Boğaziçi Gösteri Sanatları Topluluğu, BGST Yayınları tarafından Eylül 2015’de yayınlanan Oyun-Tiyatro-Drama İlişkisi: Kuram ve Uygulama adlı eser, Türkiye’de son yıllarda oldukça popüler ve önemli bir konu haline gelen eğitimde oyun, eğitimde drama ve eğitimde tiyatro alanlarına dair önemli bir boşluğu doldurmaya aday gözüküyor. Uzun yıllardır hem çocuklarla hem de yetişkinlerle pratik çalışmalar da yapan Bülent Sezgin, doktora araştırmasının bir sonucu olarak hazırladığı kitabında estetik ve pedagojik bağlamda derinlikli bir şekilde meseleyi irdeliyor.
Kitapta çıkış noktası olarak oyun, tiyatro ve drama ilişkisi disiplinlerarası bağlamda incelenmiş ve okuyucuya geniş bir kuramsal perspektif sunulmuş. Yazarın çalışmasında akademik anlamda aydınlanmacı ve eleştirel bir bakış açısı ön plana çıkıyor. Birçok konuda “alıntının alıntısı” yapılmak yerine, orijinal kaynaklara atıfta bulunulmuş. Çalışmada ilk olarak drama ve tiyatronun asal unsuru olan oyun ve oyun kuramları kapsamlı bir şekilde inceleniyor. Bu anlamda Bülent Sezgin, çoğumuzun sadece Huizianga’dan öğrendiği oyun kavramı konusundaki ezberlerimizi bozuyor. Kitaptaki oyun ve oyun kuramları incelemesi bir anlamda Türkiye’de yapılan en geniş inceleme niteliğinde. Felsefeden dijital oyunlara, politikadan psikolojiye geniş bir yelpazede oyun kavramı incelenmiş.
Kitabın kuramsal açıdan tartıştığı önemli konulardan birisi, drama ve tiyatronun simbiyotik bir ilişki içinde olması. 1980’ler sonrası Türkiye’de gelişen drama alanında, egemen bir eğilim olarak “tiyatroya rağmen yaratıcı drama” retoriği sıklıkla kullanıldı. Yazar aslında bu söylemin çok da doğru olmadığını, drama ve tiyatro arasında derinlikli bir ilişki olduğunu vurguluyor. Bunu yaparken ünlü İngiliz drama uzmanı Dr. Gavin Bolton’dan da yararlanmış. Yazar, drama ve tiyatro alanlarının hem eğitim bilimciler hem de tiyatrocular tarafından birlikte inşa edildiğinde daha da güçleneceğini öneriyor.
Kitapta kuramsal açıdan oyunun, dramanın ve tiyatronun pedagojik öncülleri detaylı olarak analiz edilmiş. Ancak yazar, tiyatro ve drama yoluyla toplumsal değişim ve eleştirel pedagojinin gelişmesine hizmet etmiş dört önemli sanatçı ve uygulamacıyı kitapta ön plana çıkarmış. Bu açıdan yenilikçi bir dil kullanılarak Bertolt Brecht, Augusto Boal, Dorothy Heathcote ve Gavin Bolton’un estetik, pedagojik ve politik perspektifleri karşılaştırmalı incelenmiş ve bir analiz tablosu hazırlanmış. Bu anlamda Türkiye’de drama ve tiyatroyu “var olan eşitsizliğe dayalı sistemin” haklılaştırılması üzerine kuran konformist eğilim tartışmaya açılmış.
Merakla ve ilgiyle okuyacağınızı umduğum bu kitabın özelikle çocuklarla ve yetişkinlerle çalışan drama uzmanlarına, tiyatro kulübü eğitmenlerine, dil eğitimcilerine, konservatuar ve eğitim fakültesi öğrencilerine ve akademik araştırma yapanlara yararlı olacağını düşünüyorum. Yazar okuyucuya aynı zamanda çocuklarla ve yetişkinlerle drama ve tiyatro çalışmalarında kullanılmak üzere pratik oyun örnekleri de hazırlamış. Yazar son yıllarda yapmış olduğu atölye çalışmalarından arşivlerini düzenleyerek okuyucuya sistemli bir çalışma planı hazırlamış. Bilgi paylaşımına dayalı bu tavrın, drama alanında örnek oluşturması gerektiğini düşünüyorum. İyi okumalar!
*Bu yazı Tiyatro Tiyatro Dergisi Aralık 2015 sayısında yayınlanmıştır.
