Yaşam Kaya
Tiyatro Turnusol İspanyol asıllı Fransız yönetmen, romancı ve tiyatro yazarı Fernando Arrabal’ın ‘Piknik’ adlı oyunuyla 2012 yılında dünyayı savaşlarla yaşanılmaz bir hale sokan batılı ülkelere ve tezkere kararı ile savaşa bir adım yaklaşan Türkiye gündemine ironik göndermeler yapıyor. Yazarın ilk yazdığı oyun olma özelliğinin yanında, 2. Dünya Savaşı’ndan çıkmış insanların savaşlardan ne derece nefret ettiğini gösteren ‘Piknik’, Absürd Tiyatro’nun en seçkin örneklerinden bir tanesi. Arrabal, yedi uzun metrajlı film, yüz oyun, on dört roman, sekiz yüz şiir koleksiyonuyla dünya edebiyat tarihinin en etkili kalemi olmayı sürdürüyor. 1955 doğumlu yazarın sol bakış açısını bütünüyle ortaya döken ‘Piknik’ için yazılacak çok söz var.
Oyunun kritiğine geçmeden önce Tiyatro Turnusol’dan bahsetmeli. Üniversite yaşantısında bir köşesinden tiyatroya bulaşmış, sonraları değişik meslekler icra etseler de grup üyelerinin inatla birlikte olmayı sürdürdüğü, güzel bir maceraya yönelen bu çizgi, 2012-13 sezonunda aykırı bir sese dönüşmüş. İlk olarak üniversiteler arası tiyatro festivallerinde sahneye çıkan Turnusol, ‘Piknik’ oyununu üniversite öğrencilerine sergileyerek onların dünyadaki savaşlara bakış açılarında ciddi değişimlere neden oldu. Sanatın insanları huzura, mutluluğa, dayanışmaya sevk etmesini bilen kişilerin tiyatro adına ortaya koyacağı ürünler önem teşkil ediyor. Arrabal’ın enteresan dünyasından yola çıkıp, savaşlarla dolu bir dünyaya ‘piknik’ yaparak meydan okumak her anlamda bir çılgınlık!
Konunun detayları aslında şimdinin dünyasına örnek. Hemen yanı başımızda cereyan eden Suriye Savaşı, Suriye halklarını birbiri içine düşüren batının sömürü düzeni oluşturmak adına uydurulan büyük bir kaos! Nereden geldiği belli olmayan insanların elindeki silahlar (!) Suriye topraklarında korkusuzca kan akıtırken, Suriye’de yaşayan insanların yaşadıkları korkular yazarın anlattığı oyunla neredeyse eş değer. Bu kaosun içine hızla itilen Türkiye’yi düşünmeden sahneye bakmamalı. Oyunda oğlunu savaşa yollayan bir aile, evlerinde hazırladıkları piknik malzemeleriyle oğullarının yanına, cepheye gider. Cephede bombalar, silahlar altında oğulları ile piknik yapan anne-baba, sanki güneşli bir havada kırlarda kuşları izlemek için oradadır. Arrabal’ın Absürd Tiyatro ustalığı işte tam bu anda başlar. Aile savaştan korkmaz; anne oğluna bir bebek gibi düşkün, baba 1. Dünya Savaşı’na katılmış cesur bir adam. Oğullarının cephede kaç tane insan öldürdüğünü merak eden iki çılgın karakter!
Arrabal’ın anlatmak istediği olayları tersten okumak lazım. İnsanlık tarihinin kara bir lekesi, bilimin, kültürün, barışın yok edildiği savaşlar, insanlar için her zaman korkunun en büyüğü olmuş. Freud’un ‘id’ duygusunu tanımlarken çokça kullandığı ‘aynı türün birbirini öldürmesi ve hayvanca dürtüler’ savaş mekanizmasının ne tür mantığı olduğunu açıkça gösteriyor. Oyunu yöneten Arda Öztürk, Fernando Arrabal kadar geniş bir perspektifte, Absürd Tiyatro tekniklerine bağlı kalarak konuya eğilmiş. Bombalar altında, cephede oğullarına sürpriz bir piknik hazırlayan anne-baba, duygusal özlemin önemli bir parçası. Ayrıca savaşlara karşı nefretin simgesi! Yönetmen es vermeyen akış sırasında araya kattığı ince nüanslarla seyirciyi oyuna bağlı tutmuş. Piknik bölümünün sessiz başlaması, daha sonra savaş uçaklarının bombardıman sesi yavaş bir tempodan hızlanan öyküyü oluşturmuş. Savaşan çocuk saf görüntüsü, yakalanan esirin ‘savaşmaları adına uydurulan yalanları’ itiraf ettiği bölüm, yönetenlerin duymak istemediği önemli cümleleri içinde barındırıyor.
Y.Eren Yıldız, Burkay Dokuyucu, Melis Şenol, Barış Mesci, Ziyahan Çetin, Duygu Çelebi ironisi bol gösteride sahneye çıkan oyuncular. Burak Dokuyucu’nun sahne performansı oyunu sırtlarken, ekibin birbiri içinde kurduğu ilişki anlamlı bir bütünlük oluşturmuş. Kırk dakika gibi kısa ve basit bir oyun gibi gözüken ‘Piknik’, derin felsefesi ile beraber aslında tam bir kaos. Sahnedeki isimlerin karmaşık döngüyü iyi çözümlediklerini tersten akıcı giden konuyla anlıyoruz.
Türkiye ile Suriye arasında oluşan gerginlik; batılı emperyalist ülkelerle doğu ülkelerinin Suriye kavgası; savaşların git gide dünyayı bir kan gölüne çevirmesi Tiyatro Turnusol’ un ‘Piknik’ oyununda açıkça okunuyor. Sahne Hal’de gösterimlerine devam eden oyunu tiyatro seyircisine kesinlikle tavsiye ederim.
