Yaşam Kaya
İstanbul Devlet Tiyatroları, son zamanlarda kendisine yöneltilen eleştirileri dikkate alarak repertuarını ciddi biçimde değiştirdi. Elli yılı geçmiş oyunların konularıyla içinden geçtiğimiz dünyanın gerçeklerinden kopmuş sanat anlayışı ödenekli tiyatroları esir almışken, İstanbul DT bu durumu yıkan bir anlayışla yeniye adım atıyor. Ve Hep Birlikte Soldan Çıkarlar Kerem Kurdoğlu’nun yazdığı, Celal Kadri Kınoğlu’nun yönettiği yeni çağ Marksizmini yorumlayan bir metin. Kalabalık kadrosuyla, alışılagelmiş ironi kavramını yıkan konusuyla ele almamız gereken oyuna bakalım.
Ve Hep Birlikte Soldan Çıkarlar konusu itibariyle fütürist bir masal! Oyunda Bill Gates, gizlice reenkarnasyon terapilerine katılarak hayatıyla ilgili bazı çatışmaları anlamlaştırmak isterken birden ortalıktan kayboluyor. Devlet Tiyatrosu’nun sahnesi kapitalist medyanın bir stüdyosuna dönüşerek, canlı yayında Bill Gates’in başına gelen olayı aydınlatmaya çalışıyor. ABD, Belçika, Manisa canlı yayınları; CNN, Bloomberg, NBC kanallarıyla kurulan birebir iletişim seyirciyi yaşanılan olayın doğrudan tanığı haline dönüştürüyor. Durum komedisinin oluştuğu anlarda, Microsoft’un sahibi Gates’i Meksika’da yaşayan Zapata’ların kaçırdığı haberi gündeme bomba gibi düşüyor. Gates’in önceki hayatında Karl Marx olduğu, yarattığı yenidünya düzeninin sermaye ve işçi sınıfı açısından zıtlıklar doğuracağı, Marx’ın istediği devrim sürecinin böylelikle gerçekleşeceği tezleri ortalığı kasıp kavururken, Bill Gates için söylentilerin ardı arkası kesilmiyor. Microsoft’un sahibinin artık bir sosyalist olduğu, dünya devrimci güçleriyle beraber hareket ettiği karışık konuyu içinden çıkılmaz bir duruma sürüklüyor. Kapitalist medya konuyu aydınlatmak için çeşitli görüşmeler yapıyor.
Kerem Kurdoğlu, ‘slogan tiyatro’ yapmadan, güncel dünya konjonktürünü de işin içine katarak yeni dönem Marksizmi yorumlayarak (!) sınıf düzleminde tartışmaların yaşanmadığı popüler kültür medyasını kendisine hedef seçiyor.
YENİ DÖNEM MARKSİZM BU DEĞİL!
Kerem Kurdoğlu’nun oyununda özellikle küresel güçlerin oluşturduğu burjuva kültürünün birbiri içinde yaşayacağı çatışmaların devrim sürecini başlatacağı söylemi gerçeği yansıtmıyor. İşçilerin bilinçli bir sınıf olmadığı/olamayacağı iddiası çarpıcı bir iddia olsa da yazarın yanlış algısını bize göstermiş. Oyun esnasında bağlanılan Bağımsız Sosyalistler Blok Milletvekili Hikmet Sonay adlı karakterin söyledikleri bütünüyle anlamsız. Bill Gates, yarattığı kendi dünyasında Marx gibi öncü olacak, dünya işçi sınıfı mücadelesini tersten başlatacak gibi bir durum Marx’a katkı sağlamak yana dursun, Marx’ın anlattıklarının yanından dahi geçmiyor. Engels’in bilinçlenmeden önce fabrika sahibi bir burjuva olması ile Bill Gates arasında kurulan anlamsız benzerlik konunun alt yapısını doldurmuyor. Kapitalizmin yaşadığı şok dalgalarına, dünyada her yerde savaş çıkarma hevesine bakarsak Marx’ın söylediklerinin sapasağlam ayakta durduğunu net biçimde anlarız. Ezilen-ezen çatışması içinde, işçi sınıfının dünyada halen etkili bir güç olduğu, bilinçlenmiş işçi sınıfının dünya politik algısını baştan aşağı değiştireceğini yazar nasıl olur da görmezden gelir? Ayrıca Zapatalar için ‘sınıfsal düzlemde bir hareketlilik değildi’ yargısı neyin nesi oluyor? Büyük toprak sahiplerine karşı köylülerin toplu başkaldırı hareketi olarak başlayan –ki halen sürüyor- daha sonra topluluk ve etnik olarak tanınma sürecine kadar dayanan bir hareket böylesi yorumlarla değerlendirilmemeli!
CELAL KADRİ BAŞARILI BİR İŞ ÇIKARMIŞ
Burjuva kültürünün çivisi çıkmış görüntüsü eşliğinde, oyunun yönetmeni gayet başarılı. Her gün ekranlarda boy gösteren, ama asla dünyanın asıl gerçeğini yansıtmayan kapitalist televizyonlar gösteri boyunca kıyasıya eleştiriliyor. İsmail İncekara, Gülenay Kalkan, Elif Çelikcan sahnede birebir izlediğimiz oyuncular. Ayrıca ekrana yansıyan onlarca oyuncu var. Canlı bağlantılar, politik yorumlar, dış sesler derken oyun interaktif bir çözümleme içinde ilerliyor. İsmail İncekara popüler kültürü temsil eden karakterini iyi bir tempoyla yorumlamış. Gülenay Kalkan, Bill Gates olayını yorumlayan sol görüşe yakın TV eleştirmeninde, ses tonuyla, duruşuyla seyirciyi etkiliyor. Elif Çelikcan heyecanlı teknik destek konumunda iyi iş çıkarmış. Fakat sahnede bazı bölümler gereksiz. Özellikle sosyalist marş çalarken neden sunucu ve ekip elini tek yumruk yapıyor?
Konudaki görsel sunumlar, hazırlanmış videolar oyunun profesyonel bir elden geçtiğini kanıtlıyor. Enver Başar’ın ışık tasarımı konuya uygun biçimde çok renkli. Kostüm ve dekor tasarımı yetersiz. Renk uyumsuzluğu dekoru, kostümü boğmuş.
İstanbul Devlet Tiyatroları ‘Ve Hep Birlikte Soldan Çıkarlar’ oyunuyla yeni dönem dünyaya farklı bir bakış açısı sunuyor. Yanlışlarıyla beraber tek perdelik güzel oyun seyircisini bekliyor. Gösteri İstanbul Üsküdar Stüdyo Sahne’de…
