Mimesis Haber – Boğaziçi Üniversitesi Oyuncularının oynadığı Brecht’in “Sezuan’ın İyi İnsanı” adlı oyunun Ankara Tiyatro Festivali’ndeki gösterimi için telif talep edilmesiyle başlayan tartışmada tiyatroculara konu hakkındaki görüşlerini sorduk.
Geçtiğimiz sezon yönettiği “Sezuan’ın İyi İnsanı” Devlet Tiyatrolarında sahnelenen Yönetmen Yücel Erten, eğitim amaçlı ve herhangi bir ücret beklemeyen amatör çalışmalar için bir telif talep edilmemesi gerektiğini düşündüğünü söyledi. Kendisinin hep bu doğrultuda davrandığını, ancak bütün kişi ve kuruluşların böyle davranmasını sağlamanın mümkün olamayabileceğini ifade etti. Biletli festival temsilleri gibi bilet satılacak özel durumlarda ise temsilci ajansa bildirimde bulunup nasıl bir yol tutulacağı konusunda bir mutabakat aranmasının doğru olduğunu düşündüğünü belirtti.
Brecht’in bazı oyunlarının çevirmeni Tiyatrotem’den Ayşe Selen ise ONK Ajans’ın telif istemesinin Brecht yapıtlarının telifini elinde tutan Suhrkamp Verlag Yayınevi’nin bu konudaki net ve katı tavrından kaynaklanıyor göründüğünü söyledi. Suhrkamp Verlag’ın amatör ya da profesyonel olsun bir topluluk Brecht’in herhangi bir oyununu oynayacak olursa kayıtsız şartsız telif ödemek zorunda olduğunu açıkça belirlediğini ifade eden Selen, meselenin sadece ve doğrudan ONK Ajans’la ilgili gibi gözükmediğini belirtti. Politik bir sanatçı olarak Brecht’in eserlerinin maruz kaldığı bu durum üzerinden düşünmenin yararlı olacağını söyleyerek, “her zaman değişime ve gelişime açık olan, neredeyse hiçbir oyununu tamamlanmış olarak görmeyen ve oynanış süreci içerisinde oluşumunu sürdürdüğüne inanan bir yazarın oyunlarına uygulanan katı telif koşullarını Suhrkamp Verlag’a sormakta yarar var. Sorun Suhrkamp Verlag ve Brecht’in varislerinden kaynaklanıyor gibi duruyor.” dedi.
Pek çok kez Brecht oyunları sahnelemiş tasarımcı Metin Deniz, amatör tiyatro kurumlarından telif istenmesine karşı olduğunu söyledi. Amatör tiyatronun özünde kar amacı gütmek olmadığını, bunu eğitim için yaptığını belirten Deniz “amatör tiyatro oynasa kaç para telif alınacak, komik bir rakam…” dedi. Amatör tiyatronun para da kazanması gerektiğini söyleyerek şunları ekledi: “Niye kazanmasın? Kazanacak, çünkü para harcıyor. Harcadığı para için paraya ihtiyacı var. Devletin öyle amatör tiyatrolara bol keseden para verdiği de yok. Fevkalade saçma bir durum. Ayrıca Boğaziçi Üniversitesi Oyuncuları çok ünlüdür bu konuda. Dünya kadar Brecht oynamıştır. Onlar ne olacak?”
Metin Deniz telif meselesinde Brecht imzası taşıyan eserlerin her zaman sorunlu olduğunu belirterek oyunların telif haklarının çok sıkı takip edildiğini ifade etti: “Doğu Almanya’nın birleşmesi sırasında da telif durumu ne olacak diye tartışma çıkmıştı. Brecht’in varisleri ilk olarak İngiltere’de kurdular ajansı diye biliyorum. Doğu Almanya’da kurmadılar. Doğu Almanya’da yoktu ki… İngiltere’de kurup oradan denetlemeye başladılar. Fakat o zamanlar Londra’daki ajans para alıyordu. Yalnızca Berliner Ensemble para ödemiyordu. Ortada bir para varsa bunun peşinde koşarlar tabii. Zemin de müsait, ortam da fevkalade müsait zaten… Brecht’in sosyalist olmasına sığınırsak çok bir yere varamayız, varisleri “babamın Marksist oluşundan bana ne” diyor.
