Nedim Buğral
Tiyatro Boğaziçi gençler için takdire değer işler üretmeye devam ediyor. Aşağıdaki yazı da ekibin yeni sahnemizde (Şahinkaya Büyük Sahne) tüm ortaokul öğrencilerimize sahnelediği oyunları üzerine yapılmış değerlendirme çalışmasının notlarıdır. Bu çalışma biri beşinci sınıf diğeri de altıncı sınıf olmak üzere iki farklı grupta, kırk dakikalık drama dersleri içinde gerçekleşmiştir. Uygulama okulumuz ortaokul öğrencilerinin drama derslerine ve tiyatro kulüplerine giren Esra Güneş ile birlikte yapılmıştır. Uygulama notlarının sonunda drama eğitmeni Esra Güneş’in oyuna ve uygulamaya dair görüşleri de yer almaktadır.
Aşağıdaki değerlendirme okulumuz 5A sınıfı öğrencileri ile gerçekleştirilmiştir. Öğrencilerimizin tamamı halen drama dersi görmekte, bir kısmı da kulüp etkinliği olarak tiyatro yapmaktadır.
Birinci Yönerge: “Lorca’nın Acıklı Güldürüsü” adlı oyundan aklınızda kalan ilk şeyi bedeninizle ifade ediniz.
Kahve sahnesi, ‘asılma’ son sahnede yürürken, ailesinden ayrılırken, babası sigara içerken, gemi sürerken, salyangozla evlenmek istemesi, gemiye binerken, kız kaçırma, kızın dikiş dikmesi, uzun masada salonda insanlarla oturuyor, en son fotoğrafta eli havada dururken, arı benim yıldızımı yükseltmeye geliyor, bu ülkeyi terk etmediğini söyleyen Federico, Federico tutuklanırken.
İkinci Yönerge: Oyunla ilgili aklımıza gelen ikinci şeyi 2 kişi birleşerek yine bedeninizle ifade ediniz.
Cimri ile zengin kızın pazarlığı, gelin ve sevgilisi at üstündeyken, Hıristiyanlarla Müslümanların birbirine çiçek verdiği sahne, uzaktan öpücük verdikleri sahne, dadının hikayesini anlatması, sanatçı masası, kaçan gelinle damat kovalanırken, balkondan sevgiline el salalarken, Federicoya lanet okuyan Hıristiyanlar.
Üçüncü yönerge: Tüm gruptan çember oluşturmasını istedik. Lider çemberin merkezine gider ve “Lorca kimdir?” diye sorar. Her cevap verecek olan da aynı merkez noktaya gelir. Birden fazla gelen olursa ortaya çıkanlar yerlerine döner ve içlerinden biri ortaya gelerek yanıt verir.
Lorca kimdir? (tekrarlanarak sorulur)
Tiyatrocu şair, devletin nefret ettiği biri, krala karşı bir cumhuriyetçi, çok vatansever, iyi kalpli, Çingenelere saygı gösteren biri, doğa ile ilgili hikayeleri seven ve anlatan, gördükleri ile ilgili şiirler yazan, tiyatro ve şiirleri seven, çeşitli yerlerde tiyatro yapan biri.
Dördüncü yönerge: Öğrenciler iki gruba ayrılır. A grubu öğrenciler gazeteci rolü ile, B grubu tiyatro eleştirmeni rolündeki öğrencilere aşağıdaki sorunun etrafında bir röportaj çalışması yapılır.
Bu oyun ile ilgili görüşleriniz nelerdir?
-Fedorico’nun hayatını öğrendik. Onun hayatı zerine baskı yapıldığı için seçilmiş. Onun ölümünün sebebi vatan haini sanılmasıdır.
-Bu oyunda anlatılmak istenen Federico’nun hayatıdır. Zor ve acıklı geçen bir hayatı olmuştur. Vatansever cumhuriyetçi, adil şiir ve tiyatro seven biridir. Lorca’nın sevdiği oyuncak kukladır.
-Bir anıyı gerçekleştirmeye çalışmışlar. Geçmişte olan şeyleri canlandırmaları çok hoşuma gitti. Canlandırmalar gayet güzel ve hatasızdı. Bazı yerler kısaltılabilir. Bence güzel bir oyundu. Bu grubun oyunlarını tekrar izlemek isterdim çünkü güzel oynuyorlar.
-Oyun güzeldi. Bazı eksikleri vardı. Bazen elleri görünüyordu. Güzel yanları ise akıcı ve yüksek sesle konuşmaları. Mimikleri çok güzeldi vs. lorca İspanyol olduğu için bazı kelimeleri İspanyolca kullandılar. Onları anlayamadım. Bu gösteriyi izledikten sonra Lorca hakkında bilgi aldım. Eskiden insanların nasıl davrandığı ve nasıl davranması gerektiğini anladım. Bence Lorca’yı kimin oynayacağı önemli değil ama yine de erkeği güzel oynadılar. Kafam biraz karıştı. Çünkü herkes birçok roldeydi.
-Bu oyun Lorca’nın hayatını ve hayatındaki sanatsal değerleri anlatıyordu. Ben çok beğendim. Lorca’nın hayatı çok güzel vurgulanmış. Hayatından kesitler gösterilmesi harika fikir. Böylece Lorca’nın iç dünyasını ve düşüncelerini öğreniyoruz. En çok öldürülmeye götürülürken karıncanın söylediği şeyleri söylemesi hoşuma gitti. Lorca’yı çok haklı buluyorum.
-Lorca’nın hayatı hakkında önemli şeyler mesela nasıl idam edildiği, halkın onu sevmemeye başlaması, şiirleri acıklı olayları anlatıldı.
Lorca’nın hayatında sizi en çok etkileyen şey nedir?
-Lorca’yı kızın oynaması, aynı kişinin farklı rollerde oynaması, arka fonlar, arka slaytlar, fosforlu malzemeler, oyuncuların üniversitede olması(?)
– İdam edilmesi ve şiirlerinin güzel olması
-Acıklı hayatına rağmen mutlu olması, adil olması vatansever olması
-Hem iyi hem de öğretici. Aşırı uzun değil normal süredeydi.
-Ailesinden ayrılışı, iyi kalpliği vatansever olması.
-cumhuriyetçi olduğu ve Çingeneleri savunduğu için halkın onu vatan haini görüp idam etmesi.
(Öğrencilerin ifadelerinde düzeltme yapılmamıştır.)
Aşağıdaki değerlendirme okulumuz 6B sınıfı öğrencileri ile gerçekleştirilmiştir. Öğrencilerimizin tamamı halen drama dersi görmekte, bir kısmı da kulüp etkinliği olarak tiyatro yapmaktadır.
Birinci Yönerge: “Lorca’nın Acıklı Güldürüsü” adlı oyundan aklınızda kalan ilk şeyi bedeninizle ifade ediniz.
Gebe, komutan, berber, salyangozla sanat, berber, Kanlı Düğün’de olan aptal, gemi, komutan, çorba içen yaşlı, gemici, Federico,2 sevgili dansı, Don Cristobita’nın Acıklı Güldürüsü’ndeki Rosita (ben daha önce oyununu oynamıştım), Salvador Dali, Lorca’nın kuklası kız, gemi, Lorca hapse giderken.
İkinci Yönerge: Oyunla ilgili aklımıza gelen ikinci şeyi 2 kişi birleşerek yine bedeninizle ifade ediniz.
Lorca’nın kuklası, baba ile çirkin adamın anlaşma sahnesi, oyun sonu savaşan iki adam, gemi tayfası yaşlı kocasını anlatırken, dedikodu dinleyen komşular, Lorca üniversiteye giderken ailesinin onu uğurlaması, berber sahnesi, Lorca’nın kuklalarının geminin ekonomik olarak mı gerçekten battı dediği yer, çamaşırcı kadınlar.
Üçüncü yönerge: Üç kişi birleşerek söylenenlerden farklı üçüncü şeyin heykelini oluşturuyoruz.
Hapise götürülenler, askerlerin masası, baştaki dört kukla, Federico etrafındaki çiçeklerle konuşurken, Kanlı Düğün’de savaşan kötü ve iyi.
Dördüncü yönerge: Tüm gruptan çember oluşturmasını istedik. Lider çemberin merkezine gider ve “Lorca kimdir?” diye sorar. Her cevap verecek olan da aynı merkez noktaya gelir. Birden fazla gelen olursa ortaya çıkanlar yerlerine döner ve içlerinden biri ortaya gelerek yanıt verir.
Lorca kimdir?
Şairdir, hayal gücü sınırsız bir şairdir, Fransızdır (Bütün gruptan düzeltme hayır İspanyol), Tiyatrocudur, Kanlı Düğün adlı oyunun yazarıdır. Vatan hainliği ile suçlanmıştır, sanat için ölendir, kuklaları sevendir, bir neden olmadan hapse atılandır, kimsenin bilmediği bir yere gömülendir, oyunun ana kahramanıdır, erkektir.
Lorca neler yapmıştır?
Bütün baskılara rağmen tiyatro yapmıştır. Özgürlüğü savunmuştur, çok şiir yazmıştır, bir tiyatroda elektrik kesilince rahip olmuştur, ailesinin desteği ile şiir kitabını yazmıştır, tiyatroda başrol oynamıştır, kukla oyunları oynamıştır, baskılar yüzünden şehrinden ayrılmak zorunda kalmış biridir.
Lorca Eserlerinde hangi konular işlenmiştir?
Özgürlük, aşk hikayesi, çevresindeki sorunlar, Granada’ki Çingeneler, para karşılığı kız evlendirilmesi.
Beşinci yönerge: Öğrenciler iki gruba ayrılır. A grubu öğrenciler gazeteci rolü ile, B grubu tiyatro eleştirmeni rolündeki öğrencilere aşağıdaki sorunun etrafında bir röportaj çalışması yapılır.
Tiyatro Boğaziçi niye bu oyunu sahneleme gereği hissetmiştir?
-Çünkü yazılan bu oyunun her yaşta insan için faydalı olduğunu ve herkesin ders çıkaracağını düşünüyorum.
– Gençler için sanat bir dünyadır ya da dudağında duran bir purodur. İçine çektikçe eğlence verir. Sanat eğer dozu kaçarsa bir anda zehre dönüşür. Çünkü gençler hep farklı şeyler ararlar. Bu gösteriyi seçme nedenleri, hem hüzün hem acı hem de bütün duyguları katan bir gösteri. Bu yüzden bu oyun seçilmiştir. Ve umarım gençlerimiz böyle oyunlar seçer.
-Çünkü gençlerimizin hayatına hitap ediyor. Farklı dersler çıkarmasını sağlıyor. Dünyaca inli yazar, şair vb. önemli insanları tanımamızı sağlıyor.
– Genel kültürümüzü geliştirmek ve tiyatrocularımızı unutmamak adına oynanmış bir oyun. Güzel bir oyun ama daha fazla sahnesi olabilirdi. Bu tiyatronun tiyatro dağarcığının geliştirdiğini düşünüyorum.
– Gençleri sanata iten çok güzel bir oyun. Bu yüzden tavsiye ediyorum. Özellikle şair olmak isteyen gençlere.
– Oyunu çok güzel buldum. Çünkü bütün insanlar birden fazla rolü becerebilmiş. Ama ben biyografileri sevmem. Biyografiler bana babaannemi hatırlatır. Bence prodüksiyon dekorlar çok güzeli.
-Federico’nun hayatını hem eğlenceli hem eğitici bir biçimde anlatmışlar. Bazı şeyler hayatın gerçekleridir. Fazla tiyatrocu olmadığı için bu mümkün bir şeydir.
-Bence Lorca’nın seçilme nedeni hayal gücü sınırsız olan bağımsızlık için savaşan şair ve tiyatro olmasıdır. Şiirlerini yazarken çevresindeki sorunları ele alıyordu. Lirca’nın yaşadığı yerde beni en çok Çingeneler etkiledi.
Lorca’nın hayatıyla ilgili sizi en çok ne etkiledi? Yaşadığı yer nasıl?
-Yaşadığı ülkedeki Çingeneler
-Lorca’nın özgüveninin hiç düşürmemesi, hiç pes etmemesi, bazı kararları alırken sevdiklerinle tanışması, her şeye olumlu bakması, her şeye rağmen çok iyi yürekli olması.
-Genç yaşta hapse atılması.
– Haksızlıklara boyun eğmemesi. Yaşadığı yer çok tatlı bir yer. İnsanları çok iyi.
– Boşu boşuna hapise gitmesi. Çünkü bunu hakemiyor.
-Annesinin babasının ona karşı duydukları güven, sürekli Lorca’nın arkasında olması beni etkiledi. Yaşadığı yerde çok çingene olması, dedikodu yapılması beni etkiledi.
-Ben en etkili yanı kendine güvenmesi. Şiirleriyle birçok insanı hayran bırakması, suçsuz yere hapis yatması. Salyangozu konuşturması, kendine arkadaş edindirmesi benim çok hoşuma gitti.
-Lorca ne pahasına olura olsun çalıştı çalıştı çalıştı. Ama sonra bazı şeylerden vagemek zorunda kaldı. Lorca bunun yanında tiyatrocu ve sairdi. Çingenelere yazdığı şiir yüzünden ismi daha da kötülendi ve hapse girip kayboldu. Sonra Çingeneler olup köpeklerle beraber çıktı, köpekler ona büyükannesini hatırlatıyordu.
– Dürüst olması, eşitsizliği kabullenmemesi, özgürlüğü istemesi.
(Çocukların ifadelerinde herhangi bir müdahale yapılmamıştır.)
“Tiyatro Boğaziçi gençler için yaptığı bu değerli seride; tiyatroyu ve tiyatronun önemli köşe taşlarını tiyatronun kendisiyle anlatmayı tercih etmekte. Bunu yaparken de kendi duruşlarınıve estetik becerilerini oyunlarının içine beceriyle katmaktalar. Öğrencilerimizin böyle güzel bir oyunu izlemiş olması onların eğitmeni olarak bizim için de memnuniyet verici. Görülen değerlendirme çalışması, oyun bitiminde yaptığımız ufak sohbetler bu görüşümü desteklemekte.
“Lorca’nın Acıklı Güldürüsü” ile orta okul öğrencilerimizin nerdeyse tamamı Lorca’nıntiyatrocu ve şair kimliğini (diğer vasıflarını hatırlayamadılar), özgürlük mücadelesini ve sanata uygulanan baskının Lorca’ya olan olumsuz etkilerini fark etmiş durumda. “Kanlı Düğün” Lorca’nın en çok hatırlanan oyunu olmakla birlikte, İspanya doğumlu olduğu yine en çok hatırlanan bilgilerden.
Öğrencilerimiz genel olarak eğlendiklerini dile getirdi. Öğrencilerimizin bir kısmı ise oyunun tarihsel kısımlarının ağır geldiğini dile getirdi. Yapılan değerlendirmelerde oyunda değinilen İspanya İç Savaşı, Kadın Hakları vs. ile ilgili geri bildirim almadık. Ancak baskıcı bir yapının varlığı fark edilmiş durumda. Bu durumu oldukça olumlu bulmaktayım.
Gençlere yönelik olmasına rağmen, her kesime hitap edebilen bir oyun olması, oyunun bazı kesimlerinin yetişkinlere uygun olmasına bağlıyorum. Bir saatlik bir oyun sonunda Lorca hakkında öğrencilerin edindiği bilgilerin, özgürlük ve baskı üzerine düşündüklerini gösteren geri bildirimlerin oyunun yaş grubu için gerekli kazanımı verdiği görüşündeyim. “ ESRA GÜNEŞ
