyor çünkü “sanat piyasasındaki insanlar aklı başında kişiler olduklarından bunları saçmalık olarak görüyorlar”… Ancak tehditler özel hayatını etkileyecek seviyeye gelmiş durumda. “Kişisel anlamda, eline silah almış delinin tekinin Satanist olduğumu düşündüğü için gelip beni vuracağından korkuyorum” diyor.
Geçen yıl Polonya’da retrospektif sergisi açılacağı zaman, inançlı bir grup protestocu açılışa gelip nöbet tuttular. 2018’de ise Floransa’daki bir sergisinin açılışında bir sanatçı gelip Abramovic’in bir resmini onun kafasına vurarak parçaladı. Gerçi bu olayın komplo teorileriyle bir ilgisinin olmadığı anlaşıldı. (Saldıran kişi, bunu bir performans sanatı işi olarak yaptığını Abramovic’e söylemiş.)
Abramovic, kendini savunacak yöntemleri düşündüğünü belirtiyor. 17 Nisan’da Infowars’ın kurucusu Alex Jones’a, sitesinde yayınladığı makaleler için dava açmak üzere avukatlarla görüşme yapmış. Alex Jones için “Masum insanlara zarar vererek para kazanan biri” diyor. Ama açacağı davanın çok masraflı olacağı ve çok uzun süreceğini dikkate alarak bu düşüncesinden hemen vazgeçtiğini ekliyor.
“Tek bilmek istediğim bunu nasıl aşabilirim ve bundan nasıl pozitif bir sonuç çıkarabilirim. Korku insanın en kötü duygusu.”
Abramovic, ona saldıran kişilerin sanatıyla gerçekten ilgilenen insanlar olsalar belki de bu bakış açılarının hatalı olduğunu anlayabileceklerini ekliyor.
2010’da New York MoMA’da açtığı ve izleyiciyle karşılıklı oturup saatlerce birbirlerine bakmalarını içeren “The Artist is Present” adlı performansını görmeye binlerce kişinin geldiğini hatırlatan Abramovic, çoğu kişinin bu deneyimi dokunaklı bulduğunu aktarıyor.
Komplo teorisyenlerini de karşısına alıp onlarla yüz yüze gelebileceğini söyleyen Abramovic, bu şekilde onun sanatını anlamalarına yardımcı olabileceğini düşünüyor.
Gerçi bunun bile bir yardımı dokunmayabilir. “Onların enerjisi komplo teorisi tarafından yönlendiriliyor. Bunun yerini alabilecek başka bir teorileri yok.”
(*) Bu haber, “Marina Abramovic Just Wants Conspiracy Theorists to Let Her Be” başlığıyla 21 Nisan 2020’de (Son Güncelleme: 23 Nisan 2020) New York Times’da yayınlandı.
(Çeviri: Melishan Devrim)
