Serkan Fırtına
Medine Çam’ın çocuk oyunları, Toplu Oyunlar 1 üst başlığı ile Dramatik Yayınları tarafından yayımlandı. Kitapta beş çocuk oyunu yer alıyor. Uzun yıllar Yenikapı Tiyatrosu’nda çalışmalarını sürdüren genç yazarın oyunlarına genel olarak baktığımızda; fantastik ve masalsı bir seyir izlediğini görüyoruz. Kitapta yer alan ilk oyun Hayalciler; hayal kurmanın önemini ve gücünü vurguluyor.
İkinci oyun Düş Gezgini ise, az kişili (3) olarak kurgulanmış. Kâbusların öğretici olduğunu düşünen, eğer çocukların kâbus görmezlerse, korkmaları gereken şeyden korkmayacaklarını ve böyle olursa başlarına kötü bir şey geleceğini savunan iki fantastik karakter ile küçük Rüya’nın macerasını konu alıyor. Kâbuslara yer olmadığını, özgürce düşler kurmanın önemini yansıtan güzel bir oyun.
Denizaltı Masalı ise, önemli çevre sorunlarından geri dönüşüm konusun, denizin altındaki kahramanlarla mercek tutan bir oyun.
Dünyanın Bütün Renkleri ve Karanlıklar Diyarı adlı oyunlar ise; aynı karakterlerin birbirinin devamı niteliğindeki hikâyelerin merkezinde yer aldıkları iki fantastik oyun. Renkler üzerinden önemli mesajlar veren bu iki oyundan özellikle Karanlıklar Diyarı, fantastik bir metin olmasına rağmen gerçekçiliği bu türün içine başarılı bir şekilde yediren bir örnek olmuş. Oyun, çevre sorunlarını ve bu durumun yaratabileceği sonuçları; işçi haklarını ve mücadelesi gibi konularla birlikte işlemesi bakımından ayrıksı bir örnek. Çünkü çocuk oyunlarında yeterince göremediğimiz sorunsalları çekinmeden ele alma cesareti gösterilmiş.
Bu iki oyunun dramaturgi çalışması yapılarak tek oyun şeklinde de sahnelemeye de uygun olduğunu düşünüyorum. Dünyanın Bütün Renkleri oyununda yer alan Karanlık adlı oyun kişisi, diğer oyun Karanlıklar Diyarı’nda olumlu bir değişim/dönüşüm yaşadığı için, peş peşe yapılacak olan sahnelemelerde veya oyun birleştirmesinde, aynı isimle değil de “Aydınlık” gibi bir kavramla isimlendirilmesi yerinde olabilir.
Yazar tüm oyunlarında hayal gücünün önemini didaktik olmadan eğlence unsurunu kullanarak yapılandırmış.
Yazarın oyunlarında en çok göze çarpan bir diğer özellik; sürenin ekonomik ve işlevsel kullanılması olmuş. Bu durum çocukların dikkatinin dağılmasını önleyebilecek ve konuya daha çok odaklanmalarını sağlayacaktır. Yazar gereksiz söz oyunlarına başvurmadan sahnelerdeki aksiyon neyi gerektiriyorsa ona göre bir diyalog örgüsü oluşturmuş.
Çocuk tiyatrosuna, “çocuk gözüyle bakmak” çok önemlidir. Onların dünyasını anlamlandırmak ve yansıtmak işin en zor yanıdır. Yazar tüm oyunlarında bunu gerçekleştirmeye çalışmış ve birkaç eksiklik olmasına rağmen büyük ölçüde başarılı olmuş.
(Çocuk oyunu yazarlarının bu dünyayı yaratırken, dile ve çocukların yetişkin dünyasına ait göstergeleri alılmama düzeylerine daha fazla dikkat etmeleri gerekiyor.)
Oyunların sahnede pişerek olgunlaşan çalışmalar olduğu belli oluyor. Bu beş oyunun hepsi hem çocuklar tarafından sahnelenebilecek, hem de yetişkinler tarafından çocuk oyunu olarak sunulabilecek özellikler taşımakta. Özellikle sınıflarında drama ve tiyatro çalışmaları yürüten alan öğretmenleri buradaki oyunlardan yararlanabilirler. Kendi çalışmalarına örnek oluşturabilecek kanavalara ulaşabilirler.
Tüm oyunlarda şarkıların olması, çocuk tiyatrosundaki eğlence unsurunun dışında, şarkı yoluyla çocukların olaylar ve karakterlerle olan etkileşimlerini daha kuvvetli yapmalarını sağlayabilecek potansiyelde. Unutulmamalı ki müzik, en az görsellik kadar önemlidir. Çocukların hayal gücüne ulaşmada müziğin önemi yadsınamaz olduğu düşünüldüğünde, oyunlardaki şarkı sözlerinin ve kullanım yerlerinin başarıyla kurgulandığı görülüyor. Çocukların yaş gruplarına ve ilgilerine uygun bir beste çalışmasıyla şarkıların çocuklar tarafından dikkatle takip edileceğine eminim.
Oyunların sahnelenmesi aşamasında; sahnede yer alan her türlü göstergenin, hedef kitlenin psikolojik ve fiziksel özelliklerine göre düşünülmesi gerekmektedir. Özellikle masalsı ve fantastik türdeki çocuk oyunlarında kullanılabilecek yanlış bir gösterge, çocukların algılamalarını zedelemekle kalmayıp, onarılması zor yaralar ortaya çıkarabilir. Bunun gibi konuların önüne geçilebilmesi için özellikle sahneleme aşamasında bir pedagogla birlikte çalışmak çok önemlidir.
Çam’ın oyunları, tiyatro uygulayıcıları dışında, velilerin ve eğitimcilerinde kütüphanelerinde bulunması gereken bir çalışma.
Medine Çam, Toplu Oyunlar 1, Dramatik Yayınları, 96 s. 2017
