Serkan Fırtına
Sıfırdan Yayınları, tiyatro oyunları ağırlıklı yayın çizgisini aralıksız bir şekilde sürdürüyor. “Türk tiyatrosunda yerli oyun yazarı yok” ya da “yetersiz” safsatalarını yerlere bir eden birbirinden farklı çalışmaları okuyucularla buluşturmaya devam ediyor. Oyuncu, yönetmen, yazar Hülya Karakaş’ın Sahekespeare’in Kerimeleri adlı oyunu da bunlardan biri. Politik yönelişi ağır basan başarılı bir hiciv örneği olan oyun, Komşuda Tiyatro Yapımı olarak, seyirciyle buluşmaya başladığının bilgisini de vermiş olalım. Karakaş aynı zamanda oyunun yönetmenliğini ve rollerden birisini de üstleniyor.
Tiyatro oyunları sahnelenmek için oluşturulan metinlerdir, ancak bu oyunların tiyatro sanatçılarına ve öğrencilerine ulaşmasının dışında seyircilere okuma zevki yaşatmaları adına da yayınlanmasının çok önemli olduğunu düşünüyorum. Üstelik kitabı okuyan bir kişinin oyunu seyrettikten sonra kendi karşılaştırmasını yapabilme fırsatı olduğunu da unutmayalım.
Kitabın başında yazarın önsözünün dışında tiyatro sanatçısı Nedim Saban’ında bir yazısı bulunuyor.
Oyunda, Hamlet’in yolu günümüzde, Hamlet’in mezarcı sahnesinin prova edildiği bir tiyatroya düşüyor. İki kadın oyuncu ve oyun karakteri Hamlet, kendilerini eğlenceli bir Türkiye tartışması içinde buluyor. Karşılıklı yanlış anlamaların sürdüğü eğlenceli bir oyunda yazar Hamlet’in “Çürümüş bir şeyler var şu Danimarka Krallığında” alıntısından yola çıkarak, -oyun içinde oyun kurgusunu kullanarak- ülke gerçekleri temelinde çürümüşlüğün fotoğrafını yansıtıyor ve Hamlet’i Danimarka’daki çürümüşlüğe rahmet okutan bir yeniçağ gerçeği ile tanıştırıyor.
Oyun yazarları, tarihsel kişilikleri ve olayları günümüze taşıyarak çeşitli ilginç durumlar yaratmayı severler. Ancak burada önemli olan, ele alınan tarihsel kişiliğin ve konunun dramatik bir bütünlük içinde kullanılması ve dönüştürüm işleminin dram sanatının gereklilikleri gözetilerek yapılması zorunluluğudur. Yazar ele aldığı konuyu şekillendirirken bu yapıyı başarıyla oluşturuyor, metinlerarası ilişkiler yöntemini kullanarak “yeni” bir oyun oluşturuyor.
Yazar oyununu açık biçim tiyatronun özelliklerinden yararlanarak kurgulamış, oyun kişilerinin bazı konuşmalarını direkt seyirciye yönelerek söylemeleri, dördüncü duvarın zaman zaman yıkılmasını sağlayarak, seyircileri edilgen değil etkin bir konuma yönlendiriyor. Oyunun dili zaman zaman yaratılan durumun komedisini ortaya çıkarmak adına absürd bir diyalog örgüsüne dönüşüyor. Günümüze gelen Hamlet’in, diğer oyun kişileri olan oyuncularla iletişiminde anlamlandıramadığı çağın dili konusunda yaşadığı uyumsuzluk aynı zamanda ironinin ortaya çıkmasını sağlıyor. Tiyatroda diyalog oluşturmak; edebiyat metinlerinden farklı olarak, sözcüklere değişken anlamlar katmak, tonlama ve susuşlarla ritmik bir düzende sıralamaktır. Karakaş aynı zamanda oyuncu olduğu için, oyunu bu anlamda da zenginleştiren bir dil-diyalog düzeni ortaya koymuş.
Yazarın güncel konuları, adaletsizlikleri, yaşadığımız çağın insanın davranış özelliklerini yansıtmadaki başarısı, oyun yazarlığında gözlemin önemini hatırlatan bir örnek oluşturması bakımından önemlidir. Yazarın yaşadığı çağı analiz etmesi ve saptadığı sorunları oyun kurgusuna yerleştirmesi iyi bir gözlemin eseridir.
Oyun boyunca yazar, Nazım Hikmet’ten Tanpınar’a; Oğuz Atay’dan, Yaşar Kemal’e; Neşet Ertaş’tan, Barış Manço’ya; Ahmet Erhan’dan, Aziz Nesin’e; Sabahattin Ali’den, Hrant Dink’e; Uğur Mumcu’dan Ali İsmail Korkmaz’a kadar birçok kişiye selam çakıyor.
Ayrıca oyun kişileri olan 1. ve 2.oyuncular, Hamlet ile yaşadıkları bir diyalogda, Hamlet’in Sabahattin Eyüboğlu ve Can Yücel çevirilerinden örnekler yansıttıkları bölümde yazar, Shakspeare’in Türkçedeki çevirmenlerini de hatırlamadan geçmiyor.
Yazar seyirciyi oyuna hazırlamak adına bir “ön oyun” kurgulamış ve daha sonra sahnelerde ele aldığı konuları mesaja yönelik bir finalle birleştirmek için “son oyun” ile tamamlıyor.
Shakespeare’in Kerimeleri’nin tiyatro yönetmenlerine -çok ilginç ve güncel bir metin olarak- reji anlamında yenilikler sunabilecek bir oyun olduğunu düşünüyorum. Tiyatro öğrencileri ve oyuncularının da farklı bir metinle karşılaşmaları için oyunu okumalarını tavsiye ediyorum. Ayrıca keyifle okunabilen bir metin olduğunu için edebiyat ve tiyatro severlerinde kütüphanelerinde bulunması gereken bir çalışma olduğunu hatırlatmak isterim.
Hülya Karakaş, Shakespeare’in Kerimeleri, Sıfırdan Yayınları, 2015, 64 S.
