Ümit Denizer
Başlıktaki cümle, tüm dünyada belki de milyonlarca kez söylenmiştir. Çünkü tiyatro tarihinin temeli William Shakespeare’in ünlü “Hamlet” dramında; kalenin surlarında nöbet tutan iki asker sabah ayazında bir ses duyup “kim var orda?” diye ürperirler. Ve serüven başlar…
Türkiye’de Hamlet’i defalarca sahneye çıkaran Muhsin Ertuğrul: “Shakespeare insansa ben neyim? Ben insansam Shakespeare ne?” diye sorgulayan, dünya çapında tiyatro adamıdır. Ama ne yazık ki kendi kurduğu Darülbedayi-İstanbul Şehir Tiyatrosu yönetiminden defalarca uzaklaştırılmış veya istifa edip gitmiştir. Biz Onun kendi tiyatrosuna kırgın olarak hayata veda ettiğinin tanığıyız…
Şimdi bugünlerde, 2015-2016 tiyatro sezonunda, hep başarılı örnekler vermiş bir özel tiyatro, Muhsin Ertuğrul’un hayatından bir kesit sunuyor. Oyunlarının adını “Kim Var Orada”olarak seçmişler. Çünkü Muhsin Ertuğrul ile Hamlet’in yaşam öyküsünü iç içe nakış gibi işliyorlar…
Sinema tekniği olan “flash-back” uygulamasının, tiyatro sahnesine nasıl adapte edildiğine tanık ediyorlar seyirciyi. Ve en önemlisi de, tiyatro neferi, Ermeni Türk Vatandaşı Vahram Papazyan’ın, Muhsin Ertuğrul’un hayatında Hamlet kadar değerli olduğunu anlatıyorlar.
Kısaca şöyle özetleyebilirim: Muhsin Ertuğrul’un gece yarıları anılarını yazdığını görüyoruz. Hamlet’in açılış sahnesindeki gibi hayaletler beliriyor. “Kim var orada?” diye irkiliyor Muhsin Ertuğrul. Gelenler Vahram Papazyan ile yasak olduğu için Ermeni adı kullanan bir Müslüman kadın oyuncudur. Muhsin Bey’e: “Son bir defa daha Hamlet oynayalım” diyorlar…
İstanbul’da “Kim Var Orada?” demeyi sürdürenler, Boğaziçi Gösteri Sanatları Topluluğu’dur. Onları 1979 yılından beri tanıyorum. O zaman adları “BÜO/Boğaziçi Üniversitesi Oyuncuları”idi. Ve bizi onlarla tanıştıran Muhsin Ertuğrul olmuştu. Birçok çalışmalarını seyretme şansıbulduk. Oyunlarını kendileri yazıyorlar. Çok titizler.Metnin yazımı ve sahneye uyarlanması için aylarca araştırma yapıyorlar…
“Kim Var Orada / Muhsin Beyin Son Hamlet’i” olarak tanımladıkları bu son oyunu da: Banu Açıkdeniz, Cüneyt Yalaz, İlker Yasin Keskin, Özgür Eren; ekip çalışması olarak kotarmışlar.Boğaziçi Gösteri Sanatları Topluluğu’nun tanıtım metninden kısa bir paragraf sunuyorum:
“… ‘Kim Var Orada’, tiyatromuzun Osmanlı’dan Cumhuriyet’in ilk zamanlarına kadar uzanan dönüşüm sürecini tartışıyor. Bu bağlamda Ermeni tiyatrocularımızın serüveni, kadınların sahne mücadelesi, gerici saldırganlık ve sansür gibi sanat üzerindeki baskılar oyunun değindiği temaları oluşturuyor…”
Oyuncuların hepsi çok iyi, ama Cüneyt Yalaz harikulade bir Muhsin Ertuğrul portresi çizmiş. Dram veya ağıt yakmıyor; hüzünlendiren, güldüren, yaşayan bir insan sunuyor. Antalya’ya geldiklerinde mutlaka seyretmelisiniz…
