P.A.R.T.S. İstanbul turnesi[1] sayesinde genç koreograf Daniel Linehan’ın [2] iki gösterisini izleme fırsatı buldum. Her iki gösterisinde de etkileyici olan genç koreografın kendi dans pratiği ile girdiği tartışmayı sahneye taşımasıydı.
“Hiçbir Şey Hakkında Değil”
İlk defa 2007’da sahnelenenen bu tek kişilik performansında Daniel Linehan bir tür özeleştiri yapıyor. Gösteri esnasında küçük bir alanda dönerken, seyirciye yazdığı mektubu okuyor. Böylece belli kaygılarla bir gösteri hazırlama amacıyla korografiye başladığını anlıyoruz. Ancak hazırladığı bir gösteriyi sergilediğinde amaçladığının seyirciye aktarılamadığını farkediyor ve bir çıkmaza girdiğini farkediyor. Gösterinin “politik” yanını güçlendirmek için gösteriyi seyretmeye gelen seyircileri gösteri sonrası bir imza kampanyasına davet etmeyi düşünüyor ve ediyor, ancak bunu da yeterli bulmuyor, yapıştırma olduğunu kabul ediyor. 30 dakikalık gösteri boyunca, kitaplarla çevrili 2 metre çapında bir daire içinde farklı hızlarda ve kendini yıpratacak bir şekilde hatta obsessif denebilecek şekilde hiç durmadan dönüyor, sürekli sesler çıkararak, konuşarak; kişisel meseleleri, dünya meseleri, çevre sorunu gibi anlatmak istediğinden ama anlatamadığından bahsediyor. Aslında hiç bir şeyi didaktik bir şekilde anlatmak istemediğini de belirtiyor. Kendi iç tartışmasını ve çatışmalarını seyirci ile paylaşıyor. Yoğun fiziksel aktivitesinin verdiği bitkinlikle gösterinin sonuna geldiğinde dansçının kendi derdini anlatmak için mevcut formların yeterli olmadığı çarpıcı bir şekilde seyirciye geçiyor.
“Üçlü İçin Montaj”
Bu gösteride Daniel Linehan’ın daha eski tarihli “Not about everything”gösterisindeki çelişkisini aşmaya yönelik ipuçlarını görüyoruz. Salka Ardal Rosengren ile beraber icra edilen gösteri üç episottan oluşuyor. Birinci bölümde dansçıların tek tek ya da beraberce ard arda pozlardan oluşan bir hareket serisini seyrediyoruz. Ara sıra el sallama, işaret etme gibi gündelik pozların da olduğu bu seri ritmik bir akış dışında bir anlam ifade etmiyor. Ancak hemen sonrasında dansçılar kenara çekilerek arkadaki ekrana bakıyorlar ve bir slayt gösterisi seyrediyoruz. Jim Morrison, Nixon, Gandi, Einstein, Churchill, Chaplin, Yoko Ono, bir bebek, savaşta vurulan asker, iki köylü, erotik bir filmden sahne, Tesla, eylemci, Marilyn Monroe, sporcular, Nureyev, bir doktor, Isodora Duncan ve daha bir çok fotoğraf ile biraz önceki hareket serisini çok farklı bir şekilde kah gülerek kah acıyarak kah utanarak yeniden seyrediyoruz. İkinci bölümde dansçılar ve slayt gösterisi içi içe geçiyor. Dansçı pozu gösteriyor ardından ekranda pozun esinlenildiği fotoğraf gösteriliyor, böylece seyirci bir tür tahmin oyununa davet ediliyor. Jestlerin ancak bir bağlam içinde anlam kazandığı net bir şekilde gösteriliyor. Hatıralar isimli son bölümde yine ilk baştakine benzer şekilde pozlardan oluşan bir seri ard arda icra ediliyor. Bu sefer fotoğraflar gösterilmiyor, pozlara ve hareket serisine anlam yüklenmesi seyircinin inisiyatifine bırakılıyor. Serinin her tekrarında bazı pozlarda farklılaşmalar ve “anlam kaymaları” gerçekleşiyor ve başlangıçtaki agresif akış yerini daha sempatik bir akışa bırakıyor.
Çağdaş dansta seyirciyle kurulan ilişkinin sorunsallaştırılması, tartışma eksenlerinin ortaya konması, bu sorunları aşmaya yönelik ipuçlarını barındırması ve daha da önemlisi bu konuları çağdaş dans sahnesinin gündemine sokması açısından Daniel Linehan’ın bu iki gösterisini değerli buluyorum.
[1]Anna Teresa De Keersmaeker’in kurucusu ve yöneticisi olduğu P.A.R.T.S (Performing Arts Research and Training Studios) Belçika’da eğitim veren ünlü bir çağdaş dans okuludur. 5 kıtadan ve 12 farklı ülkeden 24 dansçı ve koreograf İstanbul’da 11 gösteri sergilediler. P.A.R.T.S.’ın İstanbul turnesi, İBB Şehir Tiyatroları ve Bimeras|iDANS’ın işbirliğiyle ve Avrupa Birliği Kültür Programı’nın DÉPARTS projesi desteğiyle gerçekleştirildi. Daha detaylı bilgi için bakınız:
http://www.bgst.org/dans/arastirma.asp?id=3&bn=1&righthtml=partsyeniler-bk
http://idansfestival.blogspot.com/2010/05/cagdas-dansn-yeni-nesli-istanbulda.html
[2] Daniel Linehan biyografisi için:
