Mehmet K. Özel
idans’ta sidi larbi cherkaoui, akram khan koreografileri, kathak dansı uyarlamaları; rüyamda görsem inanmazdım!
altı yıllık idans’ın bende bıraktığı izlenim; kuram ağırlıklı, kavramsal işlerin, özel olarak estetize edilmemiş performansların festivali olması. çoğu idans etkinliğinde huşu içinde değil, her an diken üstündeymiş gibi hissetmişimdir kendimi; idans etkinlikleri seyirciden her an düşünmeyi, uyanık olmayı talep eder; bir idans performansına keyif içinde dalıp gidemezsiniz; her an “farkında”sınızdır.
bu akşam idans’ta bir devrim yaşandı; ipek yolu niyetine, arap baharı kıvamında bir devrim!
program kitapçığından hindistan mı yoksa bangladeş kökenli mi olduğunu öğrenemediğimiz, “güney asya kökenli” ingiliz koreograf-dansçı aakash odedra bu akşam haliç kongre merkezi’nin sadabat salonu’nunda dört kısa koreografiden oluşan “rising” (yükseliş) adlı gösterisini sundu.
russel maliphant’ın “cut”, akram khan’ın “in the shadow of man”, sidi larbi cherkaoui’nin “constellation” ve odedra’nın kendisinin “nritta”.
internette biraz araştırma yapınca, “rising” hakkında bir belgesele rastladım, ve oradaki görüntü ve açıklamalardan anlaşıldığı üzere bu akşam idans’ın seyircilere dağıttığı programda yapıtların sırası yanlış yazılmış.
bu akşam “rising”i seyretmiş olanlar için düzeltilmiş sıra şöyle: odedra “nritta”, akram khan “in the shadow of man”, maliphant “cut” ve cherkaoui “constellation”.
böyle üçlü-dörtlü dans akşamlarının en zayıfı ilk koreografi olur. odedra’nın “nritta”sı da bence kuralı bozmadı. yine de; kathak esanslı akşama başlangıç için biçilmiş kaftandı; geleneksel kathak müziği kullanmış, geleneksel kathak hareketlerinden yola çıkılmış ve çağdaş dans-neoklasik baleden küçük dokunuşlarla çeşnilendirilmiş bir koreografiydi.
ardından akram khan’ın “in the shadow of man”i geldi. jocelyn pook’un müziği eşliğinde insan bedeninin hayvansal kodlarının peşine düşmüş bir işti. kanımca, lisbeth gruwez’den “birth of prey” ve iki sene önceki idans’ta izlediğim kitt johnson’dan “rankefod” bu anlamdaki beden arayışlarını uç noktalara götürmüş işlerdi; akram khan’ınki o işlerin yanında biraz hafif, biraz da yüzeysel kaldı.
akşamın doruk noktası ikinci yarıydı. maliphant’ın “cut”ı muhteşem bir ışık tasarımı (michael hulls) yardımıyla tek bir insanı kah katman katman kesen, kah tek bir kütlede birleştiren, kah bir insandan sayısız insan yaratan, kah bir bedeni parçalarına ayıran çok etkileyici bir işti. olga wojciechowska’nın zikir ritimli müziği de yapıtın etkisine ayrıca güç kattı.
akşamı sonlandıran cherkaoui’nin “constellation”ı ise maliphant’ın bıraktığı yerden devam ettirdi birlik-çokluk fikrini. ayrıca; maliphant’ın ışıkla keserek yarattığı tek kaçışlı perspektife karşılık, cherkaoui dağınıklık yoluyla üç boyutlu bir atmosfer kurdu. sahnede önce teker teker birbirinin aynısı ışıklar yandı; her biri bir ruh, bir ateşböceği, bir yıldız, bir fenerdi; odedra her bir ışığı hareket ettirdi, her bir ışıkla teker teker birleşti. ardından aralarında o da onlardan biri oldu; dolaştı, kıvrıldı, aktı..
“in the shadow of man” ile birlikte sahneyi bütünüyle kaplayan ve “constellation”ın sonuna kadar dağılmayan sis; ve bu üç yapıtın ışık tasarımlarının aynı elden çıkmışcasına parallelikleri (“in the shadow of man” ve “cut”inki michael hulls, “constellation”ınki willy cessa) dans akşamına mistik bir bütünsellik sağladı..
“rising” şimdiden idans6’nın unutulmaz gösterileri arasına girdi..
