Serkan Fırtına
Bağımsız kitapevleri uzun zamandır bir kriz içerisinde. Yayıncılık sektöründeki tekelleşmenin artmasıyla birlikte büyükşehirlerde bile bazı yayınevleri ve kitapçılar ekonomik sorunlarla boğuşmaktalar. Hatta birçok kitabevi piyasanın çetin şartlarına ayak uyduramayarak maalesef kapısına kilit vurmak zorunda kalıyor. Kent kültürünün ayrılmaz bir parçası olan kitapçıların korunması ve yaşatılması için öncelikle Avrupa ülkelerinde olduğu gibi, kültür bakanlığı olmak üzere, sivil toplum kuruluşlarının ve duyarlı insiyatiflerin bu konu için bir projeler hazırlaması gerekiyor. Yoksa artık varlığını okuyucularının desteği ile kısmen sürdürebilen kitabevleri de kapanmak zorunda kalacak. Alışveriş kültürünün AVM’lerle oluşturulduğu bir zamanda kitap alma alışkanlığı da büyük markaların, mağazalarına sıkışıp kalıyor. Okuyucuların, kitabevi ile kurduğu ilişki hepsi aynı fabrikadan çıkmış mağazalarda bir yapaylığa bürünüyor. O mağazaların çoğunda kitap kokusu bile duyulmuyor… Oysa her kitabevi kendi tarzı ve atmosferiyle ayrı birer renk değil mi?… Bu karşıtlık klasik anlamda bakkal-süpermarket karşıtlığından daha fazla anlam ifade ediyor. Her ikisi de ekonomik bir durumu yansıtsa da söz konusu olan bir “kültürel ürün” olduğunda işin rengi değişiyor. Kent kültüründe bir nevi “kültür-edebiyat” buluşmaları işlevi gören klasik kitapevlerinin karşısında AVM’lerdeki kitap mağazaları ise okuyucularla salt ticari bir ilişki oluşturuyor.
Tabi ki yazarlar bu mağazalarda imza günleri yapabilirler bu gayet normal bir davranış. Ancak sadece buraları tercih etmeleri ve klasik kitapçılarda çok fazla yer almamaları bir süre sonra kendilerine fazlasıyla yabancılaşmış bir okuyucu kitleleri ile karşılaşmaları tehlikesine neden olabilir. Kasasında kuyrukta bekleyerek bir deterjan alır gibi poşetlenen kitaplarla alış-veriş yapılan soğuk bir yapaylıkta emin olun okuyucu profili de değişecektir.
Bazı özverili, vefakar yazarların kapanma tehlikesi yaşayan kitapevlerinde imza günleri düzenlemesi ise örnek bir aydın sorumluluğudur. Ancak bu sadece İstanbul ile sınırlı kalmamalı Anadolu kentlerine de yayılması gerekmektedir.
Tüm olumsuzluklara rağmen taşrada yayıncılık ve kitapevi olarak faaliyetlerini inatla sürdürenleri görünce insan “umut” kavramının çekiciliğine inanmak istiyor. Aydın’da uzun zamandır kent insanlarının kitapla buluşmasını sağlayan Sıla Kitapevi artık yayıncılığa da başlayarak umutsuz bir kültür dünyasında suları tersine çevirmeye çalışan işler gerçekleştiriyor. Özellikle Anadolu’da böylesine işlere imza atmak Don Kişot’un yel değirmenleriyle savaşmasını hatırlatıyor. Üstüne üstlük yayıncılığa soyunup bir tiyatro kitabı yayınlamak ise ayrıca kahramanlık gerektiren eylem. Sıla Kültür Yayınları etiketiyle yayınlanan Christopher Marlowe’un “Dr. Faustus” adlı oyunun çevirmeni de Yayınevi gibi Aydın’da yaşamını sürdüren bir İngilizce Öğretmeni olan İsmail Cengar.
İngiliz edebiyatı içinde, tartışmalara konu olan yaşam öyküsü ve her biri birer klasik olan oyunları ve kısa şiirleriyle tıpkı çağdaşı Shakespeare ve Thomas Kyd gibi, insanın gizli kalmış yanlarını, tutkularını, ve yaşanılan dönemin uyuşmazlıklarını ve çelişkilerini ortaya koyan Marlowe birçok edebiyat ve tiyatro araştırmacılarına göre Shakespeare’in öncülü konumundadır.
“Dr.Faustus”un konusunu, çok eski öykülerde ve oyunlarda kendine yer bulan, şeytanla bahse giren insanoğlu teması oluşturmuştur. Oyunda “Faustus” kişiliği ile açımlanan sadece bir kişi değil, insanlığın tümünü yansıtan bir kahramandır. Bu tragedyası ile tiyatroya farklı alanlarda yenilik katan Marlowe’un eğer otuzbeş yaşında erkenden öldürülmeseydi (ölümü hakkında birçok kaynakta çeşitli teoriler ileri sürülmektedir) tiyatro tarihine katabilecekleri ve Shakespeare’in en ciddi rakibi olabileceği düşüncesi her zaman akılda tutulan bir düşünce ola gelmiştir.
Oyunun İsmail Cengar tarafından yapılan bu çevirisinde göze çarpan en önemli özellik, öğrenciler ve araştırmacılar için Türkçe metne koşut olarak, İngilizce metninde yayınlaması ve ayrıca oyunda geçen bazı teknik, tarihsel, kavram ve olayların gayet anlaşılır bir dille açıklamalar bölümünde okuyucunun bilgisine sunulmasıdır. Oyunun Sıla Kültür Yayınları bünyesinde çevrilerek yayınlanması hiç kuşkusuz sadece bir kitap basma ve okuyucuya sunma olarak açıklanamaz. Anadolu’da bir kentte ön raflarında çok satanlar dışında böylesine önemli bir klasik esere ve benzerlerine yer vermesi aynı zamanda aydınlanmacı bir misyon taşıdığını da göstermektedir.
DR. Faustus, Christopher Marlowe, Çev: İsmail Cengar, Sıla Kültür Yayınları, 222 sayfa, 2013 Aydın
