Mimesis Çeviri / Garip bir soru gibi görünebilir ama gelin şimdilik bunu görmezden gelelim. Bir dans gösterisini nasıl izlersiniz?
Des Monies Register. 4 Ekim 2013, Çeviri: Mesaadet Sözmen
Ballet Des Moines ile yedi temel bale hareketi: Ballet Des Moines’den Lori Grooters ve dansçıları balenin temel hareketlerini anlatıyor.
Bir konserde ne yapmanız gerektiğini bilirsiniz. Sizi alıp götürebilecek kelimelerin ve hikayenin olduğu bir filmi nasıl izlemeniz gerektiğini bilirsiniz. Eğer bir sanat müzesinden hiçbir şey anlamadıysanız, başka bir yere gidebilirsiniz.
Ama hikaye anlatmayan bir danstan tam olarak ne almayı beklersiniz? Ayrıca iyi olup olmadığını dahi nereden bileceksiniz?
Chicago Sun Times gazetesinde 15 yıl geçiren ve şu an Şikago’da dans ve klasik müzik eleştiri yazıları yazan Wynne Delacome, “Sadece rahat olun. Gerçekten. Sadece rahatlayın ve önyargılarınız olmadan izlemeye gidin.” diyor.
Des Moines Balesi’nin her yıl yapılan Hoyt Sherman Place’de sergilenecek üçlü dans gösterisi ve San Francisco’lu koreograf Scott Wells’in yürütücü olduğu Ames’de düzenlenecek modern dans organizasyonu bunu denemeniz için bir şans.
Delacoma, kendinizi sadece performansa değil kendi kendinize de dürüstçe açmanızın önemini vurguluyor. “Kendinize güvenin. Bir şey sizi sarıyorsa, sarıyordur, sarmıyorsa sarmıyordur. Bir şeyin iyi olup olmadığı konusunda gereğinden çok endişe ediyorsanız, sahnede gerçekten neler olduğunu kaçırıyor olabilirsiniz.”
Tamam. Öyleyse bir şey sizi gerçekten sarıyor- ya da sarmıyorsa- bir sonraki adım bunun sebebini bulmak. Dikkate alabileceğiniz birkaç şey:
(Önden arkaya doğru) Ballet Des Moines’in kadrolu dansçıları Serena Chu, Kiyota Nomura ve Amand Pulaj bir melekten esinlenerek hazırlanmış olan düşüş serisinde dans ediyorlar. Ballet Des Moines.
Hareketin müzikle uyumu nasıl? Koreografın stüdyoda haftalar geçirmesini sağlayacak kadar bu müziği sevmesinin sebebi neydi? Her nota belli bir jeste mi bağlı yoksa müzik sadece dansın atmosferini mi belirliyor?
Iowa Devlet Üniversitesi’nde ders veren koreograf Cynthia Adams, “Ben müziksiz çalışmayı seviyorum, ya da müziği sonradan eklemeyi.” diyor. “Dansçılar müziğin içinde ne olup bittiğini aynen yansıtmak zorunda değildir, ve bazen müziği kontrast oluşturmak için ya da ironik bir şekilde de kullanabilirsiniz. Oldukça hızlı bir müzikte oldukça yavaş hareket edebilirsiniz, ya da tam tersi.”
Denge de önemli, diye ekliyor. “Carmina Burana” gibi muazzam bir partisyon dansçıların sahnede yaptğı ne kadar büyük ya da dramatik olursa olsun, onu etkisiz kılabilir.
Koreografi nasıl görünüyor? Tekdüze bir tarzı mı var?
Modern dans çoğunlukla deneyseldir ve bireysel ifadeyi vurgular. Ama şimdiki bale daha resmi olsa da koreografların sayısız şekilde organize edebileceği temel hareketlerden oluşan bir dağarcığı var. Bazen bu kurallara özel bir etki yaratmak için uymayabilirler.
Eğer seyirci tarafındaysanız, dansçıların havadan daha hafif gözüküp gözükmediğine dikkat edin, özellikle point duruşundayken ve ayakları yere tam basıyorken. Aşırı heyecanlı veya dingin, patlamaya hazır ya da sakin veya arada bir yerde mi olduğuna karar verin.
Kalıplara bakmak da yardımcı olabilir. Sadece sahnede kaç dansçı olduğuna değil- sololarda, düetlerde ve gruplarda- hareket biçimlerindeki kalıplara da dikkat edin. Dansçılar çoğu zaman bir sekansı tekrar eder, aynı taraftarların stadyumda yaptığı “dalga” hareketi gibi. (Teknik olarak buna senkronizasyonun tersi anlamındaki metrokronal ritim deniyor. Bir dahaki sefere maça giderseniz bu mevzudan bahsetmeyi unutmayın.)
Dansçılar gerçekten nasıl hareket ediyor? Müzikle bütünleşebiliyorlar mı? Bir hareket kendinden sonrakine yumuşacık bir şekilde kayıyor mu?
Baleyle ilgilenenler “hat” dedikleri tanımlaması zor ama basitçe; dansçıların vücutlarıyla yarattığı geometriden oldukça fazla bahsediyorlar. İyi hatları olan biri ahenkli bir görünüm oluşturur ve eğer fotoğrafı çekilirse, dansçının parmak uçlarından kollarına, torsosuna bacaklarına ve ordan ayak parmaklarına inen yumuşak görünmez bir hattın izini sürebilirsiniz. Buna karşın, günlük hayatımızda çoğumuz zigzaglar çizeriz.
İzlenecek atletik yetenkler de var tabii. Dansçının ne kadar yükseğe zıplayabildiği ya da zor bir harekette nasıl denge sağlayabildiği gibi. Ama dans jimnastik değildir. Eğer harekette duygu yoksa o sadece spordur.
Cidden: Teknik ayrıntılar için fazla endişelenmeyin. Bir çeşit gizli bir mesaj bulacağım diye stres yapmayın. Sadece oturup, deneyimin verdiği hisle kaplanmaya kendinizi bırakmanın hiçbir yanlış tarafı yok.
Ames’te bulunan Co’Motion Dans Tiyatrosu yöneticisi Valerie Williams, “Bir anlam ya da hikaye aramak insan olmanın bir parçasıdır ama eğer bunlar varsa, açık olmalıdır. Böylece siz de vücutların sahneye nasıl yerleştirildiğinin keyfini rahatça çıkarabilirsiniz.” diyor. “Dansın fiziksel yanının keyfine varabilir ve gerçekten iyi dansçıların devinimlerini izlemenin verdiği içgüdüsel zevki duyabilirsiniz.”
Birçok dans hayranı onları en etkileyen performansı hatırlarlar; müzik ve hareketin mükemmel bir bütün oluşturduğu bir şovu ilk gördükleri zamanı.
