Mimesis Çeviri / Yazar Dennis Kelly politik tiyatroyu “tamamen zaman kaybı” olarak nitelendiriyor fakat son zamanlardaki yeni ve radikal yaklaşımları göz ardı ediyor.
Guardian. 6 Haziran 2012, Çeviri: Piri Kaymakçıoğlu
Richard Duffy, Lewis Gibson ve Jessica Hoffmann Battersea Arts Centre’da Make Better Please oyununda… Fotoğraf: Tristram Kenton
İnsanlar ana akım siyasetten hayal kırıklığına uğruyor. Peki aynı durum politik tiyatro için de geçerli mi? Micheal Billington 2007 yılında yaptığı İngiliz tiyatrosunun son yarım yüzyılına odaklanan State of the Nation adlı kitabında politik tiyatronun savaş sonrası tiyatronun belkemiğini oluşturduğunu iddia ediyor. Başka bir eleştirmen Aleks Sierz Britanya’da son on yıldaki yeni kitap yazımına milliyet politikaları açısından baktığı Rewriting the Nation adlı son kitabında benzer bir görüşü savunuyor. Ancak birkaç hafta önce politik oyun yazarlarının en önde gelenlerinden biri olduğu düşünülen Dennis Kelly, “Politik tiyatro tamamen lanet olası zaman kaybıdır” dediği şaşırtıcı bir konuşma yaptı. Peki haklı mı?
Kelly’nin konuşması esasen tiyatronun dünyada bir çırpıda geniş kapsamlı değişiklikler yapmayacağını, aksi olabilirmiş gibi davranmanın saflık olacağı yönünde uyarıda bulunuyordu. Öte yandan tiyatronun yapabileceği şey, seyircisinin kalbini ve aklını kazanmaktır, bu durum çok nadir insanların aklında tantanalı bir havai fişek gösterisi şeklinde ortaya çıkar, diyordu. Kelly, diğer yandan gerçekten çok önemli bir faktörü atlıyor: Biçim. Kendisi bir anlatı ile genelde bir gerçek dünya problemini temsil eden konu tabanlı oyunlarla ilgili konuşuyor.
Oysaki, tiyatro gerçekten bir şeyler yapabilir: Temsili olmayan bir düzeyde faaliyette bulunabilir. 2010 öğrenci protestoları zamanında Sophie Nield’in bu blogda yazdığı gibi tiyatro kendi çapında bir direniş eylemi olabilir ya da tam tersi. Aslında, son listelere göz attığımızda aktif politik tiyatro olarak adlandırabileceğimiz tür tiyatro, temsili tiyatroya ağır basıyor.
Bu hafta Londra Battersea Arts Centre’da ortak biletli oyunlarını sunan Kieran Hurley’nin Hitch’ini ve Gary Mcnair’in Crunch’ını ele alalım. Hurley seyircilerinin gözlerinin içine bakıyor ve 2009 yılında L’aquila’da katıldığı G8 protestolarını bize ayrıntılı şekilde anlatıyor. Kendi sebeplerini bizi her zaman doğrudan ikna etmeye çalışarak açıklıyor. Gösteri tasvir ettiği eylemin devamı oluyor. Bu esnada Mcnair zar zor kazandığımız paramızı parça parça yırtmamız yönünde aklımızı çelmeye çalışıyor. Bizi sadece sembolik olan gerçek bir başkaldırı jesti yapmaya ikna etmek istiyor.
Ya da Uninvited Guests grubunun Newcastle’da bulunan Nothern Stage’de yakın zamanda sergilenecek olan Make Better Please oyununu ele alalım. Oyun çökmüş bir dünyayı iyileştirmek için yapılan alaycı bir şaman ayini. Gösterdiği bozuklukları düzeltemeyeceğinin farkında ama –saf bir katharsis çevrimi olarak- oyun herbirimizin hissettikleri üzerinde doğrudan bir etkiye sahip. Oyun bizi yeni keşfedilmiş bir enerji yoluyla bu bozulmuş dünyaya yollamaya çalışıyor. Aynı durum Londra’da Gate Tiyatrosu’nda oynanan Tenet’te de vardı. Tenet oyunu içinde bulunduğumuz zamanların yeni ve radikal bir yaklaşıma ihtiyaç duyduğunu ikna etmek için nazik konuşma ve katılımcılık teknikleri kullanıyordu.
Bu yaklaşımın son zamanlarda gördüğüm en iyi örneği West Yorkshire Playhouse’da Dönüşüm sezonunun bir parçası olarak sergilenen Chris Goode’un 9’u. Goode ve iş arkadaşları dokuz profesyonel olmayan icracı ile bir hafta boyunca çalıştılar, her birine performanslarında oluşturacakları otoportreler üzerine yardımcı oldular. İçerik bu dokuz bireye indirgenmişti, oyuncular az çok danışman olarak hareket ediyorlardı. Bu dokuz parçanın içinden sadece biri açıkça “politikti”: Sosyal hizmet görevlisi Benjamin Fisk’in bir sandık üstünde yaptığı konuşma. Yine de 9 son derece politik bir süreç ve etkinlikti. Yıllık hükümet yardım ödeneği 1.5 milyon £ olan büyük bir bölgesel tiyatro olanaklarını ve sanatçılarını seçmenlerin hizmetine sunuyor. Ve eğer Dennis Kelly bunun zaman kaybı olduğunu düşünüyorsa Matilda’nın dışarısında grev hattı başlatacağım.
