[Kubilay Tunçer’in Hürriyet Gazetesi’nde yayınlanan haberini aktarıyoruz.] Maalesef burada değil, İskoçya’da. Dünyanın en büyük, en kapsamlı ve en önemli tiyatro festivali her yaz başkent Edinburgh’da gerçekleşir. 2 Ağustos’ta başlıyorlar, 26’sına kadar yüzlerce oyun sergilenecek.
Çoğunluğu Britanya’dan olmak üzere dünyanın hemen her yerinden kumpanyalar sayısız temsiller verecek. Birkaç yüz bin tiyatro seyircisi her yıl olduğu gibi yine Edinburgh’a akın edecek. Fransa’da da bilindiği gibi Avignon Festivali var. O da müthiştir ama Edinburgh bambaşka.
Keşke imkân olsa da tiyatro öğrencileri, sevdalıları görebilse. Koskoca bir şehir bütünüyle bir tiyatro sahnesine dönüşüyor. Yıllar önce Edinburgh Tiyatro Festivali’ne katıldım. Buradaki bir oyunumuzu aldık götürdük, keyifle oynadık. Büyük bir deneyimdi. Başarılı da olduk. Çok başarılı işler yapan sayısız tiyatro topluluğu var Türkiye’de. Bu festivale katılmanın, dünyada boy göstermenin yollarını bulmalarını dilerim.
Edinburgh Tiyatro Festivali’nin ikili bir yapısı var. Bir resmi festival vardır, bir de Fringe adı verilen serbest festival. Asıl heyecan Fringe’dedir. Fringe saçak demek Türkçede. Ama boynuz kulağı geçmiştir. Resmi festivalin esamisi okunmaz. 1947 yılında resmi festivale davet edilmeyen 8 kumpanya gelir ve “biz yine de oynayacağız” derler. Seyirci de bu korsan oluşuma ilgi gösterir. 1958’de korsanlık artık bir geleneğe dönüşmüştür ve Fringe kurumsallaşır. Festivalin en heyecan verici tarafı şudur: Ortalığı organize eden bir festival komitesi vardır ama kimse kimseye karışmaz. İsteyen herkes gelip oynayabilir. Yeter ki oynayacak bir yer bulsun. Tiyatro yapılabilecek her yer tıklım tıklım doluyor her sene. Salonlar, okullar, barlar… Aklınıza gelebilecek her yer tiyatro mekânı olur. Kumpanyalar ve oyuncular kendilerini gösterebilmek için her yolu denerler. Seyirci boldur ama temsil sayısı o kadar yüksektir ki bazen 10-15 kişiye oynamak bile lüks olabilir. Tiyatrocular Edinburgh atmosferinde olmak için, seyirciler festival coşkusu için gelirler. Ama çok önemli bir şey daha olur: Dünyanın en önemli yapımcıları, ajansları, artist menajerleri de Edinburgh’a akın eder. Para edecek oyunları keşfetmek, meşhur olacak oyuncuları herkesten önce yakalamak için birbirleriyle yarışırlar. İskoçya bizden zengin ve büyük bir ülke değil. Festival dışındaki tiyatro hayatının bizimle yarışacak bir hali de yok. Buna rağmen koskoca İstanbul’da tiyatro festivalini iki senede bir yapabiliyoruz. İstanbul’da bir Fringe festivali yapsak, bütün dünya buraya da akın etse fena mı olur? Her türlü imkânımız da var. Varlık içinde darlık çekiyoruz. Koca yaz geçiyor, tiyatroda yaprak kımıldamıyor. Gel de üzülme…
