Zafer Diper
Geçen hafta değindiğim konu, sonucunda “ben bu işsizliği çözeceğim” diye bitiyordu ya; bir dostum da “nasıl yani, yazarak mı yapacaksın bunu?” diye dalgasını geçiyordu ya; özel’de olan ya da açıkta kalan tiyatro sanatçılarının yaşamlarını değiştirebileceğimi (hadi en azından destekleyebileceğimi) anlattığımı sanıyordu ya… O, sinir mi sinir güledurmalarını sürdürmekte özgür, ama ben de açıklamamı bitireyim izin verirse… Çünkü, bilmediği bir şey var: önerilerimin olduğu! Bu bağlamda söz söylediğim (muhatap) de CHP; sanatçılara yakın duruşlu, sevecen görünümlü karşıtçı (muhalif) ya…
Şehir ya da Devlet Tiyatrolarında kadrolu oldun mu paçayı kurtardın sayılır. Sağlık, emeklilik gibi yaşamsal güvenceler sağlanmış durumda. O ay (ya da o dönem) sahnede bir görevin olsun ya da olmasın aylığın tıkır tıkır sayılıyor avucuna. Ancak bu iki kurumdan birinde değilsin, hele de gençsin ve bu işin okulunu okumuşsun dört beş yıl, bir başka kentten, örneğin İzmir 9 Eylül Üniversitesi Sahne Sanatları’nı bitirip de kalkıp İstanbul’a gelmişsin; oyuncusun, yazarsın ya da tasarımcısın ve… ve apışıp kalmışsın… Eğer evini paylaşacak kimse bulamamışsan aylık kiran 600.-TL.dolayında. Günde 15.-TL.ile üç öğün peynir ekmek arası karnını doyurabiliyorsan bu da eder ayda 450.-TL. Hadi kitap, dergi, gazete alamıyorsun, diğer sanatsal etkinlikleri izleyemiyorsun, hastaneden ilaçtan uzak duruyorsun, bir arkadaşına doğum günü armağanı alamıyorsun, birlikte bir gün bir bira bile içemiyorsun, üzerine bir don gömlek almıyorsun; ama zorunlu telefon, elektrik, su, yol giderlerine de koyalım günde 10.-TL., bu da ayda 300.-TL. Ey sanatçı; yaşaman için gereken aylık tutar çıkıyor ortaya: 1.350.-TL. Bir yıl üzerinden hesaplarsak toplam 16.200.-TL… Şanslısın, bir özel tiyatroda iş buldun; o da sürsün sürsün yedi ay; senin eline geçecek, haftada üç oyundan diyelim, ayda 1.200.-TL. Yedi ayda 8.400.-TL. Tutumbilim (iktisat) ne diyor: “Açlık sınırının altında can çekişiyorsun kardeşim!..” Hadi koşturursun reklam, dizi, seslendirme ki o da hiç kolay değil sana biri denk düşsün… Ek işlere bakarsın o zaman, ne olursa… Tezgahtarlık, lokantada, kafede garsonluk vd… Ortalama kazanacağın 12 saat üzerinden haşatın çıkıncaya kadar taş çatlasa: 50.00-TL. Ancak tüm gün çalışamazsın, sana yarım günlük iş gerek; eh onu bulmak da zor, hem parası daha az…
İzmir’li genci örnekserken, geçenlerde Haldun Dormen’in dedikleri geliyor usuma. İzmir’deki tiyatrocularla söyleşirken “İzmir’de niye bir Şehir Tiyatrosu yok şaşırıyorum,” diyor Dormen; “İzmir gibi bu kadar uygar bir yerde yok…” Bırakalım uygarlık yaklaşımını bir yana, yıllarca önce Özdemir Nutku’nun başlattığı bir girişimi anımsıyorum hemen. Her bir şeyi hazırlamıştı Nutku, ne ki İzmir Belediyesi somutlayamamıştı Şehir Tiyatrosu’nu… Eğer gerçekleşseydi bir kadro kurulsaydı, neden bizim genç kalkıp oralardan İstanbul’a gelirdi sanat adına sürünmeye?! Memleketinde yapardı oyunculuğunu seve seve… Bu konu salt tiyatroyla, sanatın diğer dallarıyla sınırlı değil kuşkusuz. Her mesleği kapsar bir çıkarım (istidlal) sağlanabilir bunlardan…
Biz dönelim anlatımıza… CHP, başta oldukları iller-ilçelerde genel olarak sanat emekçilerine ne yapmalıdır da yapmamakta ya da yapamamaktadır, ona bakalım…
