Mimesis Çeviri / Bir ikonun mirası: Efsanevi dansçı ve koreograf Pina Bausch’un ölümünden dört yıl sonra dünyaca ünlü Wuppertal Dans Tiyatrosu’nun yeni yönetmeni Lutz Förster olarak belirlendi. Peki ondan ne beklenmeli?
DW. 18 Nisan 2013, Çeviri: Deniz Aydın
Pina Bausch insanların nasıl hareket ettiğinin değil onları neyin hareket ettirdiğinin kendisini ilgilendirdiğini söylemişti. Dans vizyonu açıkça klasik baleden bir kopuştu ve kendini Alman dışavurumcu dansa borçlu olarak görüyordu. Batı Alman kenti Wuppertal’daki Opernhaus Dans Tiyatrosu’nun şefi zamanla bir ikona dönüştü, çalışmaları sık sık ödüllendirildi ve dünyanın en büyük opera binalarında en gözde misafir olarak ağırlandı.
Pina’nın Haziran 2009’da beklenmedik şekilde kanserden ölmesiyle bir devir sona erdi. Alman yönetmen Wim Wenders 2011’de “Pina” belgeseliyle onu ölümünden sonra anıtlaştırdı. Film Oscar’a aday gösterildi ve Pina Bausch’un dünya çapında dikkat çekmesini sağladı.
Pina Bausch’un Ölümünden Sonra Şok
Pina’nın ani ölümü dans dünyasını, dünya çapında kamuoyunu ve kumpanyasını sanatsal bir şokun eşiğine getirdi. Bausch’un asistanı Robert Sturm ile yakın arkadaşı ve uzun yıllardır Bausch ile çalışan dansçı Dominique Mercy’nin sanatsal yönetmenliğinde Pina Bausch Dans Tiyatrosu’nun devam etmesine karar verildi. Bu doğru bir karardı; hem kumpanyayı zihinsel ve sanatsal açıdan yakalamak, hem de seyirciyi tutmak ve yeni seyirciler kazanmak açısından bu ikili amaçlarına ulaştı: Dans Topluluğu’nun sahnelemeleri dünya çapında daha önce hiç olmadığı kadar aranır hale geldi. Böylelikle topluluk Londra 2012 Olimpiyatları’nda konuk oyuncularla birlikte zafer kutlamasında sahne aldı.
Bununla birlikte, geçen yılın sonunda kumpanya içinde bir hoşnutsuzluk ve büyük bir huzursuzluk oluştu. Çünkü dans açısından heyecan verici bir meydan okuma yoktu, sadece eski repertuvar parçaları tekrar edilerek, yani yeniden çalışılarak ve sergilenerek Bausch geleneği besleniyordu. Zaman içinde bu parçalar müzelik bir etki bırakmaya başladı; artık tematik ve sahnesel açıdan güncel ya da çağdaş olmayabiliyorlardı. Bu durum giderek topluluktaki genç dansçılar için tatmin edici olmaktan çıktı ve kamuoyunda dans meraklıları ve eleştirmenler nezdinde de düşüş başladı.
Dansçı ve dans pedagogu Lutz Förster
İleriye Bir Bakış
Böylece Wuppertal’de deneysel yeni bir başlangıca cesaret etmeye karar verildi, ancak öncelikle bu denemenin başarısı kendini ispatlamalıydı. Dans Tiyatrosu’nun sanatsal yönetimini 2013 yazından itibaren dansçı ve dans pedagogu Lutz Förster üstlendi. Genel Müdür Dirk Hesse, Dans Tiyatrosu’nun Förster’i yeni yönetmen olarak oybirliği ile seçtiğini söyledi. Förster görevi saygıyla devraldı: “Ancak korkum yok” dedi.
Pina Bausch onu 1975’te kumpanyaya almıştı. Neredeyse tüm gösterilerde dans etti ve sahnedeki sıradışı varoluşuyla seyircierin hafızasında yer etti. Youtube’da yer alan, “The Man I Love” parçasını işaret diliyle yorumladığı duygusal ve kalbe dokunan performansı yeni ve daha önce dans tiyatrosuna yakınlık duymayan bir hayran kitlesi kazandı.
“Pina’nın Büyük Ayakizleri”
Lutz Förster şu anda Essen’deki meşhur Folkwang Yüksekokulu’nda çağdaş dans üzerine profesörlük görevini üstleniyor. Ancak yakında kendini tamamen Wuppertal Dans Tiyatrosu’nun gelişimine adamak üzere bu görevi askıya alacak. Pina Bausch ile yıllar süren yakın dostluğu, özel Bausch – düşüncesini, koreografisini ve deneme konseptlerini tanıması sayesinde Förster, bu pozisyonu doldurmaya en uygun kişilerden biri.
Yine de yeni görevini tevazu ile karşılıyor: “İnsan ancak Pina’nın büyük ayakizlerinin ardından gidebilir”. Pina Bausch’un mirasının korunmasını garanti edebiliyor. Kumpanyanın dansçıları onu tanıyor ve ona güveniyorlar.
2015’e kadar Yeni Sahneleme Yok
Bununla birlikte karizmatik Förster koreograf olmadığı için repertuvara yeni parçalar almakla da ilgilenmiyor: “2015’e kadar yeni sahneleme olmayacak.” Sonbaharda dans tiyatrosu, kuruluşunun 40. yılını büyük bir festivalle kutlayacak. Förster sonbahardaki festivalin hazırlığını bir sonraki temel görevi olarak görüyor. Görev süresi 2015’e kadar devam edecek. Repertuvarın geliştirilmesi ve festival hazırlığı yanı sıra bir asal görev daha var: gelecekteki konseptlerin üretilmesi. Taze bir bakış açısı aranıyor; yeni parçaların konseptleri yaratılmalı. Bu noktada yenilikçi fikirler ve yaratıcı imgelem gerekiyor. Bunun için Lutz Förster -henüz isimleri zikedilmeyen- beraber tartışabiliceği meslektaşlara, itki vericilere ve moderatörlere ihtiyaç duyacak.
Şu sıralar bu konuyla ilgili resmi olmayan tartışmalar dönüyor. Ancak bir isim sızdı: Stefan Hilterhaus. Hilterhaus Folkwang [Yüksekokulu]’dan mezun ve Essen’deki “Pact” Koreografi Merkezi’ni yönetiyor. “Pact” sadece çağdaş dans ve deneysel performansların tanıtımını yaparak koreografların uluslar arası alanda isim yapmasını sağlamakla kalmamış, aynı zamanda yüksek okullarla işbirliği yaparak interdisipliner atölyeler düzenlenmesine önayak olmuştu.
Wuppertal Opera Binasındaki provada bir dansçı
Bausch-Çevresi’nin Açılışı
Hilterhaus aynı zamanda iyi bir danışman olarak biliniyor. Bu tartışmalardan -dikkatlice formüle etmek gerekirse- bir Bausch-Çevresi’nin kurulması umut edilebilir. “Closed Shop” [kapalı dükkan] olarak tanımlanan, parçaları diğer kumpanyalar tarafından sergilenmeyen Dans Tiyatrosu, böylesi bir açılımla başka konseptlerden, fikirlerden ve koreograflardan kesinlikle faydalanabilir.
Bu açılım önerisi Lutz Förster’in önüne gelecek ve gerekli. Ancak böylelikle bir gelecek konsepti dünyaca ünlü “Pina Bausch Dans Tiyatrosu” kumpanyasını 2015’e taşıyabilir. Evvelki yöneticilerin her ikisi de, yani Dominique Mercy ve Robert Sturm, yorucu çalışma koşulları yüzünden görevlerinden azledilmeyi istemişlerdi. Elbette Pina Bausch Dans Tiyatrosu’nda kalmaya devam ediyorlar, Sturm idari müdür, Mercy ise danışman olarak çalışıyor.
