Asya Okulda, Başak Doğan’ın 2002-2006 yılları arasında üyesi olduğu Eğitim-Sen 2 Nolu Şube Tiyatro Eğitim ve Araştırma biriminde Ömer Faruk Kurhan tarafından uygulanan kolektif oyunlaştırma tekniğinin çocuklarla tiyatro alanına uyarlama çalışmasıdır. 2009-2010 döneminde Sırçasız Tiyatro Rıfat Ilgaz’ın Bacaksız Okulda kitabından yola çıkarak “okulda ilk gün” temasını seçmiştir. Oyunun genel çerçevesini Duygu Özdemir oluşturmuştur. Haftada bir gün üç saat çalışılarak yaklaşık dört ayda oyunun son halini almış ve Orhan Veli İlköğretim okulunda on iki kez sergilenmiştir.
ASYA OKULDA
Önoyun
Oyuncuların bir kısmı sahne önünde sahneden aşağıda yüzleri sahneye dönük olarak oturur. Göçmenleri canlandıran oyuncular sırayla sahneye girer, bir yerde durur, yerden hayali bir yük alır (bavul, çuval, paket…vb) ve geldikleri şehirlerin adlarını söylerler.
Diyarbakır
Tokat
Yozgat
Adana
Malatya
Kars
Sivas
Çorum
Göçmenler: Üşüdüm üşüdüm a benim canım üşüdüm.
Oturanlar: Kürkünü giy kürkünü giy a benim canım kürkünü giy!
Göçmenler: Kürküm yok kürküm yok a benim canım kürküm yok.
Oturanlar:Alsana alsana a benim canım alsana!
Göçmenler: Param yok param yok a benim canım param yok.
Oturanlar: Çalsan çalsana a benim canım çalsana!
Göçmenler: Çalamam çalamam a benim canım çalamam.
Oturanlar: Asarlar biçerler en güzeli seçerler!
Oturanların sesleri giderek artar ve sonunda ayağa kalkıp göçmenlerin olduğu sahneye çıkarlar göçmenler kulise girerler.
Oturanlar sahneye gelir ve bezirganbaşı olurlar.
Göçmenler: Aç kapıyı bezirganbaşı, bezirganbaşı
Bezirganbaşı: Kapı hakkı ne alırsın, ne verirsin?
Göçmenler: Arkamdaki yadigar olsun yadigar olsun
Bezirganbaşı: Bir sıçan, iki sıçan, üçte kapana kısılan. İstanbul mu, İstanbul mu?
Göçmenler: İstanbul
Bezirganbaşı Asya’yı, kardeşi, babası ve annesini alır. Diğer göçmenlere “kapı kapandı” işaretini verir. İstanbul’a giremeyen göçmenler Bezirganbaşı şarkısını söyleyerek geri dönüp kulise girerler.
Sahnedeki bezirganbaşını canlandıran oyuncular dağlılır, kulisteki oyuncular gelir, şarkıya katılır ve sahnedeki oyuncular tuğla olurlar.
1. Bölüm
Asya Bu Evde Büyüyecek Bu Mahallede Okula Gidecek
Asya ve ailesi kulise girer. Yüklerini indirirler.
Anne: Amma da yorulduk. Haydi artık evimizi yapmaya başlayalım.
Hepbirlikte tuğlalardan ev yaparlar içine geçer otururlar.
Aile: Oh.
Evin duvarları seyircilerin içini görebileceği şekilde açılır. Aile yer sofrasında çorba içmektedir.
Kardeş: Çorba çok güzel olmuş baba eline sağlık.
Baba: Nasıl ama? Afiyet olsun.
Asya: Artık bu mahallede mi oturacağız anne?
Anne: Hı hı.
Asya: Ben burada mı okula gideceğim?
Anne: Evet Asya, Orhan Veli diye bir okul varmış seni oraya yazdırırız. Değil mi babası?
Baba : Tabi kızım.
Asya : Ama benim önlüğüm yok ki.
Anne: Haftaya birliktepazara gider alırız.
Kardeş: Ben?
Baba: Sen de gelirsin oğlum.
Kardeş: Oleeey.
Anne: Haydi artık sofrayı toplayıp uyuyalım.
Aile uyur evin duvarları kapanır.
2. Bölüm: Asya Üniforma Giyecek Öğrenci Olacak
Aile uyanır evin kapısını açar çıkarlar kulise girerler. Evi canlandıran oyuncular dağılır pazarcılar olurlar.
Aile pazara gelir tezgahları dolaşır en sonunda okul üniformaları satan tezgaha varırlar.
Üniformacılar: Gel gel gel, En güzel okul üniformaları burda, Orhan Veli, 30 Ağustos, Necatibey geeel vatandaş geeel.
Asya bir üniformayı dener küçük olur, bir üniforma çok büyük olur, en sonunda denediği üniforma tam bedenine göre olur. Asya okul hayallerne dalar, aile ile üniformacılar pazarlık yaparlar. Üniformanın parasını ödeyip geldikleri yöne doğru giderler Asya’yı unuttuklarını farkedip döner hayallere dalmış olan Asya’yı da alır kulise girerler. Pazarcılar labarba yapar. Vokallerini kısarak Okulda mezuniyet hatırası fotoğrafı çektiren öğrenciler olurlar.
3. Bölüm: Asya’ya Babası Okulu Gezdiriyor
Şarkı:
Baba okulu gezdir bana içinde sınıfım olsun
Öğretmenlerim ve arkadaşlarım
Baba: Tabi kızım
Kantin nerede nerede baba?
Tuvalet burası mı acaba?
Ya kaybolursam n’olucak baba?
Baba: Korkma kızım.
Nerede benim sınıfım nerede baba?
Baba: Burası kızım 1-C
Nerede benim sınıfım nerede baba?
Baba: Burası dedim ya kızım 1-C
Öğretmenler odası nerede
Müdürün odası da ne?
Ya kaybolursam n’olucak baba?
Baba: Korkma kızım yanında baban var.
Asya: Baba dondurma alalım mı eve giderken?
Baba: Sonra alırız kızım.
Baba ve Asya çıkarlar. Resimdeki öğrenciler Okulda tören sırasına geçerler.
4. Bölüm: Okulun İlk Günü Asya Hepsi Aynı Giyinmiş Öğrenci Kalabalığından Korkuyor.
Oğrenciler sıra olmuş andımızı okumaktadır. Asya korkmuş bir kenara sinmiştir. Andımız biter öğrenciler Pembe Panter film müziğini akapella olarak söylerler. Asya kaçmaya başlar, saklanacak bir yer arar en sonunda Atatürk büstünün arkasına saklanır. Müdür Okulun açılış konuşmasını yapar. Müdür muavinlerinden birisi müdürün kulağına eğilerek bir şey fısıldar.
Müdür: Çocuklar dinleyin bakalım, birinci kademe aferim çocuklar, ikinci kadame size söylüyorum rahat hazrol! Çocuklar Asya Avrupa diye bir öğrenci kaybolmuş. Kaçıncı sınıf hocam? Birinci sınıfa gidiyormuş. Asya pabucu yarım çık dışarıya oynayalım.
Müdür muavini Asya’yı bulur. Müdüre getirir. Müdür ve müdür muavini Asya’yı soru yağmuruna tutarlar. Asya iyice korkar. Asya kaçar müdür ve müdür muavini Asya’yı kovalarlar en sonunda Asya’yı üstüna balıkağı atarak yakalarlar.
Asya ağlamaya başlar.
Müdür: neden ağlıyorsun güzel kızım bak arkadaşların hiç ağlıyor mu?
Birinci kadame ağlamay başlar ikinci kademeden bir grup onları küçümser, diğerleri ağlayanları teselli etmeye çalışır.
Müdür: Hocam siz bu kızımızla ilgilenin. Siz de susun. İyi dersler.
Öğrenciler: Saa-ğool!
5. Bölüm: Müdür Muavini Asya ile konuşuyor Asya’ya sakinleşmesi için su veriyor Asya da çok sakinleşmek için çok su içiyor.
Öğrenciler yere yarım çember olup otururlar.
Şarkı:
Asya’m su içmiş aman Allah
Suyu da çok içmiş
Suyu da çok içince çişi çook gelmiş aah
Çişi de çook gelmiş
Tuvaleti aramış
Ama bulamamış
O kadar sıkışmış ki
Altına yapmış
Çişşşşşşşş
Altına yapmış
Eyvah eyvaaah Asya
6. Bölüm: Asya’nın imdadına yine müdür yardımcısı yetişiyor ve Asya’yı sınıfına götürüyor.
Müdür Yardımcısı: Öğretmenim öğrencinizi nihayet buldum. İyi dersler.
Öğrenci: Altına yapmııışş.
Öğretmen: Teşekkürler.
Öğrenciler: Sidikli sidikli.
Sırma: Şşşşş! Arkadaşa öööyle denilir? Ayıptır, ha. Ayıp.
Öğretmen: Gel bakalım Asya gel. Sen neden ağladın bu kadar kızım?
Asya: Anne ay, öğretmenim çok korktum.
Öğretmen: Ağlama kızım bak hemen karşıda tuvaletler var kapı açık kalsın yüzünü yıka gel tamam mı?
Anlatıcı: Asya zavallı Asya aylardır beklediği gün geldi çattı, okul açıldı. Annesi mis gibi yıkamıştı önlüğünü, saçlarını bir güzel taramıştı, pazardan haftalar önce alınan ama açılıp kapanmaktan fermuarı bozulan çantasını da tamir etmişti. Babası ilk gün Asya’nın yanında olamayacakları için okulu önceden gezdirmiş Asya’ya C harfini öğretmiş sınıfı 1-C’nin yerini defalarca kez göstermişti. Ama işte işler bazen hep ters gidiyor değil mi? Herkes okula ilk başladığı günü düşünsün. Mutlaka bazı aksilikler olmuştur. Asya’nıki de biraz abartı mı diyorsunuz?
Asya: Gerçek vallahi gerçek hem de devamı var.
Öğrenciler: Eeeee?
Asya: Şimdi ben çıktım sınıftan ama iki tane tuvalet kapısı var şu mu yoksa bu mu? Şu mu Bu mu? Ben girdim bu tarafa. Lavabolar biraz değişik. Bakıyorum bakıyorum musluklar yok. Geri dışrı çıktım sınıf kapısı açık öğretmen bana gülümsüyor. Diğer kapıyı işaret ediyor. Meğer erkekler tuvaletine girmişim.
Öğrenciler: Gülüşürler.
Sırma: Öğretmenim ben gideyim?
Öğretmen: Git Sırma.
Sırma Asya’nın yanına gider öğretmen basit toplama soruları sorar. Sırma ve Asya girerler.
Sırma : Öğretmenim ben geleyim?
Öğretmen: Gel Sırma.
Öğretmen: Şimdi Sırma benim sekiz tane elmam var ben dört tane daha alıyorum. Kaç tane elmam olur?
Sırma parmaklarıyla sayar, kendi parmağı yetmeyince öğretmenin parmağıyla da sayar.
Sırma: On iki.
Öğretmen: Aferim.
Sırma öğretmene sarılır. Giderken de Asya’ya sarılır.
Öğrenciler: Kaç zil kaldı öğretmeniiim?
Öğretmen: Evet çocuklar bugünkü dersimiz bitti Bu akşam erken uyuyun bakın benim kuşlarım var gelir bana haber verirler tamam mı? Neymiş?
Öğrenciler: “Evet çocuklar bugünkü dersimiz bitti Bu akşam erken uyuyun bakın benim kuşlarım var gelir bana haber verirler tamam mı?”
Öğretmen:Aferim.
7. Bölüm: Asya’nın Rüyası Kabusa mı Dönüşüyor?
Asya eve gider erkenden yatar. Ama bir türlü uyuyamaz. Uyuduğunda da kabus görür. Annesi yanına gelir.
Anne: N’oldu Asya?
Asya: Anne ben yarın hasta olacağım, okula gidemeyececeğim.
Anne: Ama baban da ben de işe gideceğiz kızım. Kardeşini de komşuya bırakıyorum zaten.
Asya: Gitmeyin anne.
Anne: Olur kızım sen oku, iş sahibi ol, biz o zaman gitmeyiz tamam mı yavrum. Hani sen okula gitmeyi çok istiyordun?
Asya: İstiyorum.
Anne: Hani okulu çok seviyordun?
Asya: Seviyorum. Hadi kızım gözünü kapa sabah ola hayrola.
Ninni:
Dandini dandini dasdana
Danalar girmiş bostana
Kov bostancı danayı
Yemesizn lahanayı
Uyusun da büyüsün nİnni
Korkusunu yensin ninni
Benim kızım güçlüdür ninni
Gamzeleri üçlüdür ninni.
8. Bölüm: Asya’nın Kahramanı Sırma
Sabah Sırma Asya’yı almaya gelir. Birlikte okula giderler. Sırma okulda herkese oyun oynatır. Dün Asya ile alay edenleri Asya’dan özür dilemeye ikna eder. Öğretmen sınıfa girer.
Öğretmen: Aferim Asya bugün hiç ağlamıyorsun kızım.
Öğrenciler: Aaaaferiiiim Aaaaasyaaaa
Sırma: Arkadaş sevilir, arkadaşımızla oynun oynarız.
Öğretmen: Evet Sırma aferim. Bize bir de şarkı söylemek ister misin? Sırma’nın sesi çok güzeldir çocuklar. Siz mutlu olunca ben de mutlu oldum vallahi. İlk der şarkı söyleyelim mi?
Öğrenciler: EEEVVEEEEEET
Sırma:
Okul bir rüyaydı benim için çokça zaman
Ama sonunda en sonunda geldim inan hocam
Evde iş, yemek, dikiş, bulaşık, kaşık maşık
Fırsat olsa, çalışsam da kafam almaz hocam
Kendimi kendimden çıkarsam sıfır kalmaz bu matematik beni
Güldürüyor hocam
Elde var sınıfım, öğretmenim, arkadaşlar
Hesaplar tutmaz tutmaz hocam
Anlatıcı: Asya okula işte böyle başladı şimdi aradan yıllar yıllar geçti. Asya okula başladığı o ilk günü hiç unutmadı ama en çok ertesi günü anlattı evde. Öğretmenini, Sırma’yı , diğer arkadaşlarını…
Sonoyun
Tüm oyuncular mezuniyet hatıra fotoğrafı olurlar.
Baba okulu gezdir bana içinde sınıfım olsun
Öğretmenlerim ve arkadaşlarım
Baba: Tabi kızım
Kantin nerede nerede baba?
Tuvalet burası mı acaba?
Ya kaybolursam n’olucak baba?
Baba: Korkma kızım.
Nerede benim sınıfım nerede baba?
Baba: Burası kızım 1-C
Nerede benim sınıfım nerede baba?
Baba: Burası dedim ya kızım 1-C
Öğretmenler odası nerede
Müdürün odası da ne?
Ya kaybolursam n’olucak baba?
Baba: Korkma kızım yanında baban var.
Asya: Baba dondurma alalım mı eve giderken?
Baba: Sonra alırız kızım.
