MİMESİS-Söyleşi, Ekim ayında çocuk oyunları sezonu açıldı. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları ise çocuk oyunu sezonunu kasım ayında açacak. Kurumsal Tiyatrolar içinde kendi kadrosu ile yıl içinde oyunlar üreten, projeleri hayata geçiren, çocukların eğitimine yönelik çalışmalarda bulunarak özlediğimiz bir ciddiyetle çocuk tiyatrosuna yaklaşan İBBŞT Çocuk Tiyatrosu Birimi’nin yeni sorumlusu Betül Kızılok Bavli ile birim çalışmaları üzerine söyleştik. Birimin yeterince tanıtımının yapılmadığı düşüncesinden hareket ederek söyleşide birimi ve yeni sezon çalışmalarını konuşmayı hedefledik. Söyleşi 14 Eylül’de Haldun Taner Sahnesi’nde gerçekleştirilmiştir.
Çocuk tiyatrosuna dünyanın hiçbir ülkesinde gereken desteğin ve önemin verilmediği günümüzde İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları Çocuk Tiyatrosu Birimi sorumluluğunu devralmak cesaret isteyen bir iş. Bu ağır sorumlulukta size başarılar dileyerek başlamak istiyorum. Betül Kızılok Bavli kimdir, bu zor görevin üstesinden nasıl gelmeyi planlıyorsunuz? Bize çocuk tiyatrosu ile ilgili çalışmalarınızdan bahseder misiniz?
Ben İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Tiyatro Bölümü mezunuyum. Oyunculuk bölümünde okurken 2.sınıfta İzmir Çocuk Tiyatrosu’nda çocuk oyunlarıyla sahneye çıktım. Okulda eğitim aldığım hocalarım aynı zamanda çocuk tiyatrosunda yönetmenlerim oldu. Daha sonra İBB Şehir Tiyatroları’na geldiğimde ilk girdiğim yer TAL (Tiyatro Araştırma Laboratuarı) oldu. Burada Beklan Algan, Ayla Algan ile çalıştım. Çalışmalar sırasında Beklan Hoca’ya çocuk oyunlarında oynamak istediğimi söyledim. İBB Şehir Tiyatroları’nda sahneye ilk çıkışım da çocuk oyunlarıyla olmuştur. İlk oyunum Aslan Kacar’ın yazıp, yönettiği “Krala Oyun” oldu. 1997’de Ayla Algan beni Neşe Erçetin Atakan ile tanıştırdı ve Çocuk Eğitim Birimi’nde asistan ve eğitmen olarak çalışmaya başladım. Birimdeki çalışmalarım 2008 yılına kadar devam etti. 2005’de Neşe Erçetin Atakan’ın vefatından sonra birimin sorumluluğunu devraldım. 2008 yılında da bu görevi Hasibe Eren’e devrettim. Bu süre içinde çocuk oyunlarında oynamaya devam ettim. İBB Şehir Tiyatroları’nda sahnelenen çocuk oyunlarında çok değerli yönetmen arkadaşlarımla çalıştım: Arslan Kacar, Zuhal Ergen, Neşe Erçetin Atakan, Eftal Gülbudak, Naşit Özcan, Burçetin Zoga. Ayrıca çocuk oyunlarında oynarken oyunculuğa dair de çok şey öğrendim. Aslında oyunculuğun temel taşları çocuk tiyatrosunda yatıyor. Çocuk seyirciyi kavramayı öğrenmek size çok şey kazandırıyor. Çocukları kavrayamazsanız, yetişkini hiç kavrayamazsınız. Çocukların affı yoktur. Ritim duygunuzun, zamanlamanızın çok iyi olması gerekiyor. 300 kadar çocuğu bir oyuna pür dikkat odaklayabilmeniz reji kadar oyuncunun da görevi. Ses ve beden kullanımınızın, kıvraklığınızın çok iyi yapılandırılmış olması gerekir. Kendi adıma çocuk tiyatrosunun çok faydasını gördüm ve halen de görmekteyim…
Bütün bu deneyimleriniz sonucu şimdi İBB Şehir Tiyatroları Çocuk Tiyatrosu Birimi’nin başındasınız.
Bu görev bana ilk teklif edildiğinde gerçekten korktum, hâlâ da korkuyorum. Bunun en önemli nedeni Cumhuriyet’ten eski bir kurumun, çocuk tiyatrosunu ülkemize tanıtan, yerleştiren bir kurumun çocuk oyunlarını seçecek olmak. Bu görevde hatanın olmaması gerekiyor. Çocuk oyunlarında yanlış seçim yapma şansınız yok. Oyunu, yönetmeni seçerken oyuncuları önerirken bu sorumluluğu üstümde hissediyorum.
İBBŞT Çocuk Tiyatrosu Birimi Etkin olarak çalışıyor, bu birimin kurulumundan söz edebilir misiniz? Kurum işleyişi hakkında İBBŞT resmi sayfasından, basın bültenlerinden, medyadan gereken bilgiyi alamıyoruz. Oynanan oyunların dışında bazı bölgelerde çocuklarla çalışmalar yaptığınızı, 23. Nisan Şenliği’ni birimin organize ettiğini biliyoruz ancak kurumun işleyişi hakkında yeterince bilgimiz yok, sizden bu konu hakkında bilgi alabilir miyiz?
İBBŞT’nin genel sanat yönetmeni Ayşe Nil Şamlıoğlu, tiyatromuzun sanat politikasını belirliyor. Çocuk Tiyatrosu Birimi, İBB Şehir Tiyatroları içinde bir alan, tıpkı Genç Tiyatro gibi. Doğal olarak genel sanat yönetmenine bağlı olarak işliyor. Oyunları, yönetmenleri, seçme sorumluluk ve yetkisi tabii ki bana ait. Ama bu İBBŞT Sahne Direktörlüğü ile ortak çalışmayı da beraberinde getiriyor. Daha önceki yıllarda olduğu gibi, oyunları projelendirir ve sunarsınız, bu; onay almanın ötesinde bir bilgilendirmedir. Galiba birim sözcüğünden dolayı bağımsız bir yapı anlaşılıyor. İBB Şehir Tiyatroları’ndan ayrı, bağımsız bir birim değil Çocuk Tiyatrosu. İBBŞT Yönetim Kurulu’ndan yapılan işler için onay gerekiyor. Atölyelerinde dekor ve kostümleri dikiliyor. Ayrıca İBB Şehir Tiyatroları’nda yetişkin oyunlarında oynayan oyuncular da, çocuk oyunlarında oynamakta ve bu oyunlar da Çocuk Tiyatrosu sorumlusu tarafından seçilmekte. Kısacası İBB Şehir Tiyatroları’nın içinde, oradan beslenen, İBBŞT Yönetim Kurulu’ndan onayını alan bir alanız.
Kadrolarınız hakkında bilgi alabilir miyiz?
Şu anda sadece çocuk oyunlarında görevlendirilen 25 kişilik oyuncu kadromuz var. Fakat bu yıl 15 oyuncumuz “Surname 2010” oyununda görev alıyor. Beş oyuncumuz ise “Farklı Olanlar Farklı Gelişenler” projesi kapsamında “Biri Hepsi ya da Hiçbiri” oyununu İSÖM’LE ortak proje olarak çıkarmaktalar. Bunların dışında yetişkin oyunu olacak. “Aşk Halleri” oyununda oynayacaklar. Bu durum onların çocuk tiyatrosu yapmalarına engel değil. Bu oyunlarda oynamak onlara çok şey katacak. Örneğin “Surname 2010” oyununda kuklalar ve maskeler ile çalışmaktalar. Kukla oynatımı, maske kullanımı bir oyuncu için farklı bir çalışma olarak, önemli deneyimler kazandıracak bir süreçtir. Kukla oynatıcılığı oyuncuya başka bir alanın olanaklarını sunar. Bu deneyimin, onlarla yıl içinde ve sonrasında sahneye koymayı planladığımız kukla çocuk oyunlarına bir başlangıç olarak önemli olduğu düşüncesindeyim.
Oyuncular dışında kadrolu çalışanlar var mı birimde?
Çocuk Tiyatrosu alanında işlerin sağlıklı yürüyebilmesi için kendi içimizde tabii ki bir görev dağılımımız var. Bu bizim Çocuk Tiyatrosu’yla ilgili işlerimizi doğru bir şekilde yürütmek için yaptığımız bir görev dağılımı. Sinem Özlek dramaturg, Çiğdem Aydın Çocuk Eğitim Birimi’nde pedagog olarak görev alıyor. Çocuk Eğitim Birimi sorumlumuz Yonca İnal Eğilmezbaş. Bunun haricinde basınla ilgili bağlantılarımız İBB Şehir Tiyatrosu Basın ve Halkla İlişkiler bölümü tarafından yapılmakta.
Birime ait sahnelerden bahsedebilir miyiz?
İBB Şehir Tiyatroları’nda çocuk oyunlarına ve seyircisine özel olarak inşa edilmiş iki sahnemiz var; Kâğıthane Küçük Kemal Çocuk Tiyatrosu Sahnesi ve Gaziosmanpaşa Ferih Egemen Çocuk Tiyatrosu Sahnesi. Her ikisi de çocuk tiyatrosu sahnesidir. Fakat İBB Şehir Tiyatroları’nın diğer sahnelerinde de, Harbiye Muhsin Ertuğrul ve Üsküdar Musahipzade sahneleri hariç olmak üzere çocuk oyunları oynanmaktadır.
Birim aynı zamanda Çocuk Eğitimi alanında uğraşlarını sürdürüyor, çalışmalarınız hakkında bilgi alabilir miyiz?
Çocuk Eğitim Birimi bu yıl 26. yılını tamamlayacak. İlk kez Muhsin Ertuğrul’un direktifiyle Ferih Egemen yönetiminde başlayan çocuk eğitimi çalışmaları, bu alana katkı sunan çok değerli insanlarla devam etti. Gencay Gürün döneminde Neşe Erçetin Atakan’ın çalışmalarıyla birim çalışmaları düzenli hale geldi. Bu yıl Çocuk Eğitim Birimi’nin sorumluluğunu Yonca İnal Eğilmezbaş yürütmekte. Birim geçen sene mezunlarını verdi; bu yıl tekrar Ekim ayı sonunda yapılacak sınavla sekiz, dokuz ve on yaşlarında olan kırk öğrenci alınarak eğitime devam edilecek. Yirmi öğrenci Ümraniye, yirmi öğrenci Kâğıthane Sadabad Sahnesi’nde Pazartesi ve Salı günleri eğitim alacak, İBB Şehir Tiyatroları’nın sanatçıları ve birim oyuncuları bu eğitime destek verecekler.
Çocuk Tiyatrosu Birimi iki yıla yakındır çalışmalarını sürdürüyor. Bu süreç içinde neler yapıldı, nelerin geliştirilmesi gerekiyor, en önemlisi bu süreç birime neleri öğretti?
Çocuk Tiyatrosu sorumluluğuna geldiğimde Aslı İçözü’nün başarıyla tamamladığı atölye çalışmalarıyla karşılaştım. Oyunculara yönelik kukla, Karagöz, clown, oyunculuk atölyelerinden oluşan bu çalışmalar sonucunda çok güzel ürünler çıkarılmış. Hakan Yavaş’ın yönettiği “Kazuu”, clown atölyesi sonucunda seyirci karşısına çıkan özgün bir oyun oldu. Atölye çalışmalarının devamı olan Özgür Atkın ve Ceren Hacımuratoğlu’nun yazdığı “Karagöz ve Balıkçı” gölge oyunu, Seza Güneş’in yazdığı “Cambazhane” kukla oyunu olarak bu sene Çocuk Tiyatrosu’nda izleyeceğimiz oyunlar olacak. Bu atölyelerin yanı sıra oyuncularımızın şan ve ses kullanımını geliştirmeleri konusunda atölye çalışmaları yapmayı hedeflemekteyiz. Çocuk Tiyatrosu’nda beden kullanımı çok önemli olduğundan bu konuda da eğitimleri sürdürmeyi düşünüyoruz.
Geçen yıl birimde bebekler için de tiyatro deneyimi yaşandı. Bunda amaç 0-3 ve 3-6 yaş çocukları için tiyatro yapmaktı ancak bu yıl Bebeklere Tiyatro Projesi’ne bir süre ara vererek, Çocuk Tiyatrosu’nda kukla ve gölge konusunda deneyimler yaşayarak alanları genişletme ve kalıcı kılma çabasındayız. Ayrıca büyük prodüksiyonlu bir çocuk müzikali Ayşenil Şamlıoğlu ile en büyük hayalimiz ve çalışmamız…
Yeni sezon çalışmalarınızdan bahsedebilir misiniz?
Kasım ayında geçen sezon oynanan oyunlarımızla sezona merhaba diyeceğiz. Yeni oyunlar izleyiciyle buluştukça geçen sezonun oyunlarını tekrar değerlendireceğiz. Özgür Atkın’ın yöneteceği “Karagöz Balıkçı” ve Seza Güneş’in yöneteceği “Cambazhane”, Aziz Nesin’in yazdığı Haşmet Zeybek’in sahneye koyacağı “Pırtlatan Bal”, Hakan Yavaş’ın yöneteceği “Pinokyo” sezon içinde sahnelenecek yeni oyunlarımızdan bazıları. Üzerinde çalıştığımız, Repertuar Kurulu’na hazırladığımız çalışmalarımız bulunmakta.
23 Nisan Çocuk Şenliği’nin bu yıl 27.si düzenlenecek. İki yıldır uluslararası olarak düzenlenen şenliğin iki yıl ulusal, bir yıl uluslararası olması düşünülmekte. Çocuk Eğitim Birimi bu sene Kağıthane Sadabad ve Ümraniye sahnelerinde eğitim programına yeni katacağı 8, 9, 10 yaş çocuklarımızla çalışmalarına devam edecek. “Farklı Olanlar Farklı Gelişenler” projesi kapsamında Yonca İnal Eğilmezbaş “Biri Hepsi Ya da Hiçbiri” oyununu İSÖM (İstanbul Özürlüler Merkezi) ile çalışarak sahneye koyacak. İSÖM engelli çocukların eğitim aldığı bir merkez. Bu merkezden gelen eğitimci ve tiyatroya eğilimli engelli çocuklarımızla, çocuk tiyatrosu alanında çalışan beş oyuncu arkadaşımızın provaları devam etmekte. Oyunun Kasım ayı başında özel gösterimle sahnelerimizde olmasını planlanmaktayız.
Kâğıthane Sadabad, Ümraniye ve Gaziosmanpaşa sahnelerinde ebeveynlere yönelik seminerler düzenlemeyi düşünüyoruz. Konusunda uzman kişilerin anne ve babayı ilgilendirecek, onların sorunlarına çözüm olabilecek konular üzerine on beş günde bir düzenlenecek seminerlerle eğitim verilmesini planlıyoruz. Biz çocuğa sadece oyun süresince yaklaşabiliyoruz. Oysa çocuğu elinden tutup tiyatroya getiren, çocuğu yetiştiren anne, babadır. Çocuklarıyla beraber ilk kez çocuk tiyatrosu izleyen veliler olabiliyor. Anne babanın çocuğuna ilişkin yaşadığı sorunlar, yaklaşım problemleri, çocuğun dönemsel sorunları, okul, arkadaşlık ve sınav stresi gibi konularda nasıl baş edeceği, çözüm ve önerilerin paylaşılacağı uzman doktorların katılımıyla oluşturulacak bir seminerler dizisiyle sunumu amaçlanıyor. Kısacası çocuk tiyatrosu alanı geniş ve önemli bir alan bunu sadece çocukla sınırlamayıp, aileyi de içine alacak şekilde İstanbul şehrinin tiyatrosu olarak planlama yapmak durumundayız.
İBBŞT Çocuk Tiyatrosu Birimi’nin çalışmaları hakkında bilgilendirdiğiniz için teşekkür ediyoruz. Çocuk tiyatrosuyla ilgilenmek zor ve sorumluluk isteyen bir görevdir. Bu görevde başarılı olmanızı ve İBBŞT’de nitelikli oyunlar seyredebilmek dileğiyle yeni görevinizde başarılar diliyoruz tekrar.
Teşekkürler.
Ceren Okur / MİMESİS
