Mimesis Çeviri/ Tamamı erkeklerden oluşan kadrosuyla Ciddi Olmanın Önemi oyunu, eşcinselliğin hala yasa dışı olduğu Singapur’da, tabulara değiniyor ve eşitlik adına bir zafer şarkısı haline geliyor.
Guardian, 16 Eylül 2015, Çeviri: Zeynep Temeloğlu
Oscar Wilde’ın klasik eseri Ciddi Olmanın Önemi, 2015 Brisbane Festivali’nde sergilenirken. Footğraf: Brisbane festivali
Singapurlu tiyatro topluluğu W!ld Rice’ın Oscar Wilde’ın Ciddi Olmanın Önemi oyununa getirdiği değişiklik basitti; hem erkek hem kadın karakterleri oynaması için tamamı erkeklerden bir kadro oluşturmak.
Tiyatro topluluğu (geçmişte Geoffey Rush’ın ve yakınlarda David Suchet’in de London’s West End tiyatrosunda canlandırdığı) oyunun baş kadın karakteri Lady Bracknell’i, bir erkek oyuncuya oynatan ilk topluluk olmasa da, oyuncularına yerlerde sürünen drag elbiseleri yerine takım elbise giydirerek oyunu homoromantik bir komediye dönüştüren ilk topluluk olmuştur. Bir bakıma eşcinsel evliliğe dair bir aşk mektubu.
W!ld Rice, oyunu [eylül ayında] üç kere daha sahneleneceği Brisbane Festivaline getirdiğinde, oyun yerel seyirci tarafından sıcak bir şekilde kucaklandı ve ilk sahnelenmesinin üzerinden 120 yıl geçmesine rağmen Wilde’ın ünlü oyunu ilk kez sahneleniyormuşçasına göz kamaştırdı.
Oyunun cumartesi matinesinden sonra yapılan söyleşide oyunun yönetmeni Glen Goei, oyunun yaratılış sürecinden bahsetti. Goei, topluluğun sanat yönetmeni (aynı zamanda Lady Bracknell’i canlandıran) Ivan Heng ve diğer birkaç arkadaş birlikte, yetişkin erkekler arasındaki “herhangi bir ahlaksız tutumu” cezalandıran Singapur Ceza Kanunu’nun 377A maddesini yürürlükten kaldırmak için 2007’de bir kampanya başlatmışlar.
Bu savaşı kaybettiklerinde Goei “çok ama çok üzülmüştü”. Goei, dünyada kişi başına en yüksek GSYİH’e ve dünyada en fazla sayıda milyonere sahip Singapur’un vatandaşlarının, bu şehri küresel bir şehir olarak gördüklerini söylüyor. “Ulaştığımız bu sonuca sahip olmaktan ve bu konuda dünyada ilk sıralarda olmaktan gurur duyuyoruz. “
“Fakat aslında biz hala çok muhafazakar, hala çok geleneksel ve hala İngilizlerin bir kolonisi olduğumuz zamanlardan kalma arkaik yasalara sahip bir ülkeyiz.” demekten de kendini alamıyor.
Kanunun 377A maddesi hakkında asıl dokunaklı ve trajik olan şey ise Oscar Wilde’ın da aynı kanun yüzünden iki yıl boyunca hapse mahkum edilmiş olmasıdır. Ciddi Olmanın Önemi, ünlü İngiliz mizahçının 1897’de hapse girmeden önce tamamladığı son oyunlarından biridir. Daha sonraki birkaç yıl içinde sağlığının kötüye gitmesiyle Paris’te sefalet içinde ölmüştür.
Goei eşcinselliğin Singapur’da bir tabu olduğunu ve bir suç olarak kurumsallaştığı için genç bir lezbiyenin ya da eşcinsel bir ergenin açılmasının çok zor olduğunu belirtiyor.
Ayrıca LGBT topluluğu içinde gençlerin intihar oranlarının oldukça yüksek olduğunu ve düzgün bir güvenli seks eğitimi verilmediği için HIV enfeksiyonunun yayılma oranının da benzer şekilde yüksek olduğunu söylüyor.
“Viktorya çağında yaşıyoruz.” diyor Heng. “Ne kadar ilerlersek ilerleyim, Viktorya dönemine o kadar yaklaşıyoruz. Şu an o kadar tutucu, o kadar yargılayıcı, o kadar vahim, o kadar ciddi, o kadar sıkıcı, o kadar çalışkan bir hale geldik ki.” diyor Heng.
Heng, milliyetçiliğin doruk noktasında olduğu ve yakın zamanda bağımsızlığının 50. yıl dönümünü kutlayan Singapur’un “ülkene hizmet et, bunu milletin için yap” diyen hükümetini George Orwell’ın Hayvan Çiftliği romanındaki, insanlara “çalış, daha fazla çalış” diyen Napoleon karakterine benzetiyor.
Goei, “Son birkaç yıldır toplum olarak daha fazla zenginleşen ve refahın arttığı Singapur, aynı zamanda daha muhafazakar bir hale geldi. Herkes yıllarca biriktirdiği her ne varsa elinde tutmak ve korumak istiyor.” diyor.
Birkaç yıl önce Ciddi Olmanın Önemi’ni tekrar okuduğunda Goei, “her bir karakterde, konuşan kim olursa olsun her bir satırda” Oscar Wilde’ın sesini duyabildiğini söylüyor. Oyuncu kadrosunun seçiminde ona ilham veren şey de bu olmuştur. Goei “onun yazımına, onun zekasına, onun diline” sadık kalarak ona takdirlerini sunmak istediğini söylüyor.
Heng, Rusya ve Türkiye’den bile daha düşük puan alarak 2015 dünya basın özgürlüğü endeksinde 153. olan Singapur’da, sanat dallarının özellikle de tiyatronun basının dördüncü kuvvet özelliğini devralmaya hazır göründüğünü söylüyor.”Singapur’da sanatçı olmak için harika bir zaman çünkü yapılabilecek o kadar çok şey var ki”.
Oyun 2009’da ilk kez Singapur’un sansür kurulu olan Media Development Authority’e sunulduğunda, oyuna ebeveyn denetimi uyarısı getirilmiş. Kurumun sanat ve yayın müdür yardımcısı, oyunda “eşcinsel eğilimler” olduğunu ve “genç izleyiciler açısından uygun olmadığını” düşündüğünü söylemiştir.
Heng “Elbise giyiyor olsaydım bu tarz şeyler problem haline gelmezdi.” diyor.
Bütün bunlara rağmen Singapur’daki seyircilerin oyuna ve oyunun “aşk ve evlilik, birine aşık olma arzusu ebedi ve evrenseldir” mesajına karşı tutumu oldukça pozitifti. Heng bu oyunun, “hoşgörü ve kapsayıcılık, eşitlik ve adalet için” topluluğun zafer şarkısı haline geldiğini söylüyor.
