Tiyatroların Yeni Başkenti: Kadıköy

Ayhan Hülagü

Beyoğlu’ndan farklı semtlere büyük bir göç var.

Büyük mağazalar kepenk kapattı, eğlence mekânları farklı yerlere taşındı.

Göçün nedenleri arasında onlarca sebep sayılabilir: Artan terör saldırıları nedeniyle kalabalık yerlerden uzak durma arzusu, semtin kimliğini kaybetmeye başlaması, sakinlerin tek tipleşmesi, mekânların kendini yenileyememesi, misafirlerinin yeni arayışları…

Beyoğlu’nu canlandırmak için iktidar türlü festivaller düzenliyor, renkli organizyonlar yapıyor ama sonucun başarılı olduğu söylenemez.

Beyoğlu’ndan göçe son dönemde tiyatrolar katıldı.

Semti özgün kılan en önemli kalem şehrin farklı noktalarına dağıldı.

Yeni merkez: Kadıköy.

İrili ufaklı tiyatroları da sayarsak bugün Kadıköy’de sahne açan 25 tiyatro var. Oyunlar oynayan, projeler üreten, sergi, söyleşi vb etkinliklere ev sahibi yapan 25 butik tiyatro. Yakın dönem tiyatro tarihi yazıldığında en çok öne çıkan ayrıntılardan biri 2000’li yıllardan sonra ortaya çıkan bağımsız tiyatro rüzgarı olacak. Yeraltı mekânlarını mesken edinen, butik, teknik imkânları sınırlı, kendi yazıp sahneleyen, kendi özel seyircisini oluşturan tiyatrolar…

Bu tiyatroların başkenti Taksim ve çevresiyken şimdi misyonunu yeni bir semte devrediyor.

Bu dönüşüm bu notlarla yarınlara kalsın.

Öne çıkan tiyatrolara ve repertuarlarına göz atalım.

Küçük Salon:

Adı gibi küçük, şirin bir salon. Kurucuları, Anadolu Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Tiyatro bölümü mezunu iki genç tiyatrocu Elif Arman Tandoğan, Simge Gedizlioğlu ile uzun süredir tiyatro dünyasında projeler üreten kukla sanatçısı, yönetmen Emre Tandoğan… 40 kişilik seyirci kapasitesine sahip mekânda ekip kendi oyunlarını oynarken, genç gruplara da sahne açıyor. Ekip, geçtiğimiz yıl festivallerde görünür olamayan kısa filmlere ev sahipliği yapıyor, çocuklara yönelik kukla, drama atölyeleri düzenliyordu. İki yıl önce açılan sahne şimdilerde seyirciye klasik eserler sunuyor. Sezon oyunları Shakespeare’in Othello’su, Sophokles’in Oidipus’u ile Kafka’nı eserlerinden uyarlanan Şato. (Caferağa Mah. Soner Sok.)

Kadıköy Theatrom:

Geçtiğimiz sezon sanat dünyasına kapılarını açtı. Oğuz Arıcı, Hasan Şahintürk, Behiç Cem Kola, Elif Özsüt ile kurucu kadrosunda yer aldığı mekân, 450 m2 alana sahip. Ekip projeler ürettiği gibi amatör, profesyonel ekipleri misafir ediyor. Bu sezon beş projeleri var: Yoruyorsunuz Bizi… Afferin Size, Cadılar, İşgalde Rapsodi, Devrik Mahalle, Kuliste, Cannıbali.

Tiyatro Seyirlik:

Bu mekânın güvertesinde tanıdık bir isim var; Hüseyin Avni Danyal. Uzun yıllar Devlet Tiyatroları’nda (DT) sahne aldıktan sonra 2006’da Tiyatro Seyirlik grubunu kuran Danyal, iki yıl önce aynı adla bir mekân açtı Kadıköy’de. Salonun tiyatro tarihimizde özel yeri var. Üstatlardan Ulvi Uraz’ın ilk tiyatrosu… Yıllar önce kapanmış, mini işyerlerine dönüşmüş, eski kimliğine dönmeden önce PlayStation salonuydu. Şimdi DT’dekilerden eksiği olmayan kocaman bir sahne. Mekânın yanında bir kitapçı, kafe var. Orası da ünlü oyuncunun eşine ait. (Caferağa Mah. Asım Gündüz Cad.)

Moda Sahnesi:

Moda Sahnesi’ne ‘alternatif’ demek ne kadar doğru bilemiyorum. Yapısı, yapabilirliği dahilinde ele alırsak kategori dışı, ancak ‘ödenekli tiyatrolar’a büyük alternatif olduğu su götürmez bir gerçek. Yönetmen Kemal Aydoğan ve arkadaşlarının Oyun Atölyesi’nden ayrıldıktan sonra 12 kişilik ekiple kurduğu tiyatronun geniş sayılabilecek bir repertuvarı var. Mert Fırat, Timur Açar (kurucu kadrodalar), Melis Birkan, Caner Cindoruk gibi televizyon dünyasının popüler isimleri projelerde başrol üstlendiği için seyirci tarafından hayli ilgi görüyor. Mekânda biri stüdyo iki sahne var, bir de başka sinema kapsamında film gösterimlerinin yapıldığı bir salon. Eğitimleri de dâhil edersek iyi bir kültür merkezi diyebiliriz. (Caferağa Mah. Bahariye Cad.)

Levent Kırca Tiyatrosu:

Geçtiğimiz yıl aramızdan ayrılan Levent Kırca’nın sanat dünyasına armağan ettiği bir sahne. Usta oyuncu 50. sanat yılını bu sahnede kutlamıştı. Moda Sineması’nın salonlarından birini alan Kırca, restore edip 200 kişilik bir tiyatro sahnesine çevirmişti. Giriş katı kafe, restorant, alt kat tiyatro… Kırca, kendi politik oyunları Haziran, İçerdekiler, Boşver Şekspir’i, Bana Beni Anlat, Türk’ü Söyle oyunlarıyla sahneye çıkardı, zaman zaman müzisyenlere sahneyi emanet etti. Mekan bu sezon bağımsız ekipleri misafir ediyor. (Caferağa Mah. Bahariye Cad.)

Emek Sahnesi:

Emek Sineması’nda çocukluğunu geçiren oyuncularının kurduğu bir sahne… Emek’in yıkıldığı dönemde inşa edilen tiyatroya gönlünü, emeğini veren Pınar Yıldırım ve arkadaşlarının yuvası… Tekstil atölyesinden sahneye çevrilen mekân diğerleri gibi meydan sahne olarak tasarlanmış. Oyun nerede oynanmak istiyorsa seyir yeri ona göre dizayn ediliyor. Seyirci kapasitesi yaklaşık 100 kişi. Geçtiğimiz sezon ‘Öteki’ oyunuyla perde açan ekip, Küskün Müzikal, 11’e 10 kala, Nazım Hikmet Memleket oyunlarını sahneledi. Sezonun oyunları: Işıklı Gönül, Biraz Sen Biraz Ben, Sadece Diktatör, Babil. (Uzunçayır Cad. Doğançay İş Hanı)

Öykü Sahne:

Kendilerini şöyle tanımlıyorlar: “İnsanoğlunun adamakıllı değerlerini 93’ten bugüne tiyatroyla harman ederek Tiyatro Açıkça gemisinde aldığımız yol, bizi Kadıköy Bahariye’de bir salona çıkardı. Hemen girdik; evirdik çevirdik, temizledik boyadık, söktük çaktık. Bir de baktık güzelce bir oyun alanı olmuş. Adına da ‘Öykü Sahne’ dedik.” Daha çok yerli yazarlara yönelen tiyatronun seyirci kapasitesi: 85. (Bahariye

Cad. Sakızgülü Sok.)

Altkat Sanat:

İki yaşındaki mekân, sahne sanatlarına dokunan farklı disiplinlere ev sahipliği yapıyor. Kendi yapımı oyunları sahnelerken oyunculuk, müzik, heykel, dans atölyeleri de düzenliyor. Yakın zamanda Neil S. Fleckman’ın Hamlet’e getirdiği farklı yorumla gündeme gelmişti. (Caferağa Mah. Moda Cad.)

Kadıköy Terminal Sahnesi:

Bu sahne beş yıl önce sanat çemberine dâhil oldu. Bildik oyunların sahnelendiği mekânda haftanın belirli günleri doğaçlama tiyatro yapılıyor. Geçtiğimiz sezonki projelerinde yorumları farklıydı: Çehov’un yazmadığı oyunlarını anlatan Olay Rusya’da Geçiyor adlı doğaçlama performansları vardı. Performans esnasında Blandine Helary’nin yaptığı doğaçlama resimleri mekânda hafta içinde sergileniyordu. (Osmanağa Mah. Halitağa Cad.)

Oyun Atölyesi:

Kadıköy’ün en eski (17 yaşında) ve popüler alternatif sahnesi; Oyun Atölyesi. Zuhal Olcay ve Haluk Bilginer’in kuruculuğunu üstlendiği tiyatro, ilk günden bu yana klasiklerle seyirciyi selamlıyor. Kemal Aydoğan ekipten ayrılıp Moda Sahnesi’ni kurmadan önce hemen hemen bütün oyunları o yönetiyordu, şimdilerde projeye göre isim değişiyor. Mevcut oyunlarda Zerrin Tekindor, Tardu Flordun, Canan Ergüder gibi tanıdık simalar var. Üç yıl önce Shakespeare’in kendi sahnesi Globe’ta Antonious ile Kleopatra’yı oynayan ekip, özel tiyatroların Avrupa’ya açılan önemli bir penceresi. Sezon oyunları: Hansel ve Gratel’in Öteki Hikayesi, Aşk Delisi, Kundakçı, Köprüden Görünüş.

(Dr. Esat Işık Cad. Moda)

Ak’la Kara:

Oyun Atölyesi’nden iki yaş küçük. Kurucuları iki çocukluk arkadaşı Savaş Özdural ile Kerem Kobanbay. Biri yazar, oyuncu, yönetmen; biri seslendirme sanatçısı… Levent Kırca gibi 15 kişilik bir salonu alıp sahneye çeviren ikili, Bilginer’in ekibi gibi klasiklere yoğunlaşıyor. Ak’la Kara’yı diğer alternatiflerden ayıran özellik, güçlü bir seslendirme stüdyolarına sahip olması. Şirket 45 yerli-yabancı film şirketi, televizyon kanalıyla çalışıyor, birçok dilde seslendirme ve altyazı hizmeti veriyor.  Sezon oyunları: Ne Seninle Ne Sensiz. (Bahariye Cad. Akyıldız Pasajı.)

Diğer sahneler: Mekan 313, Craft Kadıköy, Bizim Tiyatro, Duru Tiyatro, Karma Drama, Moda Sanat Tiyatrosu, İstabulimpro, Enis Fosforoğlu Tiyatrosu, İstanbul Kumpanyası, Çat Kapı Oyuncuları, Defne Tiyatro, Altınok Çocuk Tiyatrosu, Çadır Studio, Hayalbaz Oyun Sahnesi…