Onur Karaoğlu
Temmuz ayının son günlerinde 2002 yılından beri Studio 4 Istanbul adıyla tiyatro çalışmaları yaptığım toplulukla beraber yeni bir gösteri çalışmaya başladım. Projenin adı Bugün Aşık Olucam. Bu çalışmayı 4-5-6 Eylül 2012 tarihlerinde garajistanbul’da sunmaya başlayacağız.
Bu gösteri, Anıl isimli bir gencin bir süredir ne yapacağını bilemediği aşk acısından kurtulmak için günlerini aşık olmaya çalışarak geçirmesi üzerine.
Projenin özelliklerinden biri de içinde teatral bir yapı ve öğeler olmasına rağmen tiyatro yapma pratiklerini başka formlarla bir araya getirmenin bir denemesi olması. garajistanbul bir performans mekanı olarak çeşitli performans türlerine olanak sağlıyor. Bizim de gösteri için seçtiğimiz format mekanın içinde bir konser olacakmış izlenimi veren gece klübü/bar kurulumu. Bunun nedenlerinden biri de oyunun içinde oyun için bestelenmiş ya da çeşitli başka sanatçılara ait yaklasik on tane şarkının canlı olarak söylenecek olması. Hikayeyi oluşturan dokuz sahne de seyircinin varlığını gözeten birer performans olacak- mekanın ve karakterlerin sürekli değişen biçimlerini gözeterek. Bu sırada mekanda istedikleri özgürlükte bulunabilecek olan izleyiciler bardan içki alabilecekler, kendi aralarında konuşabilecekler- herhangi bir gece, arkadaşlarıyla bir bara gitmiş gibi davranabilecekler- istedikleri zaman istedikleri tepkide bulunabilecekler.
Gösterinin öncesi ve sonrasında mekanda olmasını planladığımız birer saatlik dj performansları izleyicilerin, tiyatro dışı başka deneyimleri o akşamki performans deneyimiyle birleştirmelerini sağlayacak.
Gösterinin konuşmalı kısımları, izleyicilere, hikayenin ve karakterlerin, zaman içinde verdikleri kararlar sonucu değişen durumlarını gerçekçi üslupla yazılmış bir metinle anlatıyor olacak. Fakat oyuncuların bulundukları ortamın gerekliliklerine verecekleri tepkiler, onları karakterlerin ve durumların gerçeklikleri dışına çıkararak performansı içinde çeviklik, mizah ve “ortak bir alanda beraber bulunmayı” içeren bir eyleme dönüştürecek.
Böyle bir teatral deneyimin neden gerektiğine bakacak olursak çeşitli sonuçlar çıkıyor karşıma:
-Bir tiyatro insanı olarak hayatla ilgili deneyimlerimi aktarabileceğim, başka insanlara katkıda bulunabileceğim bir araç tiyatro. Bu durum oyun metni üzerine çalışırkenki sorumluluğum ve tecrübemdi. Kendi temsilimi ya da bana yakın dünyalardaki temsilleri olabildiğince dürüst ve detaylı biçimde tanımlamamın gerekli olduğunu düşünüyordum bu oyunu yazarken. (Bu proje için oyun kelimesini, sadece bu paragrafı yazarken kullanmaya izin verdim kendime. Çünkü oyunu yazarken teatral bir deneyim oluşturmaya çalışabileceğim fikri de aklımdaydı. Fakat sahneleme süreci başladığında aslında teatral anlamda bir oyun sahneleme fikrinden ne kadar uzakta olmayı istediğimi fark ettim. Aşağıda gerekçelerini detaylı açıklayacağım nedenlerle bu projeye oyun yerine gösteri ya da performans demeyi seçtim.)
–Bugün Aşık Olucam‘ın, oyuncuların oyuncu olarak yaptıkları işin farkında olmaları kadar seyircinin de kendi varlığının farkında olması üzerine kurulu olmasını istediğimiz için gösterinin tiyatro olmayan bir mekanda geçmesini istedik. Klasik bir tiyatro deneyimi, genelde, izleyicilerin mekana aidiyetlerini gösterinin isteklerini referans alarak oluşturmaları üzerine kurulu olur. Mesela, içinde performans olan mekanda, kendilerine ayrılan yerleri alan izleyiciler, çoğunlukla konuşmak, ayağa kalkmak, tepki vermek için uygun anları beklerler. Bugün Aşık Olucam‘ın izleyicilerin halihazırda bulundukları mekanda, onların mekanla olan ilişkileri değişmeden gerçekleşen bir performans olmasını planlıyoruz. İngilizce adıyla “site-specific”, yani tiyatro olmayan mekanı tiyatroymuş gibi kullanan bir oyun olmaktansa, tiyatro olmayan bir mekanı tiyatro olarak kullanmadan teatral bir gösteri yapmak bu projenin amaçlarından biri. Böylelikle izleyicinin de gösteri sırasında en az oyuncular kadar mekanla ilişki kurmakta rahat olmasını istiyoruz. Bu projeyi bir barda yapma fikri belki belirli şekillerde seyirci ve izleyici için ortak performansın doğasından uzak olmadığımız bir mekanda herkesin istediği ifade biçimlerine olanak sağlayabilir. Ama öte yandan bir bar mekanının herkes için ideal ve konforlu performans alanı olmayabileceğini de biliyorum. Fakat bizim esas hedefimiz dünya performans yüzünden durmak zorunda kalmadan, zaman ve mekan kaçınılmaz bir değişime uğramadan teatral olanı onun içine sokmak. Belki böyle bir amacın sonraki ayakları gündelik hayatın süreğittiği bir bankada, bir vergi dairesinde, bir restaurantta teatral olanın hayatı bölmeden, onun bir parçası olarak var olması olabilir. Bizim şu anki deneyimimizde aradığımız çeviklik, mizah ve “ortak bir alanda beraber bulunmayı”, tüm bu alanlara teatral ifade yoluyla, akıp giden hayatı bölmeden sokabiliriz ve bu da tiyatro için başka bir alan olabilir.
-Ve her zaman tiyatro yapamaya başlarken sorduğum beni ne heyecanlandırıyor sorusuna da cevap aradığım bir iş olması gerekiyor bu projenin. Bu sorunun cevapları için kısa bir liste aşağıda:
-Aşık biri hakkında bir iş yapmak.
-Kim olduğunu saklamayan biri hakkında bir iş yapmak.
-Oyuncuları, mekandaki herkesin her şeyi yapmaya özgür olduğu bir ortamdaki performansa hazırlamak. Ya da herkesin performansla eşit ve istediği ilişkiyi kurabileceği bir ortam yaratmak.
-Oyuncuları gerçekliği oynamaya hazırlamak, sonra oyuncuları bir performans sunmaya hazırlamak, sonra bu ikisini birleştirmek.
-Hikayeyi sahnede gerçekten oluyormuş gibi kurup, ama aslında onun gerçekliğine ait esansını tutup, üzerinde başka katmanlarla başka gerçeklikleri uygulamak.
-Müziğin, gösterinin önemli hikaye anlaticilarından biri olması.
-Herkesin eğlenmesi. Eğlenmeyi bilmek, eğlendirmeyi bilmek.
-Herkesin sunulan materyalle ilişki kurması.
-İnsanların ortak bir eylemin parçaları olduğunu hissetmeleri.
-İzleyicilerin kafalarında çokça çağrışım uyandırmak.
-Mekanın bir mutluluk ya da mutsuzluk kaynağı olması.
-Dürüst ve paylaşımcı olmak.
-Rüyalardan uzak durmak.
-Net ve anlaşılır olmak.
-Her şeyin tersini yapabilir olmak.
Eğer şu an bir oyun bütün bunları yapabilirse heyecan verici olur diye düşünüyorum. Aslında oyuncular için yapılmış bir listeyi de bu yazı dolayısıyla oyunu izleyecek, izleyen ya da hiç görmeyen kişilerle de paylaşmış oluyorum.
