Nedim Saban
Bu hafta açılması gereken parantezlerin haddi hesabı yok. Sadece tiyatro ödüllerimiz hakkında olan yazılar bile google’lara sığmaz. Doğru değerlendirmeler, yanlış uygulamalar, yönetmelik zaafları, alelacele alınan kararlar, kararların arkasında duramayan seçici kurullar filan derken binlerce parantez açmak gerekir.
Tiyatro sanatının kural tanımazlığı da her parantezi çürütecek ve gelecek yıl başka parantezler açmak gerekecek mutlaka. Yine de bir tanesiyle başlayalım bari.
….))) Direklerarası
13. Direklerarası Seyirci Ödülleri, bu yıl çok yerinde kararlar vermiş. Demek ki neymiş, bir ödülün yerine oturması için, yaklaşık 13 sene beklemek gerekirmiş. 234 oyun izlediklerini söyleyerek, değerlendirme kıstasları hakkında ipucu vermişler. Her şeyin bu kadar şeffaf olduğu bir değerlendirmede, jürilerin kimliğinin de kamuoyuyla tam olarak paylaşılması gerekir. Seyirciyiz deyip, işin içinden sıyrılmak yeterli değil çünkü. Diğer ödüllerdeki gibi, bence yılın en önemli oyunlarından biri olan “Adalet Sizsiniz”in görmezden gelinmemiş olması çok sevindirici.
Ödüllerin açıklandığı bültende jürinin 2090 koltuk işgal ettiği söylenmiş. Öncelikle, kelime seçimi bana çok ilginç geldi. “İşgal etmek”, bir yeri ele geçirmek, yer kaplamak, işten alıkoymak, oyalamak gibi, karşı tarafın istemi dışındaki zoraki hareketleri tanımlıyor.
Afife, Sadri Alışık, Tiyatro Dergisi, Yeni Tiyatro Dergisi, Eleştirmenler Birliği, İsmet Küntay, Sanat Kurumu, Direklerarası, derken ona yakın tiyatro ödülümüz var. Bunların seçici kurullarından her biri, en iyimser durumda 1000 koltuk” işgal” etse, yılda 10.000 koltuk eder. Değerlendirme kıstaslarına 100 tiyatro girse, en iyi ihtimalle her tiyatro yılda 100 koltuğunu ücretsiz işgal ettiriyor demektir. Bu da en azından 3000 TL ciro kaybı demektir ki, özellikle küçük salonlarda var olan alternatif tiyatrolar için azımsanmayacak bir bedeldir.
33 kişilik seçici kuruluyla en kurumsal ödüllerin biri olan ve ödül törenine ciddi biçimde ödenek ayıran Afife’nin, tiyatro değerlendirmeleri için de bir bütçe ayırarak, Direklerarası tabiriyle jürilerin işgal ettikleri koltuklar için bilet satın almasına öncülük etmesi, tiyatro sanatının gelişimine ciddi bir katkı olur. Kaldı ki, tiyatro biletine değer biçilmesi de, bu sanatın pek çok yara aldığı bir çağda çok önemli bir sorumluluk, hatta görevdir. Bunca emek vererek ortaya konulan oyunlara elini kolunu sallayarak girilmemesi, sanata sembolik de olsa bir değer biçilmesinin önünü açar.
…..))) Turne Maceramız
Bundan 10 yıl kadar önce, yaklaşık 80 kişilik bir ekiple bir müzikal turnesinin Anadolu’daki bir durağında, otelde check/out yapıyordum. Sıra, lobide içilen çayları, kahveleri ödemeye geldiğinde, otel sahibi bana kırgınlığını dillendirdi. Bir gece önce oynanan oyun için 2 koltuk “işgal” etmek istermiş, kendisine davetiye vermediğimiz için kırılmışmış. Evim kadar tiyatromun da misafirlere açık olmasından mutlu olurum. Ancak 80 kişinin içtiği kolaların tek tek hesabını verirken, oyuna 2 bilet alma nezaketini bile göstermeyen otel sahibine, bizim işimizin de emek yoğun olduğunu anlatmak zorunda kaldım.
Bir otelde nasıl bedava konaklanmazsa, bir tiyatroya da bedava girilmez, girilmemeli… Bir sergiye girip, nasıl duvardan resim indirme hakkımız yoksa, sinemadaki biletçiye biletimizi kestirmeden nasıl içeri giremezsek, otobüse Akbil basmadan binemezsek, tiyatroya da aynı disiplin içinde girmeliyiz.
Sponsorlu çocuk oyunlarında da tiyatro biletine hiç değilse sembolik bir ücret biçilmeli, bu işin bir değeri olduğu çocukların bilinçaltına kazınmalı. Belki o çocuklar büyüdükleri zaman jüri olurlar ve tiyatronun bedava bir şey olmadığını da hatırlarlar.
