Sevgili Tennessee Williams… Peter Brook’un Mektupları…

Mimesis Çeviri/ Önde gelen yönetmenin Laurence Olivier ve Samuel Beckett’le yazışmalarının da dahil olduğu arşivi gelecek nesillere aktarılmak üzere satın alındı.

Guardian, 25 Eylül 2014 Çeviri: Verda Habif

 Muhtemelen Britanya’nın yaşayan en büyük yönetmeni olan Peter Brook’un arşivi, V&A tiyatro ve performans merkezinde yararlanılmaya hazır hale getirilecek. Fotoğraf: Graeme Robertson

Tennessee Williams ve Peter Brook arasındaki, yazarın Kızgın Damdaki Kedi’nin özgün olarak yazdığı haliyle sahnelenmesini rica ettiği mektuplaşmalar, V&A [Victoria and Albert Museum- Victoria ve Albert Müzesi-ç.n.] tarafından alınan muazzam kişisel belge yığını arasında yer alıyor.

Müze, muhtemelen Britanya’nın yaşayan en büyük yönetmeni olan Brook’un arşivinin satın alınması için Miras Piyango Fonu’nun [Heritage Lottery Fund] 690.000£, ve gizli bir bağışçının açıklanmayan bir meblağ verdiklerini duyurdu. Kişisel belgeler arasında günlükler, fotoğraflar, prova notları, metin taslakları ve JB Priestley, Laurance Olivier ve Samuel Beckett gibi tiyatro devleri ile 60 yılı aşan yazışmalar yer alıyor.

Williams ile Brook arasında 1956’daki bir yazışma, yazarın Kızgın Damdaki Kedi’nin 1955’teki Broadway prömiyeri için, Büyük Baba’nın oyunun final bölümüne yazılmasını isteyen yönetmen Elia Kazan tarafından 3. Perdeyi yeniden yazmaya zorlanmasıyla ilgili hüsranını açığa vuruyor.

Brook, Williams’a 1956’da kendisinden oyunu yönetmesinin istendiğini yazmış. “Arzu Tramvayı Fransa’da kendi yolunu bize rağmen çizdi, gel gör ki ben şimdi kendimi Kızgın Damdaki Kedi’yi yönetmek üzere Paris’e davet edilmiş buluyorum!” diye yazmış.

“Tabii ki, her zaman sizin oyunlarınızdan birini yapmak istemiş olduğumdan dolayı çok heyecanlı ve memnunum. Bunu elimden geldiği kadar iyi yapmak için gayret göstereceğim; lütfen siz de karşılığında benim için bir şey yapar mısınız? New York’taki yapım, oyunun genel olarak performansı, karakterler, arka plan, vesaire ile ilgili olarak aklınızdan geçen düşünceleri, yorumları, tepkileri, eleştirileri vb. sadece gelişigüzel olarak yazın.”

Williams heyecanlanmış ve şöyle yanıtlamış: “Her zaman bir oyunumun sizin tarafınızdan sahnelenmesini istemişimdir ve eğer oyunu benim kendi 3. Perdem ile, yani özgün olarak tasarladığım ve yazdığım şekilde açarsanız, her şeyi bir yana bırakıp bunu görmek için oraya uçacağım; ne var ki oyunun başlıca fazileti olan yoğun dürüstlüğün olmadığını düşündüğüm bir biçimde olacaksa onu tekrar görmemin bir anlamı yok.”

Şimdi 89 yaşında ve hala çalışmakta olan Brook, kişisel koleksiyonunun V&A’ya gitmesinden ve öğrencilere, araştırmacılara, uygulamacılara ve tiyatroya giden kitlelere açılacak olmasından çok memnun olduğunu söyledi. Brook, “Müze, yeteneği ve yaratıcılığı teşvik etmek amacıyla kuruldu ve sanatsal biçimler arasında en gelip geçici olana ait bir şeyleri muhafaza eden bu belgelerin gelecek tiyatrocu kuşaklar tarafından yararlanılabilir olacak olması benim için çok önemli” dedi.

 Araştırmacıların incelemesi için aralarında Vivien Leigh, Ted Hughes, Harold Pinter ve Michael Tipplett’ten mektuplar da dahil olmak üzere birçok malzeme olacak.

V&A henüz arşivi açmanın erken aşamalarında, bu nedenle mektupların içeriğini incelemek için çok erken. Ancak, müze, Nancy Mitford’ın Brook’a Titus Andronicus sahnelemesi ile ilgili, oyunun sonunda ortaya çıkan ve varsayıldığı gibi oyundaki iki karakterden yapılmış olan turtanın onun için inandırıcı olmadığını yazdığı iğneleyici bir mektuba rastladı. “Söylemek zorundayım ki, o koca Gotlar kesinlikle çok daha büyük bir turta yaparlardı. O tavuklu yahni beni pek ikna etmedi” diye yazıyor.

Ayrıca arşivde Salome’nin 1949’da Royal Opera’da Salvador Dali tasarımlarıyla sahnelenişi, William Golding’in Sineklerin Tanrısı’nın 1963 filmi ve Brook’un ünlü 1970 RSC [Royal Shakespeare Company] Bir Yaz Gecesi Rüyası prodüksiyonu gibi gösterimlerin yapım sürecine ait belgeler var.

V&A’nın tiyatro ve performans küratörü Kate Dorney bu kazanımdan dolayı çok heyecanlanmış. “Bu çok heyecan verici, size ne kadar memnun olduğumu anlatamam.” Söylediğine göre, arşivde çoğunun üzerinde notlar ve karalamalar bulunan not defterleri, karalama defterleri ve broşürlerin yanı sıra muhtemelen 3.000 mektup var.

Dorney, “Peter Brook’un çalışmalarının İngiliz kültürü üzerinde büyük bir etkisi olmuştur, ve bu olağanüstü kişisel belge koleksiyonuna ev olarak V&A’yı seçmiş olmasından dolayı çok mutluyuz,” dedi.

“Brook, erken dönem opera prodüksiyonlarının araştırmaları için V&A’nın koleksiyonlarından yararlanmıştı ve şimdi Brook’un çalışmaları incelenmek ve gelecek prodüksiyonlara ilham vermek için hazır olacak.”

V&A malzemeyi Kensington’daki tiyatro ve performans çalışma merkezinde mevcut bulunması üzere kataloglayacak.