Metin Boran
Tiyatro pratiğinde, seçtiği oyunlarla düşünsel olan ile görsel olanı ustaca buluşturma sürecinde önemli bir aşamayı yakalayan Tiyatro Pera sorumluluk bilinci ile oluşturduğu 10. Yılını geride bıraktı. Tiyatro ortamında budalaca bir kirlenmenin yaşandığı, tiyatro sanatında değişim ve dönüşüm arayışlarının gittikçe cılızlaştığı, artık tiyatro yapanların bile sahneyi sevmediği bu yalancı dünyada, bir yanda sorumsuz ve ebleh figürlerin kendilerinin bile neden olduğunu anlamadıkları bir sahte itibarlaştırmanın salak kibri yaşanırken…
Bir yandan da (sayıları az olsa) sanatın toplumsal misyonuna ve aydın olmanın ölçütüne koşut, sahici ve samimi duygularla küçük umut adacıkları yaratabilen çabaları ile gerçek övgüyü hak eden topluluklar var. Tiyatro Pera bu adacıklardan sadece bir tanesi. Topluluğun kurucusu ve aynı zaman da genel sanat yönetmeni olan Yazar ve Yönetmen Nesrin Kazankaya ve düşünsel derinliğini hep gizlemiş, vitrinde olmayı ayıp sayan anlayışı ile kendi doğrusunun peşinde inanç ve kararlılıkla yol alan Dramaturg Şafak Eruyar’ın 10 yıl önce bir araya gelerek oluşturdukları topluluk şimdiye kadar sahneledikleri oyunlarla insana, gerçeğe, tarihe, savaşa, faşizme, işkenceye ve toplumsal kırılmalara sahneden yeniden bir bakışla tiyatroda farklı bir misyon üstlendiler.
Topluluk geçtiğimiz hafta 10 yıllık sürecin meşakkatli yolculuğunun duraklarından seçtikleri anımsatmalarla oluşturdukları mütevazı bir programla 10. Yılını kutlayarak konuklarına özel bir gece yaşattı.
Tiyatro Pera kuruluşundan bugüne Ariel Dorfman’ın sorgu ve işkenceyi anlattığı Ölüm ve Kız, Nesrin Kazankaya’nın balkanlardaki Bosna savaşını fona alarak yazdığı ve insanların savaşta bile yaşama sevinci ve umudunu yitirmediği gerçeğini bir yaşantı parçası olarak yazdığı Dobrinja’da Düğün ve William Shakespeare’den Yanlışlıklar Komedisi’ni Pera’nın küçük ama işlevsel sahnesinde seyirci ile buluşturarak tiyatro skalasında varlığından söz ettirmeye başladı. Topluluk daha sonra Nesrin Kazankaya’nın 12 Eylül rejimini ramp ışıklarına getirerek bilim adamının özgür yaratımı ve baskı ikilemini sorgulayan Profesör ve Hulahop adlı oyununu seyirci ile buluşturuyor. Sonra yeniden bir W. Shakespeare klasiği olan Venedik Taciri ile yeni sezonu açarak tarihsel bağlamıyla bugünün politik, iktisadi ve toplumsal ilişkilerine göz atıyor.
Nesrin Kazankaya yazdığı oyunlarla sadece bugünü değil geçmişi ve tarihi olayları da oyun yazarlığında sorunsallaştırarak yaşanmışlıkları nesnel bir gözle yeniden ayrıştırarak bugüne taşıyor. Kazankaya bugünden geçmişe bir yolculuk ve geçmişten bugüne bir söz olarak 6-7 Eylül tarihinde yaşanmış trajik olayları yeniden anımsatan oyunu Şerefe Hatıralar (İstanbul 1955) Pera’nın bugünü ile yüzleştiriyor. Topluluk aynı sezon, Bertolt Brecht’in bazı oyunlarından parçaları birleştirerek bir kolaj yapıyor ve Rahat Yaşamaya Övgü adlı kabare ile faşizmin eşiğinde debelenen Türkiye’nin politik pratiğine bir gönderme yapıyor.
Tiyatro Pera bu oyunlarla sorumluluk sahibi bir repertuar tiyatrosu olduğu gerçeğini pekiştirirken 9. yılında yine Nesrin Kazankaya’nın Türkiye üzerine yazdığı Quintet (Bir Dönüşün Beşlemesi) adlı oyunla yeniden Türkiye Cumhuriyeti tarihini sorguluyor. Topluluk aynı yıl Anton Çehov’un Vanya Dayı adlı oyunu İstanbul Tiyatro Festivali’ne hazırlayarak repertuarına çeşitlilik katıyor.
Tiyatro Pera’nın repertuarındaki kimi oyunlar hâlâ seyirci ile buluşurken topluluk bu sezonda Nesrin Kazankaya’nın metropol insanının açmazları ve savrulmalarını dramatik bir kurgu ile yansıladığı Kazaen (Beyoğlu’nda Çarpışmalar) adlı güncel bir oyunla seyircisine merhaba diyor. Kazaen, Beyoğlu’nda farklı statü ve konumdaki insanların (yazar ve onun ayrılmak üzere olduğu karısı, uyuşturucu bağımlısı genç bir kız, bir fahişe ve onun pezevengi, yanı sıra eylem yapanların yanından geçen ve yanlışlıkla tutuklandığını söyleyen öğrenci bir Kürt kızının bir günlük yaşantısının iç içe geçmiş komik ve dramatik fotoğraflarından oluşuyor. Nesrin Kazankaya’nın aynı zaman da yönettiği oyunda dramaturg olarak Şafak Eruyar görev alırken oyuncu olarak Nesrin Kazankaya Mehmet Aslan, Linda Çandır, Zeynep Özden, İlker Yeğin ve Bahar Karaoğlu görev alıyorlar.
