Mimesis Çeviri / Çin’deki oto sansürü ve dünyayı değiştirmek isteyen sanatçılar, Liz Lochhead ile aynı fikirde değiller.
Guardian. 21 Ağustos 2013, Çeviri: Elif Karaman
Capcanlı… “How to Occupy Oil Rig.”de Kathryn Beaumont, Jack Bennett ve Daniel Bye. Fotoğraf: Gurdian’dan Murdo Macleod
Sadece Eylem Değil, Eylemlilik
İcat edildiğinde baskı makinesini ilk kez gören iki sanatçı hakkında bir hikaye vardır. Makinenin neler yapabileceğini anladıklarında ikisi de makinenin çalışmasını ağzı açık izler. Biri, makineyi güzel bir şey yapmak için kullanmak istediğini söyler. Diğeri, onu dünyayı değiştirmek için kullanacağını belirtir.
Daniel Bye’ın canlı ve şen şakrak – neredeyse “The Price of Everything” adlı muhteşem oyuna eşlik eden bir eser olarak izlenen- oyunu “How to Occupy an Oil Rig” hem güzel hem de dünyayı değiştirmek istiyor. Bu yıl Edinburg’daki diğer çalışmalar gibi, hükümetlerin, petrol şirketlerinin, çok uluslu şirketlerin ve bankerlerin kar etmeyi insanlardan daha önemli görmesine rağmen çaresizce beklemek zorunda olmadığımızı, dünyayı değiştirmeye her birimizin bir katkısının olabileceğini gösteren sakin bir optimizm ve yeni bir ruh aşılıyor.
Kendi dijital çağımızda ortaya çıkan büyük kültürel değişimler gazeteciler ve okurlar arasındaki ilişkiyi ve aynı zamanda üretenler ve izleyenler arasındaki ilişkiyi öyle değiştirdi ki artık okuyucular ve izleyiciler sadece pasif tüketici ya da seyirci değiller. Bu ayrıca sanatçıların nasıl, nerede ve neden iş yaptığını ve fikirlerin bu işler içinden nasıl aktarıldığını da etkiliyor. Burnunuzun dibinde çivi çakarak seyirci toplayabileceğiniz Fringe [alternatif tiyatro festivalleri]artık çok geride kaldı.
Evet, burada hala görünürlük kazanmak isteyen ve gelecek sene için turne ayarlamaya çalışan pek çok yeni topluluk var. Fakat, “Bye” gibi sınırları zorlamaya kararlı ve tiyatronun önümüzdeki on yıl içinde herhangi bir geçerliliği olacaksa, eğlenceden daha fazlasını yapması gerektiğini bilenlerin sayısı da artıyor. Belki de bu Fringe sanat ve aktivizmin gerçekten karşılamaya ve bir etki yaratmaya başladığı an olarak hatırlanacak.
Diğerleri Kükrerken Çinliler Fısıldıyor
Fringe’de sanatçılar daha fazlasını yapıyor. Fakat eğer sanatta politikadan kasten kaçmaya çalıştığınızda neler olduğuna dair kanıt istiyorsanız, Uluslararası Festivalin bir parçası olan Beijing Peoples Art Theater’ın Coriolanus Trajedisi’ni Playhouse’ta izlemekten öteye gitmeye gerek yok. Sonunda karşınıza çıkan tek şey boş bir görüntü. Prodüksiyon, oto sansürün sanatsal sesi zar zor duyulabilen bir fısıltıya çevirdiği gerçeğini saklamaya çalışırcasına gürültülü. Neyseki Fringe insan hakları konusunda gerçekten sözcü olma yönünde kendini geliştirmiş. Bu yılın Uluslararası Af ifade özgürlüğü ödülünün son derece güçlü son listesi de bunu kanıtlıyor.
Listeye giren yedi gösteri; akışı hüzünlü biten “Ban This Filth!”, Hill Street’te “Fionnuala”, Traverse’de “Grounded”, Summerhall’da “HeLa”, Assembly Mound’da “Nirbhaya”, “Our Glass House” (Summerhall aracılığıyla) ve “The Radicalisation of Bradley Manning” (Pleasance aracılığıyla). Bu listede boş bir görüntüye sahip olan, sanatsal itibar ve güce sahip olmayan ya da bunu kışkırtmayan tek bir gösteri bile yok.
Seninki Bir Utanç Değil
İskoçyalı şair ve oyun yazarı Liz Lochhead, Ulusal İskoçya Tiyatrosu’nun uluslar arası festivale katılımını – David Harrower’ın 2008’de 365, Kaledonya’nın 2010’da – “alçak utanç” olarak değerlendiriyor. Bunlar tiyatronun en iyi zamanları değil elbette, fakat bu Ulusal İskoçya Tiyatrosu’nun uluslar arası sahnede yarışamayacağı anlamına gelmiyor. Edinburg Fringe hiti “Black Watch”, mükemmel olarak övgü topladığı uluslar arası tiyatro festivallerini gezerek tüm dünyayı dolaştı.
Ulusal İskoçya Tiyatrosu’nun görkemli ve baş döndürücü “The Strange Undoing of Prudencia Hart”ı Birleşmiş Milletler’de ve Avustralya’daki seyircileri Londra’da ve İskoçya’nın tamamında olduğu kadar şaşırttı. Dolayısıyla kendini geliştirmeme si ya da uluslar arası sahnede yarışamaması gibi bir durum söz konusu değil – bazen bunu kendi çevrende yapmak daha zordur, ve Edinburg Fringe Festivali’nin gösterinin nerede yapılacağına dair yer seçeneği kısıtlaması gibi sınırları, sınır tanımayan bu radikal tiyatro için sanatsal olarak en verimli yer olmayabilir.
