Metin Boran
Kenter Tiyatrosu Amerikalı yazar Donald Margulies’in (d.1954) deneyimli bir kadın yazar ve onun, yazmaya yeni başlayan genç asistanı arasında geçen ilişkiler üzerinden kurguladığı Toplu Hikayeler adlı oyununu sahnelemeye devam ediyor. Ülkemizde daha önce Devlet Tiyatroları’nda oynanan ‘Dostlarla Akşam Yemeği’ adlı oyunu ile tanınan Margulies’in ilginç bir yazarlık geçmişi var. Yazarlığa televizyon sinema senaryoları yazarak başlayan yazar, edebiyat ve senaryo alanında önemli ödüllerin sahibi.
Margulies Toplu Hikayeler’de edebiyat ve hikaye üzerinden insan ilişkilerindeki aksaklığı, zaafları, rekabet duygusunu, eleştirel bakışı, kıskançlık ve kibirli davranışları nesnel bir gözle sorguluyor.
Defne Halman ve Balam Kenter’in özenli çevirisi ile sahneye taşınan iki kişilik oyunu Kadriye Kenter yönetiyor. Dekor tasarımını deneyimli sanatçı Osman Şengezer’in yaptığı oyunun ışık tasarımı Alev Topal’a ait. Metinde geçen şiirlerin çevirisi ise edebiyat ustası Talat Halman’a ait. Oyunda deneyimli yazar Ruth Steiner’i Kadriye Kenter, genç yazar Lisa Morisson’u Defne Halman yorumluyor.
Toplu Hikâyeler edebiyat ve hikaye üzerinden usta çırak ilişkisini sorgularken bugünün edebiyat piyasasına da özel göndermelerde bulunuyor. Oyun bu haliyle iki yazar arasında geçen bir öykü olmaktan çıkarak zımni olarak ortamın genel bir değerlendirmesini de yapıyor.
Kadriye Kenter yorumunda iki yazar arasındaki resmi bir dille başlayan hoca-öğrenci ve usta-çırak ilişkisini piyasanın koşullarına ve edebiyatın büyülü ortamını dikkate alarak anlamlandırmaya çalışırken, ahlak, saygı ve erdem kavramlarına özel bir vurgu yapıyor. Kenter’in yorumunda bu sorgulama oyun boyunca deneyimli yazar merkeze alınarak yapılıyor ve genç yazarın edebiyat piyasasının rekabet ortamındaki hızlı değişim ve dönüşümü biraz gözden kaçırılıyor.
Bu anlamda metnin sahneye getirilişinde kimi tutarsızlık ve aksaklıklar var ve bu durum oyunun temel sorunsalını kısmen gölgeliyor gibi. Sahnede oyun yerleri ve aksiyonun geçtiği noktalar mekan kullanımı açısından sorunlu. Sahne geniş olmasına karşın oyunun sürekli sahne önünde oynanması dekoru lüzumsuzlaştırıyor gibi. Ancak oyunculuklar son derece özenli ve başarılı. Özellikle Defne Halman genç yazarın değişim ve dönüşümünü yorumlarken ses, hareket ve tavır olarak iyi bir anlatıcı olarak karşımıza çıkıyor. Deneyimi yazar ve hoca olan Ruth Steiner’de izlediğimiz Kadriye Kenter, Ruth’un asistanıyla olan çatışmasını, kendi iç çelişki ve tutarsızlıklarını yansılaması bakımından özel bir oyunculuk örneği sergiliyor. Ancak Kenter hareket planı olarak oyunda çoğu zaman genç oyuncuyu öteliyor ve onu seyirciden kaçırıyor. Bu durum aslında yönetmenin aynı zamanda sahne oyuncu olarak bulunmasının bir sonucu olsa gerek.
Ancak kimi aksaklıklara rağmen Toplu Hikayeler güzel bir çalışma olmuş, genç yazarların ve yazma heveslilerin mutlaka görmesi gereken bir oyun. Son zamanlarda tiyatro sanatına karşı iktidar merkezli başlatılan husumet, sataşma ve yok sayma politikasına karşı her şeye rağmen tiyatro üretmek ve sahnede olmak önemli. Büyük usta Müşfik Kenter’in vefatından sonra Kenter Tiyatrosu umarım kalite ve saygınlığını korur ve sanat üretimine devam eder. Emeği geçen herkesin ellerine sağlık.
