30 Nisan 2006, Çeviri: Burak Akyunak
http://www.iranian.com/Arts/2006/April/Maids/index.html
Ülkemde, Fransız yazar, şair ve siyaseten aktif bir figür olan Genet hakkında bir şeyler öğrenme şansına 6 yıl önce, başkentin en büyük kültür merkezlerinden biri olan Tahran Belediye Sarayı’nda The Maids-Les Bonnes (Hizmetçiler) oyunundaki “Madam” rolünü oynamaya çalışırken eriştim.
Hikayemiz yönetmen bir arkadaşımla birlikte oyunun erişilebilen tek Farsça metnini anlamaya ve o dönemdeki çevirmenin affına sığınarak söylemem gerekir ki, daha teatral bir hale dönüştürmeye çalışmamızla başladı. Sonrasında bize katılan iki aktrisle birlikte 6 ay boyunca oyunu prova ettik.
O dönemde bu muhteşem ama bir o kadar karmaşık absürdü İran’da sahnelemeyi düşünen ilk gruptuk. Ne var ki bu çabamızın karşılığını alamadık. Toplumda hüküm süren kurallar sebebiyle metne büyük bir sansür uygulamak gerekiyordu ve yönetmen arkadaşım ise bir oyunun ve yazarının orijinal niyetlerine tamamen sadık kalmak, aksi halde oyunu akıldan çıkarmak gerektiğini şiddetle savunuyordu.
Hizmetçiler bir yıl sonra farklı iki grup ve yönetmen tarafından sahneye kondu. Mesaj yerine ulaştı, ama bizim düşündüğümüzden farklı bir şekilde.
Ancak biz vazgeçmedik ve metni o dönemde ulaşılması çok zor olan İngilizce ve Fransızca asıllarından bir kez daha çevirmeye karar verdik. Fransızca metni edinmek için, Paris’e gidip gelecek olan bir arkadaşımızdan yardım istedik. Olabildiğince hatasız olmak için ikisini karşılaştırmamız gerekiyordu. Altı ay sonra Farsça metin basılmaya hazırdı. Çalışmamızı şehirdeki tüm yayınevlerine sunmamıza rağmen, editör ve çevirmen olarak ilk çalışmamız olduğu için uğraşlarımız sonuç vermedi.
Kitabı bastırmak ve bir yayınevine masrafları üstlendirmek bizim hayal ettiğimizden çok daha zordu; özellikle de bir süre sonra aynı kitabın ünlü çevirmenler tarafından tercüme edilmiş birkaç baskısını bulduktan sonra. Peki vazgeçtik mi? Tabi ki hayır! Savaşmadan vazgeçme derler ya, biz de öyle yaptık.
Bu olağanüstü ve bana göre harikulade figürün hayatı ve çalışmaları hakkında daha fazla bilgi edinme arzusu bizi onun ve çalışmalarının hakkında ne varsa kitaba eklememiz için kışkırttı. Öyle ki sonuçta kitap kendini aştı ve ülkemde sürekli olarak kendilerine sunulan minik imkânlarla mücadele eden drama ve oyunculuk öğrencilerine seslenen tek kitap oldu. Bu sefer ilgili görünen bir yayıncıyla sözleşme imzalamak zorunda bile kaldık.
Bir yıl sonra kitap, İslam’a uygun olmayan öğeler içermesi nedeniyle Kültür ve İslami Rehberlik Bakanlığı’nda takılıp kaldı. Bu öğelere bir örnek olarak Jean Genet’nin Playboy’la yaptığı ünlü röportaj verilebilir.
Sonuç olarak, kitabımızı kendimiz yayınlamak istemediğimizden, bu kitabı içeride bastırmak fikrinden tamamen vazgeçtik. İşte burada, bana ve çok sayıda İranlı öğrenci ve okuyucuya Jean Genet’yi Farsçada öğrenme şansını artırmamız için yardım edecek birilerini arıyorum.
Eğer aklına bir fikir gelen olursa, lütfen beni e-mail ile haberdar etsin: info@nazaninmalekan.com
